نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموخته دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 استاد گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
3 استادیار گروه کارآفرینی در فناوری، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
کارآفرینی اجتماعی، راهبردی اساسی برای توسعه پایدار است؛ آموزش عالی نیز، آبشخور تحولات بنیادین در نهادینه‌سازی کارآفرینی اجتماعی است. هدف پژوهش حاضر، طراحی و اعتباریابی الگوی کارآفرینی اجتماعی برای نظام آموزش عالی ایران بود. پژوهش حاضر از طریق روش تحقیق ترکیبی انجام شد. در بخش کیفی پژوهش، از طریق نمونه‌گیری هدفمند، با 15 نفر از صاحب‌نظران آموزش عالی مصاحبه به عمل آمد. بر این اساس، پرسشنامه‌ای ساخته شد. در بخش کمی پژوهش نیز، از طریق نمونه‌گیری تصادفی، 384 نفر از دانشجویان دانشگاه‌های شهر تهران انتخاب و پرسشنامه روی آنها اجرا شد. داده‌های پژوهش، در بخش کیفی، با روش نظریه زمینه‌ای؛ و در بخش کمی، از طریق مدل‌یابی معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج نشان داد، عوامل زیرساختی، طراحان و متخصصان برنامه‌ریزی درسی، دانشجو، استاد، عدم آینده‌پژوهی کارآفرینی، اقتصادی، سیاست‌های آموزش عالی، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی، مدیریت آموزش عالی، عوامل فرهنگی، اجتماعی و برنامه‌های درسی و کیفیت ناکارآمد، عوامل کارآفرینی اجتماعی نظام آموزش عالی ایران هستند. بر این اساس، در یک چشم‌انداز کلی، پدیده کارآفرینی اجتماعی در آموزش عالی، به نام عاملیت وجودی شناسایی شد.
کلیدواژه‌ها
آراستی، ز.، زارعی، ه.، دیده‌ور، ف. (1392). بررسی سیاست‌های تنظیمی توسعه کارآفرینی اجتماعی با رویکرد تطبیقی. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 6(2)، 195-214. DOI: 10.22059/jed.2013.36265
احمدی‌فارسانی، م.، صفری، ع. (1396). کارآفرینی اجتماعی: عوامل و پیامدها با رویکرد نهج‌البلاغه. فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 5(18)، 99-118. DOI: 10.22084/nahj.2017.6664.1297
پاداش، ح.، نیکونسبتی، ع. (1386). نقش نهادها در توسعه کارآفرینی. فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، 13(1)، 145-129. URL: http://jpbud.ir/article-1-6-fa.html
جامه‌بزرگی، م. ج.، میگون‌پوری، م. ر. (1400). فرهنگ اکوسیستم کارآفرینی دانشگاهی، پیشران توسعه‌ی کارآفرینی اجتماعی. مدیریت فرهنگی، 15(1)، 45-57.
حبیبی، م.، معظمی، م.، هاشمی، س. م. (1399). بررسی میزان تأثیر جهتگیری کارآفرینی اجتماعی بر نوآوری اجتماعی (کارآفرینان شهر تهران). مدیریت کسب‌وکار، 12(47)، 494-514.
حسینی‌لرگانی، س. م.، مجتبی‌زاده، م. (1397). طراحی و اعتباریابی الگوی برنامه درسی برای نظام آموزش عالی ایران. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، ۲۴ (۳)، ۵۱-۲۳.
