نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران. ایران

2 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر رفتار مدنی تحصیلی در خوش‏بینی تحصیلی با میانجیگری هوش اخلاقی در بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه بوعلی سینا بود. روش پژوهش توصیفی از نوع مطالعات همبستگی و مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دوره کارشناسی به حجم 8000 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه‏گیری تصادفی ساده تعداد 367 نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‏های پژوهش سه پرسشنامه رفتار مدنی تحصیلی از گل‏پرور (1389)، هوش اخلاقی از لینک وکیل (۲۰۰8) و پرسشنامه خوش‏بینی تحصیلی از اسچننموران و همکاران (2013) بود. روایی پرسشنامه‏ها با استفاده از روایی محتوایی و صوری مورد تأیید قرار گرفت. پایایی آن نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 77/0، 89/0 و 93/0 به دست آمد. جهت تجزیه‏وتحلیل داده‏ها علاوه بر آماره توصیفی از تکنیک‏های آماری همچون ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل مسیر تائیدی و مدل معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد متغیر رفتار مدنی تحصیلی دارای اثر مستقیم مثبت (55/0)، اثر غیرمستقیم مثبت (126/0) و اثر کل مثبت (67/0) و معنادار بر متغیر خوش‏بینی تحصیلی در سطح 05/0 است. هوش اخلاقی دارای اثر مستقیم مثبت (23/0) و اثر کل مثبت (23/0) و رابطه معنادار با متغیر خوش‏بینی تحصیلی در سطح 05/0 دارد. همچنین متغیرهای رفتار مدنی تحصیلی و هوش اخلاقی پژوهش قادر به تبیین 44% واریانس متغیر خوش‏بینی تحصیلی می‏باشند؛ و این بدین معنی است که بین رفتار مدنی تحصیلی و هوش اخلاقی با خوش‏بینی تحصیلی همبستگی وجود دارد و در حقیقت نتیجة کلی این است که رفتار مدنی تحصیلی و هوش اخلاقی اثر مثبت، مستقیم و معنادار بر خوش‏بینی تحصیلی دارند، لذا بر این اساس دانشگاه باید فرصت‏های بسترساز رفتار مدنی تحصیلی و کمک به استفاده حداکثری از هوش اخلاقی را برای کلیه دانشجویان فراهم نمایند.

کلیدواژه‌ها

افرازنده، س.، پورابولی، ب؛ و سبزواری، س. (1396). واکاوی میزان رعایت رفتارهای مدنی تحصیلی توسط دانشجویان پرستاری. نشریه آموزش پرستاری، 6(1)، 9-15.
افرازنده، س.، میرزایی، ط.، پورابولی، ب. و سبزواری، س. (1395). ارتباط عدالت آموزشی و رفتارهای مدنی تحصیلی از دیدگاه دانشجویان پرستاری. مجله اخلاق پزشکی، 10(35)، 117-140.
حق‏شناس، م. (1395). ارائه مدل علی رابطه حمایت اجتماعی رفتار مدنی تحصیلی با تأکید بر واسطه‏گری سرمایه روان‌شناختی در میان دانشجویان دوره‏های مجازی دانشگاه شیراز، پایان‏نامه کارشناس ارشد، دانشگاه پیام نور.
طولابی، ز. و زارعی، م. (1395). هوش اجتماعی و رفتار مدنی تحصیلی، خودکارآمدی جمعی دانشجویان. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 6(20)، 341-356.
عرشی‏ها، م.، لایق خزر، ف.، صدقی‏گوی‏آقاج، ن. و تقوی‏لاریجانی، ت. (1395). بررسی ارتباط بین هوش اخلاقی و مهارت‏های ارتباطی در دانشجویان پرستاری. اخلاق و تاریخ پزشکی، ۹ (۳)، ۴۴-۵۴.
غفاری، م.، حاجلو، ن. و بایرامی، ش. (1394). بررسی ارتباط هوش اجتماعی و اخلاقی با عملکرد تحصیلی دانشجویان علوم پزشکی شهرستان‏های مراغه و بناب. آموزش پرستاری، ۴ (۳)، 48-55.
غلامی پور، م.، توحیدی، ا. و سکرزاده، ق. (1398). بررسی امید تحصیلی با پیشرفت و انگیزه تحصیلی با نقش واسطه‏ای خوش‏بینی تحصیلی دانش‏آموزان. فصلنامه آموزش در علوم انتظامی، 7(1)، 145-172.
