نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 دانشجوی دکتری رشته فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

3 استاد گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان،اصفهان ایران

4 استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر استنتاج اهداف، مبانی و اصول عدالت در ‏‏‏روش‏های تعلیم و تربیت بر اساس آموزه‏های اسلامی بود. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش کیفی با به‏کارگیری الگوی بازسازی‏شده استنتاجی فرانکنا استفاده شده است. تحلیل داده‏های پژوهش با استفاده از دسته‏بندی و کدگذاری موضوعی و تفسیر صورت گرفته است و جهت اطمینان داده‏ها به‏طور مستمر مورد بازبینی قرار گرفته است. در این پژوهش ابتدا اهداف عدالت مشخص گردید و مبانی عدالت بیان شد سپس اصول عدالت که دستورالعمل‏های کلی است از مبانی استنتاج گردید و با تکیه بر اصول روش‏های عادلانه که دستورالعمل‏های جزئی است استخراج گردید. بر اساس یافته‏های پژوهش اصول عدالت عبارت‏اند از: رعایت حقوق فردی و اجتماعی، رعایت استحقاق‏ها، اعتدال و توازن، بصیرت در عدل، حب ذات، انصاف، دادگری و میانه‏روی؛ و بر اساس یافته‏ها برخی از روش‏های تربیتی عادلانه عبارت‏اند از: برقراری عدالت اجتماعی، خشنودی مردم بر اساس ضوابط عقلی و شرعی، تکلیف به‏اندازه وسع، پاداش به‏قدر عمل، مجازات به‏قدر خطا، برقراری تناسب و هماهنگی بین اجزاء، احساس خوشایندی ناشی از درک فرد، قانون‏گذاری و پیروی از قانون.

کلیدواژه‌ها

ابراهیم‏زاده، ع. و سبحانی، س. (1383). مبانی اندیشه اسلامی (1). تهران: سپهر اندیشه.
الاحسایی، م. (1403). عوالی الئالی. جلد 4. قم: موسسه السید الشهداء.
امامی، ع. (1389). فرهنگ قرآن: تبیین اصطلاحات قرآن از منظر تفسیر و روایات، جلد 2. قم: مطبوعات دینی.
باقری، خ. (1387). درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران. جلد اول. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
باقری، خ. (1392). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. جلد اول، چاپ سی و یکم. تهران: خجسته.
باقری، خ.، سجادیه، ن. و توسلی، ط. (1394). رویکردها و ‏‏‏روش‏های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت، چاپ دوم. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
پاینده ا. (1385). نهج الفصاحه، چاپ دوم. اصفهان: خاتم‏الانبیاء.
حرانی، ام. (1367). تحف العقول عن آل الرسول، ترجمه احمد جنتی. تهران: سپهر.
حکیمی، م. ‏ر. (1376). تعریف «عدالت» از زبان امام صادق ع. نشریه نقد نظر، 10، 58-79.
حیدری، س. و باقری، خ. (1395). ارائه الگویی نظری در برنامه درسی آموزش حرفه‏ای بر اساس فلسفه تعلیم و تربیت ایران. فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 1(2)، 75-98.
خسرو پناه، ع. ‏ح.، پور عزت، ع. ‏ا. و محمد نژاد چاووشی، ح. (1393). وسعت معنایی عدالت در قرآن. مجله مطالعات تفسیری، 5(17)، 49-74.
دشتی، م. (1379). ترجمه نهج‏البلاغه. قم: پرهیزکار.
دلشاد تهرانی، م. (1380). سیری در تربیت اسلامی. چاپ چهارم. تهران: ذکر.
راغب اصفهانی، ح. (1369). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن. مترجم سید غلامرضا خسروی حسینی. جلد 2. قم: موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‏بیت.
طباطبایی، م. ‏ح. (1360). ترجمه تفسیر المیزان، مترجم: محمدباقر موسوی همدانی، جلدهای 12 و 18. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عربشاهی کریزی، ا. (1395). بررسی عدالت در قرآن کریم در سه محور. فصلنامه مطالعاتی قرآن، 7(28)، 109-132.
قرشی، ع. ‏ا. (1353). قاموس قرآن. جلد 2 و 4. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مطهری، م. (1385). یادداشت‏های استاد مطهری، جلد 6. تهران: صدرا.
مکارم شیرازی، ن. (1389). اهداف قیام حسینی. قم: امام علی (ع).
موسویان، س. ‏ع. و بهاری قراملکی، ح. (1392). مبانی فقهی بازارهای پول و سرمایه و کاربردهای آن. مجله معرفت اقتصاد اسلامی، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، 5(9).