نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، گروه علوم تربیتی ، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

2 استادیار گروه برنامه ریزی درسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، ایران

3 استادیار گروه برنامه ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر مطالعه اکتشافی به‏منظور طراحی برنامه درسی با شاخص‏های تربیت شهروندی و توسعه پایدار در سطح دانشگاه‌های تهران و اعتبارسنجی آن بود. روش پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر نوع، داده بنیاد و اکتشافی کیفی بوده است. داده‏های مرحله کیفی، از متخصصان حوزه‏های اقتصادی، اجتماعی و مطالعات برنامه درسی جمع‏آوری و در مرحله دوم همه اسناد، کتب درسی، سایت‏های اینترنتی و منابع آنلاین معتبر با موضوع احصا گردید. جامعه آماری این پژوهش شامل اساتید و اعضای هیئت‏علمی متخصص در حوزه اقتصادی، اجتماعی و مطالعات برنامه درسی دانشگاه‌های شهر تهران در سال 1397 بود و برای تعیین حجم نمونه موردنیاز از نمونه‏گیری هدفمند و گلوله برفی استفاده شد که تعداد آنان 30 نفر بود. ابزار جمع‏آوری داده‏ها، پرسشنامه محقق‏ساخته بود که برای تجزیه‏وتحلیل داده‏ها از شاخص‏های آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شده است. داده‏ها طی سه مرحله کدگذاری آزاد، محوری و انتخابی 61 مؤلفه کلی به دست آمد که در قالب یک الگوی مفهومی ارائه شده است. پس از روایی سنجی طبق نظریه لاوشه، از 20 گویه در بخش اهداف 16 گویه، از 19 گویه در بخش محتوا 16 گویه، از 14 گویه در بخش روش‏های تدریس 11 گویه و از 8 گویه در بخش ارزشیابی 7 گویه حاصل شد. درنهایت الگویی جامع ارائه شد که در صورت عملیاتی شدن آن می‏توان شهروندانی با شاخص‏های توسعه پایدار و تربیت شهروندی تربیت کرد که کشور را به‌سوی توسعه هدایت کنند.