قبادیان، م. (1397). تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان بر رفتارمدنی تحصیلی دانش‏آموزان پسر پایه نهم متوسطه اول ناحیه یک شهر خرم‏آباد. تفکر و کودک، 9(1)، 31-52.
قنبرلو، س.، غلامعلی‏لواسانی، م. و واژه‏ای، ج. (1394). رابطه خوش‏بینی تحصیلی و هوش هیجانی معلمان با پیشرفت تحصیلی دانش‏آموزان. مجله روان‌شناسی، 19(3)، 218-234.
کدخدایی، م. و کرمی، ز. (1395). بررسی رابطه بین خوش‎بینی و معنای تحصیل با انگیزش تحصیلی دانشجویان. نامه آموزش عالی، 9(36)، 143-159.
کریمی، م. (1392). رابطۀ اخلاق حرفه‏ای و هوش اخلاقی با رفتار شهروندی سازمانی دبیران زن دورۀ متوسطه آموزش‏وپرورش ناحیۀ 2 شهر شیراز، پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد مرودشت.
گلپرور، م. (1393). تأثیر آسیب‏های هنجاری بر رفتارهای مدنی و خلاقانه. مسائل اجتماعی ایران، 5، (1)، 101-122.
مکتبی، غ. ح.، فرامرزی، ح. و فرزادی، ف. (1396). رابطه علی ساختار توانمندساز با بهزیستی مدرسه با میانجی‏گری مؤلفه‏های خوش‏بینی تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانش‏آموزان سال سوم دبیرستان‏های شهرستان اهواز. پژوهش‏های نوین روان‌شناختی، 12(47)، 107-135.
مهدی زاده، ف. و طالبی، س. (1395). بررسی رابطه رفتار مدنی تحصیلی با سرزندگی تحصیلی در کلاس‏های مجازی دانشگاه پیام نور شیراز، سومین کنفرانس ملی روان‌شناسی و علوم تربیتی، شادگان. https://civilica.com/doc/623207
مهریان، ع.، جناآبادی، ح. و پورغاز، ع. (1398). رابطه معنای تحصیلی با استرس ادراک‏شده و خوش‏بینی تحصیلی دانش‏آموزان شهر نیشابور. مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 16 (33)، 137-158.
یعقوبی، ا.، فتحی، ف. و محمدزاده، س. (1397). فراتحلیل مطالعات هوش اخلاقی. مطالعات روان‌شناسی، 11(35)، 245-270.
References
Afrazandeh, S., Mirzaei, I., Pouraboli, B. & Sabzevari, S. (2015). The Relationship between Educational Justice and Educational Civic Behaviors from the Perspective of Nursing Students. Journal of Medical Ethics, 10(35), 117-140. [In Persian].
Afrazandeh, S., Pouraboli, B. & Sabzevari, S. (2016). Analysis of the rate of observance of educational civic behaviors by nursing students. Journal of Nursing Education, 6(1), 9-15. [In Persian].
Al-Mekhlafi, M. A. (2020). Yemeni EFL Student Teachers' Moral Intelligence and its Relationship to their Academic Achievement. Journal of Humanities and Social Sciences. 4(1), 30.168-179.
Arshieha, M., Layeq Khaza., F, Sedgigoyaghaj., N, & Tagavilarijani, T. (2016). Investigating the relationship between moral intelligence and communication skills in nursing students. Medical Ethics and History of Medicine, 9(3), 44-54. [In Persian].
Arshiha, M. S., Talari, K. L., Noghani, F., SedghiGoyaghaj, N., & Taghavi Larijani, T. (2016). The Relationshipbetween moral intelligence and communication skillsamong nursing students.Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine, 9(3), 44-54. [In Persian].
Borba, M. (2011). Building moral intelligence: The sevenessential virtues that teach kids to do the right thing.San Francisco: publisher. p.192.
Clarken, R. H. (2012). Moral intelligence in the schools. The annual meeting of the Michigan Academy of Sciences, Arts and Letters. Wayne State University, Detroit, MI.
Cox, S. S., Bennett, R. J., Tripp, T. M. & Aquino.K (2012). An empirical test of forgiveness motives; effects on empirical, health and well-being. Occupy Health psychology, 17(3), 330-340.
Faramarzi, M., Jahanian, K., Zarbakhsh, M., Salehi, S., & Pasha, H. (2014). The role of moral intelligence and identity styles in prediction of mental health problems in healthcare students. Journal of Health, 6(8), 664-672. [In Persian].
