نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
3 دانشیار گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، تبریز، ایران
چکیده
سرمایه روان‌شناختی از طریق مداخله‌های آموزشی قابل ارتقا است که ارتقا آن از طریق توانمندسازی یادگیری کمتر موردتوجه بوده است. هدف این پژوهش، تبیین تجارب زیسته مدیران مدارس از ارتقا سرمایه روان‌شناختی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی از طریق توانمندسازی یادگیری بوده است. این مطالعه مبتنی بر رویکرد کیفی و به روش پدیدارشناسی از نوع توصیفی، با مطالعه 23 نفر مشارکت‌کننده از میان مدیران مدارس متوسطه دخترانه دوره دوم متوسطه شهر تبریز در سال تحصیلی 1402-1401 انجام شده است. برای نمونه‌گیری از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شده و تا رسیدن به اشباع نظری، با 23 مصاحبه فردی نیمه ساختاریافته انجام شده است. تحلیل داده‌ها بر اساس راهبرد هفت مرحله‌ای کُلایزی صورت پذیرفت. یافته‌ها نشان می‌دهد که تجربه زیسته مدیران از ارتقا سرمایه روان‌شناختی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی از طریق توانمندسازی یادگیری در 3 مضمون و 23 زیرمضمون شامل: ارتقاء مهارت‌ها (خودباوری، عزت‌نفس، خود توسعه‌ای، خودرهبری، خودتنظیمی، خودارزیابی، جذب بازخورد، مهارت مطالعه، مهارت‌های زندگی)، ارتقاء آگاهی و جوّ حمایتی یادگیری (مشاوره، آموزش‌های روان‌شناختی، فرصت تعاملات بین فردی در کلاس درس، جوّ مثبت کلاس درس، یادگیری مستقل، بهبود کیفیت یادگیری، فرآیند یادگیری مبتنی بر نیاز، هم‌افزایی در یادگیری، یادگیری معنی‌دار)، مشارکت دهی در کلاس و مدرسه (مشارکت در مدیریت کلاس درس، مشارکت در مدیریت مدرسه، یادگیری تیمی، نوآوری تیمی، فعالیت‌های جمعی) قابل دسته‌بندی است. می‌توان نتیجه گرفت که توانمندسازی یادگیری از طریق ایجاد مدل‌های مثبت شناختی در دانش‌آموزان، ارتقا سرمایه روان‌شناختی آنان را فراهم می‌نماید.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
احمدی، م.، امیری دره بیدی، م.، کاملی، ع.، ر.، جمشیدی، ع. (1401). سرمایه روان‌شناختی مثبت: شناسایی و ارائه چارچوب عوامل مؤثر بر احساس خودکارآمدی کارکنان در محیط کار (موردمطالعه: دانشگاه تهران). فصلنامه علمی منابع و سرمایه انسانی، 2(3)، 229-207.
البرزی، م.، خوشبخت، ف.، و احمدی فری آبادی، ا. (1401). بررسی راهکارهای افزایش احساس تعلق اجتماعی و انگیزه یادگیری دانش‌آموزان در آموزش مجازی از دیدگاه معلمان: یک مطالعه کیفی. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 16 (59)، 74-61.
خسروی، ح.، طاهرپور، ف.، و پورشافعی، ه. (1398). نقش نشاط کاری در رفتار نوآورانه با توجه به میانجی‌گری سرمایه روان‌شناختی در معلمان دوره ابتدایی شهر بیرجند. مجله مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 16(36)، 29-50.
قائدامینی هارونی، ع.، ابراهیم‌زاده دستجردی، ر.، ابراهیم پور، ع.، ر. (1400). تأثیر ارزش‌های فرهنگی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار از طریق سرمایه‌های روان‌شناختی و سرمایه اجتماعی موردمطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، مدیریت فرهنگی، 15(54) 99-81.
قریشی، س. ع.، احمدی، م.، و پرهیزکاری، م. (1401). اثر آموزش‌های ضمن خدمت بر ابعاد توانمندسازی و توسعه حرفه‌ای معلمان ابتدایی وفق بند 3 سیاست‌های کلی تحول در نظام آموزش پایه. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 16 (59)، 94-81.
کریمی، ف.، و طالبی، ب. (1400). جستاری بر تجارب زیسته دانش‌آموزان از حدود حجاب اسلامی. فصلنامه علمی- پژوهشی خانواده و پژوهش، ۱۸ (۱)، ۱۳۷-۱۵۰.
