نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مدیریت آموزش عالی

2 استاد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی

3 استاد، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه تربیت مدرس

4 دانشیار، دانشکده کشتیسازی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر

چکیده

این پژوهش باهدف ارزیابی الگوی راهبری دانشگاههای دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و
تأیید الگوی اکتشافی انجام شد، که قبلاً توسط کسکه و همکاران تدوینشده بود. الگوی یادشده ، با استفاده از
طرح اکتشافی آمیخته و رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد، جمعآوری دادهها از طریق مصاحبه ژرفنگر بهصورت
انفرادی با 21 نفر از اعضای هیئتعلمی، مدیران ارشد پیشین و فعلی آموزش عالی و دانشگاه های دولتی و
صاحبنظر در حوزه مسائل آموزشعالی انجامشده بود. برمبنای یافته های حاصل از بخش کیفی پژوهش،
پرسشنامه و مدل اولیه مفهومی طراحیشده و درنهایت با مشارکت 329 تن از اعضای شورای دانشگاه های 22
دانشگاه دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اجرا شد. تحلیلهای بخش کمی به منظور شناخت
روابط بین عوامل بهدستآمده و تعمیمیافتههای بخش کیفی انجام گرفت که شاخصهای برازندگی مدل حاکی
از برازش مطلوب دادهها با مدل مفهومی تدوینشده بود. نتایج پژوهش نشاندهنده 14 مقوله کلی هست که در
قالب مدل پارادایمی شامل: شرایط علی (بسترهای حقوقی و قانونی و بینش مدیریتی)؛ پدیدة محوری (کیفیت
مشارکت ذینفعان در ادارة دانشگاه)؛ شرایط زمینهای(عوامل سازمانی: ارتباط بین نهادهای بالادستی و هویت
دانشگاه: نقش دانشگاه در چشمانداز توسعه)؛ شرایط مداخلهگر (شرایط سیاسی: کنش های سیاسی؛ شرایط
اجتماعی فرهنگی: همکنشی جامعه و دانشگاه؛ عوامل اقتصادی: اثرات و بازده اقتصادی دانشگاه؛ عوامل تاریخی:
تکوین راهبری دانشگاه در ایران)؛ راهبردهای راهبری (راهبردهای مغز افزاری و راهبردهای سازمان افزار) و
پیامدها(افزایش شفافیت و پاسخگویی؛افزایش کارایی و اثربخشی و بهبود فرآیندها) بهدستآمده است که عوامل
مؤثر بر فرآیند راهبری دانشگاه و روابط آنها را نمایان میکنند.