کلیدواژه‌ها

اکبرزاده، ف. (1391). تبیین مبانی فلسفی نظریه‏های مناسبات بین دولت و نظام آموزش‏وپرورش و تحلیل انتقادی روند تحولات آموزش‏وپرورش در سه دهه گذشته با تأکید بر مقوله تمرکز و عدم تمرکز، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
بزرگ نژاد، ع. و شریف‌زاده، ف. (1395). مطالعه و بررسی تأثیر اجرای خط‏مشی‏های آموزش عالی کشور با توجه به ارزیابی برنامه‏های سوم و چهارم و پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران بر عملکرد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. نشریه پژوهش در نظام‏های آموزشی، 10(33)، 119-170.
جعفری، م.، حبیبی، الف. و شریفی، س. (1392). برنامه درسی جدید مبتنی بر تربیت شهروندی، همایش ملی تغییر برنامه درسی دوره‏های تحصیلی آموزش‏وپرورش.
حسینی مهر، ع.، سیف نراقی، م.، نادری، ع. و شریعتمداری، ع. (1390). مهارت‏های شهروندی موردنیاز دانش‏آموزان در برنامه درسی دوره راهنمایی تحصیلی. رهبری و مدیریت آموزشی، 5(4)، 45-65.
شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1390). سند تحول بنیادین آموزش‏وپرورش. تهران: دبیرخانه شورای عالی.
کلدی، ع. و پوردهناد، ن. (1391). بررسی میزان آگاهی و نگرش دانشجویان نسبت به حقوق شهروندی در تهران، فصلنامه مطالعات شهری، 2(4)، 29-58.
ملکی، ح. (1390). برنامه‏ریزی درسی (راهنمای عمل). تهران: موسسه فرهنگی مدرسه برهان.
هاشمی، ش. (1389). تربیت شهروندی در کشور ژاپن، پژوهش‏های مدیریتی. 9(2)، 28-30.
یزدانی، ف.، شریفی، الف. و ایمانی، م. (1397). شناسایی و سنجش وضعیت پیشایندها و پسایندهای تربیت شهروند حرفه‏ای در نظام آموزشی کشور: ارائه یک مدل سیستمی. نشریه پژوهش در نظام‏های آموزشی، 12(ویژه‏نامه)، 593-613.
References
Akbarzadeh, F. (2012). Explaining the philosophical foundations of theories of the relationship between government and the education system and critical analysis of the evolution of education in the last three decades with an emphasis on concentration and decentralization, Master's thesis, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University. [In Persian]
Andersone, R. (2007). Citizenship Education in Integrated Curriculum. Citizenship Education in Society Proceedings of the ninth Conference of the Children’s Identity and Citizenship in Europe Thematic Network.
Bozorgnejad, A., & Sharifzadeh, F. (2016). Study of the impact of the implementation of the country's higher education policies on the performance of the third, fourth and fifth development plans of the Islamic Republic of Iran on the performance of the Ministry of Science, Research and Technology. Journal of Research in Educational Systems, 10 (33), 119-170. [In Persian]
Fathi Vajargah, K. (2015). Principles and Concepts of Curriculum Planning. Tehran: Bal. [In Persian]
Gilbert, G. E., & Prion, S. (2016). Making sense of methods and measurement: Lawshe's Content Validity Index. Clinical Simulation in Nursing12(12), 530-531.
Hashemi, Sh. (2010). Citizenship Education in Japan. Management Research, 9(2), 28-30. [In Persian]
Holm, T., Sammalisto, K., Grindsted, T. S., & Vuorisalo, T. (2015). Process framework for identifying sustainability aspects in university curricula and integrating education for sustainable development. Journal of Cleaner Production, 106, 164-174.
Hosseini Mehr, A., Seif Naraghi, M., Naderi, A. & Shariatmadari, A. (2011). Citizenship skills required by students in the curriculum of the secondary school. Leadership and Educational Management, 5 (4), 45-65. [In Persian]
Hume, T., & Barry, J. (2015). Environmental education and education for sustainable development. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences.
Jafari, M., Habibi, A., & Sharifi, S. (2013). New Curriculum Based on Citizenship Education, National Conference on Curriculum Change Educational Courses. [In Persian]
Koldi, A. & Purdenhad, N. (2012). Investigating the level of students' awareness and attitude towards citizenship rights in Tehran, Quarterly Journal of Urban Studies, 2 (4), 29-58. [In Persian]
Kopnina, H. (2014). Education for sustainable development (ESD) as if environment really mattered. Environmental Development, 12, 37-46.
Maleki, H. (2011). Curriculum (Practice Guide). Tehran: Borhan School Cultural Institute. [In Persian]
Nasibulina, A. (2015). Education for sustainable development and environmental ethics. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 214, 1077-1082.
Navarro-Medina, E., & de-Alba-Fernandez, N. (2015). Citizenship Education in the European Curricula. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 45-49.
Ramos, T. B., Caeiro, S., Van Hoof, B., Lozano, R., Huisingh, D., & Ceulemans, K. (2015). Experiences from the implementation of sustainable development in higher education institutions: Environmental management for sustainable universities. Journal of Cleaner Production, 106, 3-10.
Supreme Council of the Cultural Revolution. (2011). Fundamental Transformation Document of Education. Tehran: High Council Secretariat. [In Persian]
Tyler, R. (1949) Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chi-cago, IL: University of Chicago Press.
Yazdani, F., Sharifi, A. & Imani, M. (1397). Identifying and measuring the status of the prerequisites and backgrounds of training a professional citizen in the country's educational system: Presenting a systemic model. Journal of Research in Educational Systems, 12 (Special Issue), 593-613. [In Persian]