کنعانی، م.، حسنی، ر.، و محمدی، م. (1400). مروری نظام‌مند بر شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های مدل توانمندسازی فرهنگ یادگیری مدارس. دوماهنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 12 (3)، 15-1. doi: 10.30495/jedu.2021.25758.5138
کیانی، ع.، و محمودی، م. (1400). بررسی رابطه بین سرمایه روان‌شناختی، باورهای مذهبی، وظیفه‌شناسی و مؤلفه‌های جمعیت شناختی با اهمال‌کاری شغلی معلمان آموزش‌وپرورش شهرستان لردگان. مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی (مرکز توسعه آموزش‌های نوین)، 7(34)، 1101-1117.
مهنا، س.، طالع پسند، س.، و رستمی، ش. (1399). هویت تحصیلی، انگیزش درونی و خودکارآمدی به‌عنوان پیش‌بینی‌کننده‌های درگیری شناختی عمیق. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 14(48)، 7-22.
یزدانی، ش.، و فرج پور، آ. (1396). تحلیل مفهوم توانمندی یادگیری و ارتقای مبتنی بر عمل به روش واکر و آوانت. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ۱۷ ، ۴۸۲-۴۹۳.
Ahmadi, M., Amiri Derebidi, M., Kamli, A., Jamshidi, A. (2022). Positive psychological capital: Identifying and presenting the framework of factors affecting employees' sense of self-efficacy in the work environment (case study: University of Tehran). Scientific Quarterly Journal of Human Resources and Capital, 2(3), 229-207. [In Persian]
Alborzi, M., Khoshbakht, F., & Ahmadi Freabadi, A. (2022). The Study of strategies to increase the sense of social belonging and learning motivation of students in virtual education from the perspective of teachers: a qualitative study. Journal of Research in Educational Science, 16(58), 61-74. [In Persian] http://www.jiera.ir/article_167792_68b737ca5b63609a27c67171f388e6ea.pdf
Bissessar, C. S. (2014). An exploration of the relationship between teachers’ psychological capital and their collective self-esteem. Australian Journal of Teacher Education (Online), 39(9), 35-52. https://search.informit.org/doi/10.3316/ielapa.693212246324680
ÇAvuŞ, M., & Kapusuz, A. (2015). Psychological Capital: Definition, Components and Effects. British Journal of Education, Society & Behavioural Science, 5, 244-255. https://doi.org/10.9734/BJESBS/2015/12574
Carter, J. W., & Youssef-Morgan, C. (2022). Psychological capital development effectiveness of face-to-face, online, and Micro-learning interventions. Education and Information Technologies, 27(5), 6553-6575. https://doi.org/10.1007/s10639-021-10824-5
Carter, J. W., & Youssef‐Morgan, C. M. (2019). The positive psychology of mentoring: A longitudinal analysis of psychological capital development and performance in a formal mentoring program. Human resource development quarterly, 30(3), 383-405.
Chen, P.-L., Lin, C.-H., Lin, I. H., & Lo, C. O. (2022). The Mediating Effects of Psychological Capital and Academic Self-Efficacy on Learning Outcomes of College Freshmen. Psychological Reports, 00332941221077026. https://doi.org/10.1177/00332941221077026
Chen, X., Zeng, G., Chang, E. C., & Cheung, H. Y. (2019). What Are the Potential Predictors of Psychological Capital for Chinese Primary School Teachers?. Frontiers in Education, 4. https://doi.org/10.3389/feduc.2019.00050
Corbu, A., Peláez Zuberbühler, M. J., & Salanova, M. (2021). Positive Psychology Micro-Coaching Intervention: Effects on Psychological Capital and Goal-Related Self-Efficacy. Frontiers in Psychology, 12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.566293
Dawkins, S., Martin, A., Scott, J., & Sanderson, K. (2015). Advancing conceptualization and measurement of psychological capital as a collective construct. Human Relations, 68(6), 925-949. https://doi.org/10.1177/0018726714549645
Dişlen Dağgöl, G. (2020). Perceived Academic Motivation and Learner Empowerment Levels of EFL Students in Turkish Context Participatory Educational Research, 7(3), 21-37. https://doi.org/10.17275/per.20.33.7.3
Fang, S., & Ding, D. (2020). The efficacy of group-based acceptance and commitment therapy on psychological capital and school engagement: A pilot study among Chinese adolescents. Journal of Contextual Behavioral Science, 16, 134-143. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2020.04.005
Fei, J., Hu, Y., Liang, L., Meng, C., & Mei, S. (2023). Exploring the Impact of Emotional and Cognitive Factors on Anxiety Symptoms of Chinese Adolescents: a Serial Mediation Study. International Journal of Mental Health and Addiction. https://doi.org/10.1007/s11469-022-01004-8
