نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار رشته روان‌شناسی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.

2 استادیاردانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران / عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان

3 کارشناس ارشد علوم تربیتی- مطالعات برنامه درسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر تعیین تأثیر آموزش مهارت‌های ارتباطی بین فردی بر پرخاشگری و رفتارهای تکانشی در میان دانش‌آموزان دختر پایه سوم دبیرستان‌های منطقه 7 شهرستان کرج بود. روش پژوهش از نوع آزمایشی، طرح شبه آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری (سری زمانی) با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان دختر پایه سوم دبیرستان‌های دخترانه منطقه 7 شهرستان کرج که در سال 1393 مشغول تحصیل بودند. روش نمونه‌گیری به‌صورت تصادفی مرحله‌ای است. در ابتدا به اداره آموزش‌وپرورش مراجعه شد و پس‌ازآن از میان مناطق 12 گانه شهرستان کرج، یک منطقه (منطقه 7) به‌صورت تصادفی معرفی شد. سپس از میان مدارس این منطقه دو دبیرستان به‌صورت تصادفی معرفی گردید. در هر یک از مدارس به دانش‌آموزان پایه سوم پرسشنامه مهارت‌های اجتماعی ماتسون (1983) داده شد و سپس 30 نفر از افرادی که بالاترین میزان سطح پرخاشگری و رفتارهای تکانشی را کسب کرده بودند به شکل تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل جایگزین شدند. شرکت‌کنندگان در پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری با یک بخش از پرسشنامه مهارت‌های اجتماعی ماتسون (1983) که عامل پرخاشگری و رفتارهای تکانشی را می‌سنجد آزمون شدند. پایایی این بخش پرسشنامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 87/0 برآورد شد. مداخلۀ آزمایشی (آموزش مهارت‌های ارتباطی بین فردی) بر روی گروه آزمایش به مدت 7 جلسه، 2 ساعته اجرا شد. پس از اتمام برنامۀ آموزشی از هر دو گروه پس‌آزمون و آزمون پیگیری (یک ماه پس از اجرای پس‌آزمون) به عمل آمد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل اندازه‌گیری مکرر نشان داد، آموزش مهارت‌های ارتباطی بین فردی بر پرخاشگری و رفتارهای تکانشی دانش‌آموزان تأثیر مثبت و معنادار و پایداری داشته است (05/0> P).

کلیدواژه‌ها

احمدوند، م. ع. (1386). بهداشت روانی. تهران: انتشارات پیام نور.
اشرفی، م. و منجزی، ف. (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر میزان پرخاشگری دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه. مجله پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 1، 81-99.
امینی، م.؛ نوری، ا. و سماواتیان، ح. (1392). تأثیر آموزش مهارت‌های ارتباطی بر سلامت عمومی پرستاران. مجله مدیریت اطلاعات سلامت، 10 (1)، 109-117.
برکو، ر. ‌ا.؛ ولوین، آ. د.؛ ولوین، د. آ. (1392). مدیریت ارتباطات. ترجمه: سید محمد اعرابی و داود ایزدی. چاپ هفتم، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
جلیل آبکنار، س. س.؛ عاشوری، م.؛ غباری بناب، ب.؛ حبیب پور، س. (1392). تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر بهبود عزت‌نفس نوجوانان با کم‌توانی ذهنی. نشریه پژوهش در علوم توان‌بخشی، 9(6)، 956-968.
حاتمی، م.؛ صادقی راد، س.؛ حسنی، ج. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی در تکانش گری نوجوانان دختر دارای علائم اختلال سلوک. نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 9(31)، 227-254.
هیبلز، س.؛ ویور، ر. آ. (1392). ارتباط مؤثر. مترجمان: عباس بهزادی مقدم، فاطمه کاظم‌زاده، عفت یحیایی، رقیه ارجی. چاپ اول، نشر فرا انگیزش.
شاملو، س. (1385). بهداشت روانی. تهران: رشد.
فرهنگی، ع. ‌ا. (1392). ارتباطات انسانی (مبانی، جلد اول). چاپ بیست و سوم، تهران: انتشارات موسسه خدمات فرهنگی رسا.
کلینه، ا.ک. (1995). مهارت‌های زندگی. ترجمه شهرام محمدخانی. (1384). جلد اول، تهران: اسپند هنر، چاپ ششم.
گراوند، پ.؛ منشئی، غ. ر. (1394). مجله مطالعات ناتوانی، دوره 5(11)، 19
مظاهری، ا.؛ رضاخانی، س. (1396). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر افزایش عزت‌نفس و کاهش تعارضات والد-فرزند در دختران دبیرستانی. نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 11(37)، 131-150.
هارجی، آ.؛ ساندرز، ک.؛ دیکسون، د. (1994). مهارت‌های اجتماعی در ارتباط میان فردی. ترجمه: مهرداد فیروزبخت و خشایار بیگی. (1390). چاپ اول، تهران: انتشارات رشد.
یوسفی، ف.؛ خیر، م. (1381). بررسی پایایی و روایی مقیاس سنجش مهارت‌های اجتماعی ماتسون و مقایسه عملکرد دختران و پسران دبیرستانی در این مقیاس. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 18(2)، 147- 158.
Baby, M., Gale, CH., & Swain, N. (2018). Communication skills training in the management of patient aggression and violence in healthcare. Aggression and Violent Behavior, 39, 67-82. https://doi.org/10.1016/j.avb.2018.02.004
Deveugele, M., Derese, A., De Maesschalck, S., willems, S., Van Driel, M., & De Maeseneer, J. (2005). Teaching communication skills to medical students, a challenge in the curriculum, patient. Educational science, 25 (2), 24-28.
Elksnin, L. K. & Elksnin, N. (2005). Teaching social skills to students with learning and their parents. Journal of violence Against Women, 10 (9), 1036-1055.
Herbert, J. D., Gaudiano, B. A., Rheingold, A. A. Q., & Myers, V. H. (2005). Social skills Training Augments the Effectiveness of cognitive Behavioral Group therapy for social Anxiety Disorder. Behavior therapy, 36 (2), 125-138.
Jung Kim, M., Sim Doh, H., Sung Hong, K. & Kyung Choi, M. (2011). Social skills training and parent education programs for aggressive preschoolers and their parents in south korea. Journal of children and young services Review, 33 (6),838-845.
Kadish, T. E., Glasser B. A., Ginter. E. J. (2007). Identification The developmental Strengths of Jevenile: Assessing for life skills. Journal of Addication and offender counseling, 21 (2), 11-85.
Kurtz, S. M., Silverman, J. D., Draper, J. (2005). Teaching and learning communication Skills in medicine. 2nd ed. Oxford: Rodeliffe. 122-123.
Khodabakhshi Koolaee, A., Ebrahim Baighi, H., & Navidian, A. (2016). Effects of Communication Skills Training on Aggression and Quality of Life of Male Patients with Chronic Mental Illnesses, Journal of Client-Centered Nursing Care, 2 (1),pp. 3-10.
Kaya, F., & Buzlu, S. (2016). Effects of Aggression Replacement Training on Problem Solving, Anger and Aggressive Behaviour among Adolescents with Criminal Attempts in Turkey: A Quasi-Experimental Study. Archives of Psychiatric Nursing, 30 (6), 729-735, https://doi.org/10.1016/j.apnu.2016.07.001.
Nicola, S. & Christopher, G. (2014). A communication skills *intervention for community healthcare workers reduces perceived patient aggression: a pretest-postest study,International journal of Nursing Studies, 51 (9), pp. 1241-1245.