حسینی‌لرگانی، س. م.، مجتبی‌زاده، م. (1400). طراحی و اعتباریابی الگوی کیفیت آموزشی برای دانشگاه‌های کشور. مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی، 14(2)، 221-258. DOI: 10.52547/MPES.14.2.221
حیدری، ز.، رحیمی‌اقدم، ص.، حسینی، س. ص. (1400). تأثیر حمایت مدیران ارشد بر کارآفرینی سازمانی با نقش میانجی تعهد عاطفی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه تبریز. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 14(1)، 41-60. DOI: 10.22059/jed.2021.312423.653494
سعدآبادی، ع. ا.، مهرآیین، ف.، رحیمی‌راد، ز. (1400). شبکه‌های اجتماعی در خدمت نوآوری اجتماعی و کارآفرینی اجتماعی (مطالعه موردی توییتر). فصلنامه علمی مطالعات میان‌رشته‌ای ارتباطات و رسانه، 4(12)، 37-66. DOI:10.22034/jiscm.2021.298546.1249
سیدی، ف.، ذاکری، م.، مرسلی ارزنق، زلیخا. (1400). تحلیل کارآفرینی اجتماعی شرکت‌های تعاونی در راستای سیاست‌های کلی بخش اشتغال. سیاست‌های راهبردی و کلان، 9(34)، 418-443. DOI: 10.30507/jmsp.2020.232776.2074
شائمی‌برزکی، ع.، تیموری، ه.، عبدی، م. (1396). تحلیل تأثیر هوش اجتماعی بر کارآفرینی اجتماعی. فصلنامه مدیریت توسعه و تحول، 1396(ویژه‌نامه)، 9-18.
شعاع‌اردبیلی، ف.، رحمانی، ج.، ویسی، غ. (1398). طراحی و ارائه چارچوب مفهومی و مدل دانشگاه کارآفرین بر اساس نظریه داده بنیادِ سیستماتیک. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 13(47), 115-132. DOI: 10.22034/jiera.2019.160732.1736
صالحی‌صدقیانی، ج. (1389). بررسی کارآفرینی اجتماعی با رویکرد مشخصه‌های رفتاری. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 3(1)، 67-94.
عباسی، ص.، میردامادی، س. م.، امیدی‌نجف‌آبادی، م.، فرج‌الله‌حسینی، س. ج. (1401). طراحی مدل توسعۀ کارآفرینی اکوتوریسم روستایی با رویکرد کیفی. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 20(66)، 131-160.DOI: 10.22111/j10.22111.2022.6716
عیسی‌زاده، س.، مهرانفر، ج. (1391). نقش نهادها در شکلدهی کارآفرینی در کشورهای منتخب جهان. پژوهشنامه اقتصادی، 12(44)، 199-212.
فلاح، م. ر.، پاشایی‌نیا، ر. (1399). زنان کارآفرین و ورود موفقیت‌آمیز به حوزه کارآفرینی اجتماعی: ارائۀ یک مدل نظری. فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)، 23(90)، 103-132. DOI: 10.22095/JWSS.2020.237389.2389
فیروزآبادی، س. ا.، دباغی، ح. (1394). نقش کارآفرینی اجتماعی در توسعه محلی. توسعه محلی (روستائی-شهری)، 7(1)، 29-58. DOI: 10.22059/jrd.2015.58433
کارپیشه، ل. (1398). توسعه گردشگری مبتنی بر کارآفرینی اجتماعی. جغرافیا و روابط انسانی، 2(3)، 476-487.
کریمی‌حصاری، ف.، روستا، ع.، مرادی، س. (1400). تبیین شرایط توسعه قصد کارآفرینی اجتماعی دانشجویان (رویکرد نظریه زمینه‌ای). دوماهنامه علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 12(1)، 116-104.DOI: 10.30495/jedu.2021.23440.4729
مالکی، ر.، ییلاق چغاخور، ح.، احمدوند، م. (1394). بررسی ویژگی‌های کارآفرینی اجتماعی در سازمان‌های دولتی (موردمطالعه: ادارۀ کل امور عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد). برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 7(25)، 41-62.DOI: 10.22054/qjsd.2016.3852
ملکی‌پور، ا.، حکیم‌زاده، ر.، دهقانی، م؛ و زالی، م. ر. (1395). مطالعه کیفی کاربست بازی‌های شبیه‌سازی آموزش کارآفرینی در قلمرو رشته‌های کارشناسی علوم اجتماعی و رفتاری (مطالعه موردی: دانشگاه تهران). دوفصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 7(14)، 53-76.
مجتبی‌زاده، م.، عباس‌پور، ع.، ملکی، ح.، فراستخواه، م. (1397). الگوی اعتبارسنجی و تضمین کیفیت نظام آموزش عالی ایران از دیدگاه خبرگان. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 12(42)، 7-24. DOI: 10.22034/jiera.2018.78680
مرجانی، ت.، صدری، س. ص. (1393). توسعه کارآفرینی اجتماعی؛ آسیب‌ها، عوامل مؤثر و راهکارها. مجله علمی مدیریت فرهنگ‌سازمانی، 12(2)، 277-297. DOI: 10.22059/jomc.2014.51184
معین‌نیا، م.، ملامحمدی، م. (1399). بررسی استراتژی‌های کارآفرینی سازمانی در رشد و بقای شرکت‌ها. فصلنامه پژوهشنامه مدیریت و مهندسی صنایع، 2(4)، 46-61.
