نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد برنامه‌‌ریزی درسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

2 دانشیار، برنامه‌ریزی درسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

3 استادیار، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش وابسته با سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی بدفهمی‌های دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی در درس علوم تجربی بر اساس نتایج مطالعه تیمز 2015 انجام ‌شد. روش پژوهش از نوع تحلیل ثانویه بوده است. جامعه آماری، شامل کلیه دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی که در سال تحصیلی 94-93، تعداد آن‌ها 1158887 نفر بوده است که 8035 دانش‏آموز با روش نمونه‌گیری طبقه‏ای خوشه‏ای دومرحله‌ای به‌عنوان نمونه مطالعه تیمز 2015 انتخاب ‌شده‌اند. بر اساس بررسی پیشینه نظری، سه بدفهمی در حوزه علوم زمین، سه بدفهمی در حوزه علوم فیزیک و چهار بدفهمی در حوزه علوم زیستی جزء بدفهمی‌های رایج دانش‌آموزان دوره ابتدایی در درس علوم تجربی شناسایی شدند که امکان بررسی آنان با پاسخ‏ دانش‌آموزان ایرانی در مطالعه تیمز 2015 وجود داشت. این بدفهمی‌ها شامل؛ تغییر شدت نور به دلیل کم‌وزیاد شدن فاصله زمین با خورشید، گردش خورشید به دور زمین، ثابت ماندن وضعیت ماه و یکسان بودن شدت نور آن (حوزه علوم زمین)، لامپ به‌عنوان منبع تولید انرژی الکتریکی و پلاستیک به‌عنوان بهترین هادی گرما (حوزۀ علوم فیزیکی)، خوردن غذا توسط تمامی موجودات زنده و در نظر گرفتن درخت به‌عنوان موجود غیرزنده در دانش‌آموزان ایرانی (علوم زیستی)، تأیید شدند. با توجه به نتایج به دست ‌آمده در حوزه علوم زمین، مبنی بر اینکه هر سه بدفهمی شناسایی‌شده در دانش‌آموزان وجود دارند، توجه به آموزش اثربخش مفاهیم نجومی و اصلاح بدفهمی‌های موجود را بیش‌ازپیش اهمیت می‌یابد. همچنین در حوزه علوم فیزیکی شدت بالا بدفهمی به دست آمده در مورد رسانای گرمایی نشان‌دهنده تأکید بیشتر به این بخش بود.