کلیدواژه‌ها

داوری اردکانی، احمد( 1389 ). جایگاه هیئتامنا در نظام آموزشعالی ایران. تهران: مجلس و.34- پژوهش، سال 15 شماره 59 ، صص 7
ذاکر صالحی،غلامرضا( 1386 ). بررسی ابعاد حقوقی و مدیریتی مادة 49 قانون برنامۀ چهارم توسعه (استقلال دانشگاهها) و تدوین راهکارهای اجرایی تحقق مفاد آ . ن تهرا ن: موسسه پژوهش و برنامهریزی آموزشعالی،گزارش نهایی طرح تحقیقاتی.
صالحی، علیاکبر و طجرلو، رضا ( 1375 ). هیئتها ی امنا ی دانشگاه ها در ای ران و جهان. مجموعه مقالات اولین سمینار هیئتهای امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزشعالی و مراکز تحقیقاتی.. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
کسکه، شهاب( 1386 ). ارزیابی عملکرد هیئتهای امنا. تهران: مرکز پژوهش ها ی مجلس شورای اسلامی. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی.
کسکه، شهاب و ایرانمنش، مهدی( 1389 ). آسیب شناس ی راهبری دانشگاه ها و مؤسسات آموزشعالی و پژوهشی. ارائهشده در دومین همایش ملی آموزشعالی، اصفهان.
کسکه، شهاب؛صباغیان، زهرا؛ توفیقی، جعفر و ایرانمنش، مهدی( 1392 ). تدوین الگوی راهبری دانشگاهها. پایاننامه دوره دکتری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
کسکه، شهاب و محب زادگان، یوسف( 1389 ). توسعه راهبری دانشگاه ها از منظر تبیین مؤلفههای عملکردی هیئتهای امنا و روند پژوهی کارکردها و ترکیب اع ضای ایران. برنامهریزی رفاه و توسعه اجتماعی. سال دوم، شماره 5
مختاری امیر مجدی، گیتی( 1381 ). نمونهگیری: روشها و کاربردها. له وی، پل اس.؛ لمی شو.،استنلی. تهران: پژوهشکدة آمار.
محقق داماد، سید مصطفی ( 1375 ). نقدی بر قانون تشکیل هیئتهای امنای دانشگاهها. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، مجموعه مقالات اولین سمینار هیئتهای امنای دانشگاه ها و مؤسسات آموزشعالی و مراکز تحقیقاتی. چاپ اول.
محمد نژاد عالی زمینی،یوسف و کسکه، شهاب ( 1391 ). مطالعه تطبیقی هیئت های امنا ی دانشگاههای ایران و کشورهای منتخب. تهران: مرکز تحقیقات سیاست های استراتژ یک. گزارش نهایی طرح.
Amaral, A., Meek, V.L. and Larsen, I.M. (eds.) (2003): The Higher Education Managerial Revolution?, Dordrecht/Boston, MA/London, Kluwer.
Andresani, G. and Ferlie, E. (2006): Studying Governance within the British Public Sector andWithout: Theoretical and Methodological Issues, Public Management Review, 8(3) (pp. 415–432).
Braun, D. and Merrien, F.-X., (eds) (1999): Towards a Model of Governance for Universities? A Comparative View, London: Jessica Kingsley Publishers.
Caron, J. V. (2009): Reframing the Work of the Board: A Case Study of Institutional Chang, Pennsylvania University. Available at: http://www.proquest.com
Cornforth, c.(2003): the Governance of Public and Non-Profit Orgaanizations, Available at: http://www.sage.com.
Dill, D. (1996): Higher Education Markets and Public Policy, Higher Education Policy, 10 (3–4) (pp. 167–185).
Ferlie, E., Musselin, C. and Andresani, G. (2009): ‘The Governance of Higher Education Systems: A Public Management Perspective’, in University Governance, Springer Science
Fullan, M. & Scott, G. (2009). Turn Around Leadership for Higher Education. John Wiley & sons.
Kehm, B. and Lanzendorf, U. (2006): Germany: 16 Länder Approaches to Reform. In Kehm, B. and Lanzendorf (eds.): Reforming University Governance – Changing conditions for research in four European
Countries, Bonn, Lemmens.
Kogan, M. and Hanney, S. (2000): Reforming Higher Education, Higher Education, Policy Series 50, London/Philadelphia, PA, Jessica Kingsley.
Kooiman, J. (2003): Governing as Governance, London, Sage.
Jia, Cai Lun(2009): Governance and Institutional Mission Chang: the Role of Boards of Trustees in Institutional Transformation. Utah University.Available at: http://www.proquest.com
Kenan, W.R. (2002) . A theoretical base for organizational communication study. http://www.runet.edu/~spchweb/chapters/chp3 .pdf.
McGuinness, A. C. (2005): The states and higher education, In P. G.Altbach, R. O. Berdahl, & P. J. Gumport (Eds.), American higher education in the twenty-first century: Social, political, and economic challenges (pp. 198-225). Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.
Miller E. (2011): Public Highr Education Governing Boards: the Role of Social Networks, Michigan State University.
Musselin, C. (2005): Change and Continuity in Higher Education Governance ? Lessons drawn from Twenty years of National Reforms in European Countries, In Bleiklie, I. and Henkel M. (eds.), Governing Knowledge: A Study of Continuity and Change in Higher Education. A Festschrift in Honour of Maurice Kogan, Dordrecht/Berlin/Heidelberg/New York, Springer.
Stone, D. (1997): Policy Paradox: The Art of Political Decision Making, W.W., Norton.
Tapper T. (2007) : The Governance of British Higher Education The Struggle for Policy Control, Dordrecht/Berlin/Heidelberg/New York, Springer.