مقیمی، س. م. (1382). کارآفرینی اجتماعی، رهیافت، 13(29)، 49-59.
مقیمی، س. م. (1383). کارآفرینی در نهادهای جامعه مدنی: پژوهشی در سازمان‌های غیر دولتی (NGOs) ایران. تهران: دانشگاه تهران.
نادعلی‌پورپلکی، ح.، کریمی، ف.، نادی، م. ع. (1398). تبیین شرایط زمینه‌ای در راستای توسعه کارآفرینی اجتماعی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی ایران. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 13(2)، 267-284.
نادعلی‌پورپلکی، ح.، کریمی، ف.، نادی، م. ع. (1399). کارآفرینی اجتماعی در آموزش عالی: یک مطالعه داده بنیاد. فصلنامه نوآوری و ارزش‌آفرینی، 5(8)، 75-92.
نورپور، ع.، ساکتی، پ.، طاهرپورکلانتری، ح. (1399). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر کارآفرینی اجتماعی (در سازمان‌های غیرانتفاعی ایران). پژوهش اجتماعی، 12(48)، 174-197.
وقارموسوی، م.، قدس‌علوی، آ.، عباسی، م. (1395). بررسی نقش کارآفرینی اجتماعی در توسعه عدالت اجتماعی. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 3(2)، 59-76. DOI: 10.22069/jead.2016.3076
Abbasi, S., Mirdamadi, S., Omidi Najaf Abadi, M., Farajollah Hosseini, S. (2022). Designing a Model of Rural Ecotourism Entrepreneurship Development with a Qualitative Approach. Geography and Development, 20(66), 131-160. DOI: 10.22111/j10.22111.2022.6716 [In Persian]
Ahmadi Farsani, M., Safari, A. (2017). Social Entrepreneurship: Causes and Consequences by Nahj-al balagha Approach. Quarterly Journal of Nahj al-Balagha Research, 5(18), 99-118. DOI: 10.22084/nahj.2017.6664.1297 [In Persian]
Al-Qudah, A. A., Al-Okaily, M., & Alqudah, H. (2022). The relationship between social entrepreneurship and sustainable development from economic growth perspective: 15 ‘RCEP’countries. Journal of Sustainable Finance & Investment, 12(1), 44-61.
Anh, D. B. H., Duc, L. D. M., Yen, N. T. H., Hung, N. T., & Tien, N. H. (2022). Sustainable development of social entrepreneurship: evidence from Vietnam. International Journal of Entrepreneurship and Small Business, 45(1), 62-76.
Arasti, Z., Zarei, H., Didehvar, F. (2013). Review of Regulatory Policies for Development of Social Entrepreneurship with a Comparative Approach. Journal of Entrepreneurship Development, 6(2), 195-214. DOI: 10.22059/jed.2013.36265[In Persian]
Chandna, V. (2022). Social entrepreneurship and digital platforms: Crowdfunding in the sharing-economy era. Business Horizons, 65(1), 21-31.
Choi, N., & Majumdar, S. (2014). Social entrepreneurship as an essentially contested concept: Opening a new avenue for systematic future research. Journal of business venturing, 29(3), 363-376.
Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications
Crupi, A., Liu, S., & Liu, W. (2022). The top‐down pattern of social innovation and social entrepreneurship. Bricolage and agility in response to COVID‐19: cases from China. R&D Management, 52(2), 313-330.
Dees, J. G., Emerson, J., & Economy, P. (2002). Enterprising nonprofits: A toolkit for social entrepreneurs. John Wiley & Sons.
