نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه شهید رجایی، مدیر دفتر منطقه‌ای آیسسکو

چکیده

این پژوهش با دو هدف اصلی شامل اقدامات صورت گرفته توسط دانشگاه‌ها در جهت استقرار مدیریت دانش و شناسایی مؤلفه‌هایی برای استقرار مدیریت دانش از طریق ارائه یک مدل است. تحقیق پیش‌رو از نوع کیفی و نظریه داده‌بنیاد است. برای گردآوری داده‌ها سه روش مورداستفاده قرار گرفته است: پژوهش اسنادی، گروه‌های کانونی و مصاحبه عمیق. جامعه آماری این پژوهش شامل اساتید و متخصصان مدیریت دانش بود که به‌صورت هدفمند و به شیوه موارد خاص یا یگانه، یک گروه کانونی متشکل از 6 نفر از اساتید دانشگاه انتخاب گردید. همچنین برای انجام مصاحبه عمیق، 4 نفر از اعضاء هیئت‌علمی و دو نفر از متخصصان حوزه مدیریت دانش به‌صورت هدفمند (موارد خاص و یگانه) انتخاب شدند. برای تحلیل داده‌های پژوهش از روش کوربین و اشتراوس برای کدگذاری استفاده شد که شامل کدگذاری باز، محوری و انتخابی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که چالش‌های متعددی برای استقرار مدیریت دانش در دانشگاه‌های ایران وجود دارد که در این پژوهش به 10 مورد اشاره شده است. بیشتر چالش‌ها را می‌توان به عدم وجود فرهنگ‌سازمانی مناسب، عدم وجود نیروی انسانی آموزش‌دیده، ضعف‌های مدیریتی و عدم وجود زیرساخت‌های مناسب مربوط دانست. همچنین سه مؤلفه اصلی در استقرار مدیریت دانش شناسایی شد: مدیریت، فرهنگ‌سازمانی و زیرساخت (منابع انسانی و تجهیزاتی) که زیر مؤلفه‌های گوناگونی برای هر یک تدوین شد. برآیند گروه کانونی در پژوهش، تدوین مدلی است که می‌تواند در استقرار مدیریت دانش در دانشگاه‌ها راهگشا باشد. همچنین برنامه‌هایی پیشنهادی عنوان شده‌اند که دانشگاه‌ها بنا به مأموریت خود می‌توانند از این برنامه‌ها استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