Finch, J., Waters, A. M., & Farrell, L. J. (2023). Developing the HERO within: Evaluation of a brief intervention for increasing Psychological Capital (PsyCap) in Australian female students during the final year of school in the first year of COVID-19. Journal of Affective Disorders, 324, 616-623. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jad.2022.12.169
Galagali, P. M., & Brooks, M. J. (2020). Psychological care in low-resource settings for adolescents. Clin Child Psychol Psychiatry, 25(3), 698-711. https://doi.org/10.1177/1359104520929741
Geremias, R. L., Lopes, M. P., & Soares, A. E. (2022). Psychological Capital Profiles and Their Relationship with Internal Learning in Teams of Undergraduate Students. Front Psychol, 13, 776839. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.776839
Ghaedamini, A., Ebrahimzadeh Dastjerdi, R., & Ebrahimpour, A. R. (2022). The Impact of Cultural Values on Deviant Behaviors in the Karaz Environment through Psychological Capital and Social Capital (Case Study: Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan)). Journal of Cultural Management, 15(54), 81-99. https://doi.org/10.30495/jcm.2022.19681. [In Persian]
Ghoreyshi, S. A., Ahmadi, M., & Parhizkari, M. (2022). The effect of in-service training on the dimensions of empowerment and Professional development of primary teachers according to paragraph 3 of the general policies "transformation in the basic education system". Journal of Research in Educational Science, 16(59), 81-94. [In Persian] http://www.jiera.ir/article_171007_9b6b1ba1406407cab12a2df9ec814d2e.pdf
Gonsalves, J., Metchik, E., Y, Lynch, C., Charlotte, N. B., & Paula, R. (2019). Optimizing Service-Learning for Self-Efficacy and Learner Empowerment. Michigan Journal of Community Service Learning, 25(2), 19-41. https://doi.org/10.3998/mjcsloa.3239521.0025.202
Guizhi, D., Huiying, Q., & Xingfeng, W. (2020, 2020/07/24). Research on the Relationship Between Team Psychological Capital, Team Collective Work Satisfaction and Work Input of Hotel Staff. Proceedings of the 2020 International Conference on Advanced Education, Management and Social Science (AEMSS2020),
Kanaany, M., Hasani, R., & mohamadi, m. (2021). A Systematic Review of Identifying Aspects and Indicators of Improving Learning Culture Model at Schools. Journal of New Approaches in Educational Administration, 12(3), 15-11. [In Persian] https://doi.org/10.30495/jedu.2021.25758.5138
Karimi, F., & Talebi, P. D., B. (2021). A Study on Students' Lived Experiences of Hijab Limitations in Islam. Quarterly Journal of Family and Research, 18(1), 137-150. [In Persian] http://qjfr.ir/article-1-1831-fa.html
Khoo, E., & Kang, S. (2022). Proactive learner empowerment: towards a transformative academic integrity approach for English language learners. International Journal for Educational Integrity, 18(1), 24. https://doi.org/10.1007/s40979-022-00111-2
Kiyani, I, Mahmoudi, M. (2021). Investigating the relationship between psychological capital, religious beliefs, conscientiousness and demographic components with occupational procrastination of education teachers in Lordegan city. Studies in psychology and educational sciences (New Education Development Center), 7(34), 1101-1117 [In Persian]
Kim, M., Perrewé, P. L., Kim, Y. K., & Kim, A. C. H. (2017). Psychological capital in sport organizations: Hope, efficacy, resilience, and optimism among employees in sport (HEROES). European Sport Management Quarterly, 17(5), 659-680.
Kirrane, M., Lennon, M., O’Connor, C., & Fu, N. (2017). Linking perceived management support with employees’ readiness for change: the mediating role of psychological capital. Journal of Change Management, 17(1), 47-66.
Khosravi, H., Taherpour, F., & Pourshafi, H. (2020). The role of happyness work in innovative behavior with respect to the mediation of psychological capital in elementary school teachers in Birjand. Journal of Educational Psychology Studies, 16(36), 29-50. https://doi.org/10.22111/jeps.2019.5138 [In Persian]
Kotzé, M. (2018). The influence of psychological capital, self-leadership, and mindfulness on work engagement. South African Journal of Psychology, 48(2), 279-292.