Eisa Zade, S., Mehranfar, J. (2012). The Role of Institutions in Shaping Entrepreneurship in Selected Countries. Economics Research, 12(44), 199-212. [In Persian]
Fallah, M., Pashaee Nia, R. (2021). Women Entrepreneurs and Successful Entry into Social Entrepreneurship: A Theoretical Model. Women's Strategic Studies, 23(90(winter2021)), 103-132. DOI: 10.22095/JWSS.2020.237389.2389 [In Persian]
Firouzabadi, S., Dabaghi, H. (2015). The role of social entrepreneurship in community development. Community Development (Rural and Urban Communities), 7(1), 29-58. DOI: 10.22059/jrd.2015.58433 [In Persian]
Habibi, M., Moazzami, M., Hashemi, S. (2020). The Effect’s orientation of social entrepreneurship on social innovation. Journal of Business Management, 12(47), 494-514. [In Persian]
Heydari, Z., Rahimiaghdam, S., Hosseini, S. (2021). The Effect of Top Managers Support on Organizational Entrepreneurship with the Mediating Role of Affective Commitment of Faculty Members in University of Tabriz. Journal of Entrepreneurship Development, 14(1), 41-60. DOI: 10.22059/jed.2021.312423.653494 [In Persian]
Hosseini Largani, S. M., Mojtabazadeh, M. (2018). Designing and validating a curriculum model for Higher Education System in Iran. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 24(3), 23-51. URL: http://journal.irphe.ac.ir/article-1-3878-fa.html [In Persian]
Hosseini Largani, S., Mojtabazadeh, M. (2021). Designing and Validation of Instructional Quality Model for Universities in Iran. Journal of Management and Planning In Educational System, 14(2), 221-258. DOI: 10.52547/MPES.14.2.221 [In Persian]
Hussain, B., Zafar Sheikh, A., & Fatima, T. (2022). Learning social entrepreneurship: Experiences of sociology students. Cogent Business & Management, 9(1), 2032539.
Jamebozorgi, M., Meigounpoory, M. R. (2021). The Culture of the University Entrepreneurship Ecosystem, the Drivers of Social Entrepreneurship Development. Journal of Cultural Management, 15(51), 45-57. [In Persian]
Karimi Hesari, F., Rousta, A., moradi, S. (2021). Formulation of Factors Developing Social Entrepreneurial Intention of Students: (Grounded Theory Approach). Journal of New Approaches in Educational Administration, 12(1), 116-104. DOI: 10.30495/jedu.2021.23440.4729 [In Persian]
Karpisheh, L. (2019). Tourism-Based Social Entrepreneurship Development. Geography and Human Relationships, 2(3), 476-487. [In Persian]
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and psychological measurement, 30(3), 607-610.
Kwong, C., Cheung, C., Bhattarai, C., & Fieldhouse, S. (2022). How entrepreneurial are social entrepreneurship education providers? The role of universities’ entrepreneurial ecosystems in the provision of elective social entrepreneurship courses to business students. Studies in Higher Education, 1-11.
Lall, S. A., & Park, J. (2022). How social ventures grow: Understanding the role of philanthropic grants in scaling social entrepreneurship. Business & Society, 61(1), 3-44.
Maleki, R., Yelaghcheghikhor, H., Ahmadvand, M. (2016). An Investigation into the Features of Social Entrepreneurship in Governmental Organizations: A Case Study of the Organization for Nomadic Peoples Affairs, Kohgiluyeh & Boyer-Ahmad Province. Social Development & Welfare Planning, 7(25), 41-62. DOI: 10.22054/qjsd.2016.3852 [In Persian]
Malekipour, A., Hakimzade, R., Dehghani, M., Zali, M. (2017). Simulation Games of Entrepreneurship Education in Social and Behavioral Sciences: A Case Study of Tehran University. Journal of higher education curriculum studies, 7(14), 53-76. [In Persian]
Marjani, T., Sadri, S. (2014). Development of Social Entrepreneurship; Problems, Effective Factors, and Solutions. Organizational Culture Management, 12(2), 277-297. DOI: 10.22059/jomc.2014.51184
Miller, T. L., Grimes, M. G., McMullen, J. S., & Vogus, T. J. (2012). Venturing for others with heart and head: How compassion encourages social entrepreneurship. Academy of management review, 37(4), 616-640.