Feldman, D. B., & Kubota, M. (2015). Hope, self-efficacy, optimism, and academic achievement: Distinguishing constructs and levels of specificity in predicting college grade-point average. Learning and Individual Differences, 37, 210-216.
Ganbarlou, S., Golamalilavasani, M. & Ejeiy, J. (2015).The Relationship between Academic Optimism and Teachers 'Emotional Intelligence with Students' Academic Achievement. Journal of Psychology, 19 (3), 218-234. [In Persian].
Germeys, L., Griep, Y., & de-Gieter, S. (2019). Citizenship pressure as a predictor of daily enactment of autonomous and controlled organizational citizenship behavior: differential spillover effects on the home domain. Front. Psychol. 10:395. doi: 10.3389/fpsyg.2019.00395.
Ghaffari1, M., Hajlo, N., & Bayami, S. (2015). The Relationship between Social and moral Intelligence with Academic Performance of Medical Students in Maragheh and Bonab, Iran in 2015. JNE, 4 (3), 48-55. [In Persian].
Ghobadian, M. (2018). The Impact of the Philosophy Program for Children on the Educational Behavior of Educational of Students of the First High School Boys in Khorramabad. Thinking and child Journal, 9(1), 31-52. [In Persian].
Gholamipour, M., Tohidi, A. & Sakerzadeh, A. (2018). Study of academic hope with academic achievement and motivation with the mediating role of students' academic optimism. Journal of Law Enforcement Education, 7 (1), 172-145. [In Persian].
Golparvar, M. (2014).The Impact of Normative Injuries on Civic and Creative Behaviors. Journal of Social Problems ofIran, 5(1), 101-123. [In Persian].
Hagshenas, M. (2016).Provided a causal model relationship between social support and academic civic behavior with an emphasis on the mediation of psychological capital among the students of virtual courses of Shiraz University,Master Thesis, Payame Noor University. [In Persian].
Kadkhodai, M. & Karami, Z. (2016).Investigating the relationship between optimism and the meaning of education with students' academic motivation.Journal of Higher Education Letter, 9(36), 143-159. [In Persian].
Karimi, M. (1392). The Relationship between Professional Ethics and Moral Intelligence with Organizational Citizenship Behavior of Female Secondary Education Teachers in District 2 of Shiraz, M.Sc. Thesis, Marvdasht Azad University. [In Persian].
LeBlanc, C. J. (2014). Characteristics Shaping College Student Organizational Citizenship Behavior. Am J Bus Educ. 7(2), 99. DOI: 10.19030/ajbe.v7i2.8468
Maktabi., G. H, faramarzi., H. & Farzadi, F. (2017). Causal Relationship between Empowerment Structure and School Welfare: Mediating the Components of Academic Optimism and Academic Vitality of High Schools Students in Ahvaz City. Modernpsychological research, 12(47), 107-135. [In Persian].
Mehdizadeh, F. & Talebi, S. (1395). Investigating the Relationship between Academic Civic Behavior and Academic Vitality in Virtual Classes of Payame Noor University of Shiraz, 3rd National Conference on Psychology and Educational Sciences, Shadegan. https://civilica.com/doc/623207. [In Persian].
Mehraban, A., Janaabadi, H. & Pourghaz, A. (2019). The relationship between academic meaning and perceived stress and academic optimism of students in Neishabour city. Journal of Educational Psychology studies, 16(33), 137-158. [In Persian].
Qiu, Y., Lou, M., Zhang, L., & Wang, Y. (2020). Organizational citizenship behavior motives and thriving at work: the mediating role of citizenship fatigue. Sustainability12(6), 2231.
Schannen-Moran, M., Bankole, Regina, A., Mitchell, R. M., & Moore, D. M. (2013). Student Academic Optimism: A Confirmatory Factor Analysis. Journal of Educational Administration, 51(2), 150-175.
Singh, K. & Yu., R. (2018). Teacher support, instructional practices, student motivation, and mathematics achievement in high school.Educational Research, 111(1), 81-94.
Tulabi, Z., & Zarei, M. (2015). Social intelligence and academic civic behavior, students' collective self-efficacy.Journal of Culture in the Islamic University, 6(20), 341-356. [In Persian].
Wu, J. H., Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (2013). Enabling school structure, collective responsibility, and a culture of academic optimism: Toward a robust model of school performance in Taiwan. Educational Administration, 51(2), 176-193.
Yaqubi., A., Fathi., F. & Mohammadzadeh, S. (1397). Ultra-analysis of moral intelligence studies. Journal of Psychology studies, 11(35), 245-270. [In Persian].