کلیدواژه‌ها

ابراهیمی قوام، ص.، و حسین‌زاده یوسفی، غ. (1386). نظریه ساختارگرایی و کاربرد آن در آموزش. فصلنامه مدارس کارآمد، 4، 33-24.
احمدی، آ.، و همکاران (1392). کتاب معلم (راهنمای تدریس) علوم تجربی سوم دبستان. تهران: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش.
بخشعلی‏زاده، ش. (1392). شناسایی بدفهمی‌های رایج دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی در حوزه محتوایی ریاضی. وزارت آموزش‌وپرورش سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش.
بدریان، ع.، و صفری، پ. (1395). بررسی تصورات و کج‌فهمی‌های دانش‌آموزان پایه ششم ابتدایی درباره مفهوم انرژی. فصلنامه خانواده و پژوهش، 13(30)، 117-137.
بدریان، ع.، و همکاران (1391). کج‌اندیشی‌های دانش‌آموزان پایه چهارم درباره پدیده‌های نجومی. بررسی دیدگاه‌های آموزگاران. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، (44)11، 99-118.
جعفری، م. کیامنش، ع و کریمی، ع. (1396). روند تغییرات و نقش عوامل نگرش، علاقه و خودپندارۀ علوم دانش‎آموزان پایۀ هشتم بر پیش‏بینی عملکرد علوم بر مبنای مطالعات تیمز. نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 11(36)، 89-120.
شبکه ملی مدارس، (1393). دلیل ایجاد فصل‌ها. مشاهده علمی، شماره 129. گرفته‌شده در تاریخ 6/5/97 از سایت: http://old.roshd.ir/Default.aspx?tabid=471&EntryID
=6955&SSOReturnPage=Check&Rand=0
صالحی‏نژاد، ن. درتاج، ف. سیف، ع. ا و فرخی، ن. ع. (1396). اثربخشی بستة آموزشی مبتنی بر نرم‌افزار چندرسانه‌ای ساخت نقشة ذهنی بر مهارت‌های شناختیِ درسِ علوم در دانش‌آموزان دختر پایة هشتم).  نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 11(38) 7-37.
میرزائی، ر.، و کوهی فائق، ا.، و ارشدی، ن. (1387). کج‌فهمی‌های دانش‌آموزان در یادگیری مفاهیم الکتروشیمی در دبیرستان. پایان‌نامه ارشد. گروه شیمی. دانشکده علوم. دانشگاه شهید رجایی.
ویژه‌نامه آموزش علوم. (1380). فلسفه آموزش علوم تجربی، 30(2)، 4-7.
Ahmadi, A., Ansari, M., Arani, S. M. j., Hiseyni, E., Rastegar, T., Moalagh, M. S.,... Niknam, Z. (2013). Teacher's Book (Teaching Guide) Experimental Science Third Elementary. Tehran: Educational Research and Planning Organization of Ministry of Education [In Persian].
Allen, M. (2014). Misconceptions in primary science. McGraw-Hill Education (UK).‏
Allen, M. (2010). Misconceptions in primary science. McGraw-Hill Education (UK).‏
Badrian, A., Akbar, N., Ashrafalsadat, S., & Ramin, P. (2012). Fourth-grade students' biases about astronomical phenomena. Investigating teachers' views. Journal of Educational Innovation, 11 (44) 11, 99-118. [In Persian].
Badrian, A., & Safari, P. (2017). An Investigation of the Concepts and Deflections of Elementary Sixth-Grade Students on the Concept of Energy. Journal of Family and Research, (30) 13, 117-137. [In Persian].
BakhshaliZadeh, S. (2013). Identifying common misconceptions of fourth grade elementary students in mathematical content. Ministry of Education Educational Research Planning Organization, Educational Studies Institute. [In Persian].
Davis, B. G. (1997). Misconceptions as barriers to understanding science. Science teaching reconsidered: A hand book. Washington, DC: National Academy, 27-32.‏
Ebrahimi, Q., & Hosseinzadeh, G. Y. (2007). Theory of Structuralism and its Application to Education. Journal of Effective Schools, 4, 33-24. [In Persian].
Fleer, M., & Hardy, T. (1996). Science for children: Developing a personal approach to teaching. Sydney, N.S.W: Prentice Hall.
Fries, Gaither, J. (2009). Common Misconceptions about Heat and Insulation. Submitted by Kimberly Lightle on Thu.
Golden, R. (2017). Children's Misconceptions of Life Cycles (Retrived on 12/10/2018) from https://sciencing.com/childrens-misconceptions-life-cycles-6784828.html.
Gönen, S., & Kocakaya, S. (2010). A cross-age study on the understanding of heat and temperature. Eurasian Journal of Physics and Chemistry Education, 2(1), 1-15.
Hamza, K. M., & Wickman, P. O. (2008). Describing and analyzing learning in action: An empirical study of the importance of misconceptions in learning science. Science Education92(1), 141-164.
Jafari, N., Kiamanesh, A., & Karimi, A. (2018). The Impact of Changes and the Role of Interests, Alcohol and Personal Self-Concepts on the Scientific Knowledge-Based Assessment of Scientific Personnel Based on these Studies. Journal of Research in Educational Systems, 11(36), 89-120 [In Persian]
Journal of Science Education. (2001).His philosophy of experiential education (2) 30, 7-4. [In Persian].
Abraham, M. R. (1997). The learning cycle approach to science instruction. Research matters-to the science teacher, 9701.
Küçüközer, H., & Bostan, A. (2010). Ideas of Kindergarten Students on the Day-Night Cycles, the Seasons and the Moon Phases. Online Submission6(2), 267-280.‏
Lucariello, J., & Naff, D. (2012). How do my students think: Diagnosing student thinking. Understanding misperceptions is key early step, online available from www. apa. org/education/k12/student-thinking. aspx.‏
Mirzaei, R., Mountain, A. F., & Arshadi, N. (2008). Students' perceptions of learning electrochemical concepts in high school. (Master thesis), College of Science Shahid Rajaee University, Department of Chemistry. [In Persian].
‏Network, N. S. (2014). The reason for creating chapters. Scientific View. Journal of Effective Schools, No. 129 Retrieved 6/5/97 from: http://old.roshd.ir/Default. aspx?tabid=471&EntryID=6955&SSOReturnPage=Check&Rand=0. [In Persian].
Novak, J. D. (2002). Meaningful learning: The essential factor for conceptual change in limited or inappropriate propositional hierarchies leading to empowerment of learners. Science education86(4), 548-571.‏
Salehinezhad, N., Dortaj, F., Seif, A., & Farokhi, N. (2018). The Effectiveness of a Multimedia Software-Based Learning Platform on Cognitive Skills in Eighth Grade Female Students. Journal of Research in Educational Systems, 11(38) 7-37.  doi: 10.22034/jiera.2017.59725. [In Persian].
Sözen, M., & Bolat, M. (2011). Determining the misconceptions of primary school students related to sound transmission through drawing. Procedia-Social and Behavioral Sciences15, 1060-1066.
Taber, K. S. (2000). Chemistry lessons for universities?: A review of constructivist ideas. University chemistry education4(2).‏
Uzuntiryaki, E. (2003). Effectiveness of constructivist approach on students' understanding of chemical bonding concepts(Doctoral dissertation, METU).‏
Wainwright, C. L. (2007). Toward learning and understanding electricity: Challenging persistent misconceptions. In The Annual Meeting of the Association for Science Teacher Education (ASTE), Clearwater, Florida. Retrieved from http://fg.ed.pacificu.edu/wainwright/Publications/ MisconceptionsArticle (Vol. 6).‏
Wikidiff. (2016), Mistake vs. Misconception-What's the difference? Retrieved from https://wikidiff.com/mistake/misconception.
………(2014), Thermal conductivity: metal v. plastic. Retrieved from http://practicalphysics.org/conductivity-metal-plastic.html