Moghimi, S. M. (2003). Social Entrepreneurship. Rahyaft, 13 (29), 49-59. [In Persian]
Moghimi, S. M. (2004). Entrepreneurship in Civil Society Institutions: A Research in Iranian Non-Governmental Organizations (NGOs). Tehran: University of Tehran [In Persian]
Moinnia, M., Mohammadi, M. (2020). Investigating organizational entrepreneurship strategies in the growth and survival of companies. Journal of Industrial Management and Engineering, 2(4), 46-61. [In Persian]
Mojtabazadeh, M., abbaspour, A., maleki, H., farasatkhah, M. (2018). Accreditation and Quality Assurance Model of Iran's Higher Education System from the Perspective of the Experts. Journal of Research in Educational Science, 12(42), 7-24. DOI: 10.22034/jiera.2018.78680 [In Persian]
Nadalipoor, H., Karimi, F., Nadi, M. A. (2019). Explaining the background conditions for the development of social entrepreneurship in Iranian universities and higher education institutions. Educational Leadership & administration, 13(2), 267-284. [In Persian]
Nadalipoor, H., Karimi, F., Nadi, M. A. (2020). .Social Entrepreneurship in Higher Education: A Data-Based Study. .Journal of Innovation and Value Creation, 5(8), 75-92. [In Persian]
Nourpour, A., Sakti, O., Taherpour Kalantari, H. (2020). Identification and ranking of factors affecting social entrepreneurship (in Iranian non-profit organizations). Social Research, 12(48), 174-197. [In Persian]
Padash, H., Nikou-Nesbati, A. (2008). Institutional Approach to Entrepreneurship. Quarterly journal of Planning and Budgeting, 13(1), 129-154. URL: http://jpbud.ir/article-1-6-fa.html [In Persian]
Pham, L. X., Phan, L. T., Le, A. N. H., & Tuan, A. B. N. (2022). Factors Affecting Social Entrepreneurial Intention: An Application of Social Cognitive Career Theory. Entrepreneurship Research Journal.
Rayamajhee, V., Storr, V. H., & Bohara, A. K. (2022). Social entrepreneurship, co‐production, and post‐disaster recovery. Disasters, 46(1), 27-55.
Rosendahl Huber, L., Sloof, R., & Van Praag, M. (2014). The effect of early entrepreneurship education: evidence from a randomized field experiment. European Economic Review, 72, 76-97.
Sadabadi, A., Mehraien, F., Rahimi Rad, Z. (2021). Social Networks at the Service of Social Innovation and Social Entrepreneurship (The Case Study of Twitter). Journal of Interdisciplinary Studies in Communication and Media, 4(12), 37-66. DOI: 10.22034/jiscm.2021.298546.1249 [In Persian]
Salehi Sadeghiani, J. (2010). Investigating social entrepreneurship with a behavioral characteristics approach. Entrepreneurship Development, 3(1), 67-94. [In Persian]
Saydi, F., Zakeri, M., morsaliarzanagh, Z. (2021). Analysis of social entrepreneurship in cooperatives in line with the general policies of the employment sector. Quarterly Journal of The Macro and Strategic Policies, 9(34), 418-443. DOI: 10.30507/jmsp.2020.232776.2074 [In Persian]
Shaemi Barzaki, A., Teimouri, H., Abdi, M. (2018). Analysis of the Impact of Social Intelligence on Social Entrepreneurship. Journal of Development & Evolution Mnagement, 1396(special issue), 9-18. [In Persian]
Shoaardebili, F., Rahmani, J., Vaisi, G. (2019). Designing and Suggestion of Entrepreneur University Model ional Framework, based on Systematic Grounded Theory. Journal of Research in Educational Science, 13(47), 115-132. DOI: 10.22034/jiera.2019.160732.1736 [In Persian]
Weqar Mousavi, M., Quds Alavi, A., Abbasi, M. (2016). Investigating the role of social entrepreneurship in the development of social justice. Journal of Studies in Entrepreneurship and Sustainable Agricultural Development, 3(2), 59-76. DOI: 10.22069/jead.2016.3076 [In Persian]
White, G. R., Allen, R., Samuel, A., Taylor, D., Thomas, R., & Jones, P. (2022). The Ecosystem of UK Social Entrepreneurship: a meta-analysis of contemporary studies. In Disadvantaged Entrepreneurship and the Entrepreneurial Ecosystem. Emerald Publishing Limited.
)