Loghman, S., Quinn, M., Dawkins, S., Woods, M., Om Sharma, S., & Scott, J. (2022). A Comprehensive Meta-Analyses of the Nomological Network of Psychological Capital (PsyCap). Journal of Leadership & Organizational Studies, 30(1), 108-128. https://doi.org/10.1177/15480518221107998
Luthans, F., & Youssef-Morgan, C. M. (2017). Psychological capital: An evidence-based positive approach. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 4, 339-366. https://doi.org/10.1146/annurev-orgpsych-032516-113324
MacKenzie, R. K., van Lettow, M., Gondwe, C., Nyirongo, J., Singano, V., Banda, V., Thaulo, E., Beyene, T., Agarwal, M., McKenney, A., Hrapcak, S., Garone, D., Sodhi, S. K., & Chan, A. K. (2017). Greater retention in care among adolescents on antiretroviral treatment accessing "Teen Club" an adolescent-centred differentiated care model compared with standard of care: a nested case-control study at a tertiary referral hospital in Malawi. J Int AIDS Soc, 20(3). https://doi.org/10.1002/jia2.25028
Mohanna, S., Talepasand, S., & Rostami, S. (2020). Educational identity, internal motivation and self-efficacy as predictors of deep cognitive engagement. Journal of Research in Educational Science, 14(48), 7-22. [In Persian] http://www.jiera.ir/article_105184_a6328d6f8de031312e1a8da2231ccc1b.pdf
Peng, J.-C., & Chen, S.-W. (2022). Learning climate and innovative creative performance: Exploring the multi-level mediating mechanism of team psychological capital and work engagement. Current Psychology. https://doi.org/10.1007/s12144-021-02617-3
Preston, A., Rew, L., & Young, C. C. (2021). A Systematic Scoping Review of Psychological Capital Related to Mental Health in Youth. The Journal of School Nursing, 39(1), 72-86. https://doi.org/10.1177/10598405211060415
Saleem, M. S., Isha, A. S. N., Yusop, Y. M., Awan, M. I., & Naji, G. M. A. (2022). The Role of Psychological Capital and Work Engagement in Enhancing Construction Workers' Safety Behavior [Original Research]. Frontiers in Public Health, 10. https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.810145
Slåtten, T., Lien, G., Batt-Rawden, V. H., Evenstad, S. B. N., & Onshus, T. (2023). The relationship between students’ psychological capital, social-contextual factors and study-related outcomes – an empirical study from higher education in Norway. International Journal of Quality and Service Sciences, 15(1), 17-33. https://doi.org/https://doi.org/10.1108/IJQSS-11-2021-0160
Song, R., Sun, N., & Song, X. (2019). The Efficacy of Psychological Capital Intervention (PCI) for Depression from the Perspective of Positive Psychology: A Pilot Study. Front Psychol, 10, 1816. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01816
Tanner, S., Prayag, D. G., & Coelho Kuntz, D. J. (2022). Psychological capital, social capital and organizational resilience: A Herringbone Model perspective. International Journal of Disaster Risk Reduction, 78, 103149. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2022.103149.
Van Wyk, R. (2013). The Manifestation Of Familiness Resources And Psychological Capital As Familiness Capital: A Conceptual Analysis. International Business & Economics Research Journal (IBER), 12. https://doi.org/10.19030/iber.v12i9.8050
Vilariño del Castillo, D., & Lopez-Zafra, E. (2022). Antecedents of psychological Capital at Work: A Systematic Review of Moderator–mediator Effects and a New Integrative Proposal. European Management Review, 19(1), 154-169. https://doi.org/https://doi.org/10.1111/emre.12460
Willis, N., Napei, T., Armstrong, A., Jackson, H., Apollo, T., Mushavi, A., Ncube, G., & Cowan, F. M. (2018). Zvandiri-Bringing a Differentiated Service Delivery Program to Scale for Children, Adolescents, and Young People in Zimbabwe. J Acquir Immune Defic Syndr, 78 Suppl 2, S115-s123. https://doi.org/10.1097/qai.0000000000001737
Wang, H., Ng, T. K., & Siu, O.-l. (2022). How does psychological capital lead to better well-being for students? The roles of family support and problem-focused coping. Current Psychology. https://doi.org/10.1007/s12144-022-03339-w
Wong, I. A., Lin, Z., & Kou, I. E. (2023). Restoring hope and optimism through staycation programs: an application of psychological capital theory. Journal of Sustainable Tourism, 31(1), 91-110. https://doi.org/10.1080/09669582.2021.1970172
Wuthrich, V. M., Jagiello, T., & Azzi, V. (2020). Academic Stress in the Final Years of School: A Systematic Literature Review. Child Psychiatry & Human Development, 51(6), 986-1015. https://doi.org/10.1007/s10578-020-00981-y
Yazdani, S., & Farajpour, A. (2017). Concept Analysis of “Practice-Based Learning and Improvement” according to Walker and Avant’s Approach [Original research article]. Iranian Journal of Medical Education, 17(0), 482-493. [In Persian] http://ijme.mui.ac.ir/article-1-4339-fa.html
Yazdanshenas, M., & Mirzaei, M. (2022). Leadership integrity and employees’ success: role of ethical leadership, psychological capital, and psychological empowerment. International Journal of Ethics and Systems, ahead-of-print(ahead-of-print). https://doi.org/10.1108/IJOES-05-2022-0117
Yu, W., Yao, W., Chen, M., Zhu, H., & Yan, J. (2023). School climate and academic burnout in medical students: a moderated mediation model of collective self-esteem and psychological capital. BMC Psychology, 11(1), 77. https://doi.org/10.1186/s40359-023-01121-6
)