آدینه قهرمانی، ع.، هاشم‌پور، ل.، عطاپور، ه. (1390). مطالعه وضعیت زیرساخت­های مدیریت دانش در دانشگاه تبریز از دیدگاه اعضا هیئت‌علمی. نشریه کتابداری و اطلاع­رسانی دانشگاهی، 45 (57)، 63-85.
پرهام، ش. (1389)، تبیین چالش­های پیاده­سازی مدیریت دانش و معرفی یک مدل مناسب جهت پیاده­سازی در دانشگاه شهید چمران اهواز، پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه مدیریت. دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه پیام نور مرکز تهران.
حسینی شاوون، ا.، یوزباشی، ع.، نسل‌سراجی، ر. (1394). وضعیت مدیریت دانش و عوامل مؤثر بر استقرار آن در دانشگاه علوم پزشکی تهران. فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ، 8 (30)، 137-159.
دانایی­فرد، ح.، امامی، س.م. (1386)، استراتژی­های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه­پردازی داده‌بنیاد، فصلنامه اندیشه مدیریت، 1 (2)، 69-97.
رمضانی، ق.، سلیمی، ج. (1394)، شناسایی مؤلفه‌های مدیریت دانش و وضعیت پیاده‌سازی آن‌ها؛ مطالعه موردی: دانشگاه کردستان، فصلنامه مطالعات دانش­شناسی، 2 (5)، 1-24.
رهنورد، ف.، محمدی، ا. (1388)، شناسایی عوامل کلیدی موفقیت سیستم مدیریت دانش در دانشکده­ها و مراکز آموزش عالی تهران، نشریه مدیریت فن‌آوری اطلاعات، 2(3)، 37-52.
زمانی، ب. (1386)، بررسی زیرساخت­های مدیریت دانش در دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان از دیدگاه اعضاء هیئت‌علمی و ارائه راهکارهایی برای بهبود آن، اولین کنفرانس ملی مدیریت دانش، تهران، موسسه اطلاع­رسانی نفت، گاز و پتروشیمی.
صالحی، ع.، احمدی، ع. ا. (1391). مدیریت دانش. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
عباسی، زهره، (1386)، مروری بر مدل‌های پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان‌ها، اولین کنفرانس ملی مدیریت دانش، تهران، موسسه اطلاع‌رسانی نفت، گاز و پتروشیمی، موسسه تحقیقات و آموزش مدیریت، https://www.civilica.com/Paper-IKMC01-IKMC01_019.html
فتح­اللهی، ب.؛ افشارزنجانی، ا. و نوذری، د. (1388)، امکان­سنجی پیاده­سازی مدیریت دانش در دانشگاه اصفهان، مجموعه مقالات مدیریت دانش و علوم اطلاعات: پیوندها و برهم‌کنش‌ها، به کوشش حسن­زاده و دیگران، تهران، انتشارات کتابدار.
فرهادی­محلی، ع.، صادق نحوی، م. ح.، فرهادی محلی، ع. (۱۳۹۵)، تأثیر مدیریت دانش بر کارآفرینی سازمانی در صنعت گاز مطالعه موردی: شرکت ملی گاز استان مازندران، دومین کنفرانس بین­المللی مدیریت و فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات، تهران، شرکت خدمات برتر
همتی، م. (1389)، ارزیابی میزان به‌کارگیری مؤلفه‌های مدیریت دانش در دانشکده­های پردیس فنی تهران، چهارمین کنفرانس ملی مدیریت دانش، تهران، موسسه اطلاع­رسانی نفت، گاز و پتروشیمی.
Abdullah, R., Selamat, M. H., Jaafar, A., Abdullah, S., & Sura, S. (2008). An empirical study of knowledge management system implementation in public higher learning institution. IJCSNS International Journal of Computer Science and Network Security, 8 (1), 281-290.
Ahmad, H. S., & An, M. (2008). Knowledge management implementation in construction projects: a KM model for Knowledge Creation, Collection and Updating (KCCU). International Journal of Project Organisation and Management1(2), 133-166.
Buckman, R. H. (1998). Knowledge sharing at Buckman labs. Journal of business strategy19(1), 11-15.
Cain, T. J., Branin, J. J., & Sherman, W. M. (2008). Knowledge management and the academy. Educause Quarterly4, 26-33.
Chu, K. W., Wang, M., & Yuen, A. H. (2011). Implementing knowledge management in school environment: Teachers' perception. Knowledge Management & E-Learning: An International Journal3(2), 139-152.
Kuswara, A. U. (2001). An experience in knowledge management system implementation at Indonesian leading IT school. Retrieved September, 10, 2005.
Obaide, A. (2004). A model for a successful implementation of knowledge management in engineering organizations(Doctoral dissertation, University of Salford, UK).
Probst, G. J. (1998). Practical knowledge management: A model that works. PRISM-CAMBRIDGE MASSACHUSETTS-, 17-30.
Sunassee, N. N., & Sewry, D. A. (2002, September). A theoretical framework for knowledge management implementation. In Proceedings of the 2002 annual research conference of the South African institute of computer scientists and information technologists on Enablement through technology (pp. 235-245). South African Institute for Computer Scientists and Information Technologists.
The website of the University of Berkeley. Https://www.berkeley.edu.Vashisth, R., Kumar, R., & Chandra, A. (2010). Barriers and facilitators to knowledge management: Evidence from selected Indian universities. IUP Journal of Knowledge Management8(4), 7.