نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تخصصی سنجش آموزش، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استاد مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیو فیزیک . دانشگاه تهران. تهران. ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تبیین و مقایسه چارچوب­ها و شاخص­هایی برای ارزیابی کیفیت پژوهش در مؤسسات آموزش عالی ایران با برخی کشورهای پیشرو در جهان مانند انگلستان، استرالیا، هلند، ایتالیا و هنگ­کنگ بوده است. این پژوهش یک مطالعه تطبیقی بر اساس الگوی جان استوارت میل بود که با روش تحلیل محتوا، توافق و تفاوت­های شاخص‌های سنجش فعالیت‌های پژوهشی کشورهای مذکور را موردبررسی و مقایسه قرار داده شد. نمونه­ کشورهای پیشرو و موفق در این حوزه به‌صورت هدفمند با توجه به دسترسی به مدارک و اسناد موجود انتخاب شدند. نتایج مطالعات تطبیقی حاکی از آن بود که همه نمونه‌های موردمطالعه در دو ملاک «سنجش بروندادهای پژوهش» و «درآمدزایی» با هم توافق دارند، بدین ترتیب تمام دانشگاه‌های موردمطالعه به‌جز ایران به «تحلیل استنادی و داوری تخصصی» اهمیت بسزایی قائل بودند. «اثربخشی پژوهش» در دانشگاه‌های انگلستان و استرالیا، هلند و هنگ­کنگ به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ملاک­های سنجش کیفیت به‌عنوان مشارکت و تأثیرگذاری علمی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، بهداشت و محیط‌زیست در جهت افزایش کیفیت زندگی جامعه موردتوجه بود. اسناد موجود در حوزه سنجش فعالیت‌های پژوهشی در آموزش عالی کشور نشان داد که شاخص‌ها و سنجه­های جامع و مدونی برای ارزیابی کیفیت پژوهشی با توجه به حوزه­های موضوعی مختلف به کار گرفته نشده است؛ بنابراین برای اندازه­گیری اثرات و سودمندی پژوهش­ با نشانگرهای قوی و دقیق در داخل کشور، به تحقیقات گسترده­ای نیاز داریم.

کلیدواژه‌ها

آراسته، ح. ر؛ و حسین­پور، ر. (1388). تعیین شاخص‌های ارزیابی عملکرد مراکز پژوهشی دفاعی. فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین (ع). (4)1، 115-136.
آئین‌نامه ارتقای مرتبه علمی اعضای هیئت‌علمی مؤسسه­های آموزش عالی، پژوهشی و فن‌آوری دولتی و غیردولتی، (1395). انتشارات: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
پیرحقی، م؛ و صبوری، ع. ا. (1393). داوری تخصصی در نشریات علمی. نشریه نشاء علم، 4(2)، 106-117.
رضایی، م؛ و نوروزی چاکلی، ع. ر. (1393). شناسایی و اعتبارسنجی شاخص‌های ارزیابی بهره‌وری پژوهشی پژوهشگران ایران. فصلنامه پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات: پژوهشگاه علوم و فن‌آوری اطلاعات ایران. (1)30، 3-39.
سلاجقه، م؛ و محمدیان، س. (1393). دگرسنجه­ها: راهی نو در علم‌سنجی. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازمان‌دهی اطلاعات. 26(1)، 71-84.
صبوری، ع. ا. (1385). تولید علم ایران در سال ۲۰۰۶. رهیافت: فصلنامه سیاست علمی، ۳۸، 40-45.
صبوری، ع. ا. (1391). بررسی کیفیت علم: نشریات بی­اعتبار. نشریه نشاء علم، (1)3، 33-42.
صبوری، ع. ا. (1395). اسناد علمی ایران در سال 2015. نشریه نشاء علم. (2) 6. 92-102.
عزیزی، ن. ا. (1392). بررسی­ راه­های بهبود عملکرد اعضای هیئت‌علمی در علوم انسانی. مجله راهبرد فرهنگ، 21، 7-33.
علی­بیگی، ا. ح. (1386). تحلیل بهره‌وری پژوهشی اعضای هیات علمی: مطالعه موردی دانشگاه رازی. فصلنامۀ پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 46، 125-154.
فرجی­ارمکی، ا. (1390). ارائه الگویی برای افزایش بهره­وری پژوهشی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها (بررسی موردی دانشگاه شهید بهشتی). رساله دکتری. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
فرهودی، ر؛ و بسته­نگار، م. (1383). ارائه مدل ارزیابی عملکرد واحدهای پژوهشی دارای مجوز قطعی از وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری. فصلنامه مدیر ساز. 7(15)، 33-53.
معدن‌دارآرانی، ع؛ و کاکیا، ل. (1394). آموزش‌وپرورش تطبیقی چشم‌اندازهای نوین. تهران: انتشارات آییژ.
یوسلیانی، غ. ع.؛ بهرنگی، م. ر.؛ آراسته، ح. ر؛ و عبداللهی، ب. (1395). طراحی و تدوین شاخص‌های ارزیابی عملکرد نظام پژوهش در آموزش و پژوهش (موردمطالعه: پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش با رویکرد کیفی). فصلنامه مطالعات اندازه­گیری و ارزشیابی آموزشی، 6(11)، 69-109.
ERA. (2015). Research Assessment Exercise.The State of Australian University Research (2015–2016). Natinal Report. http://www.arc.gov.au/era-2015
King, R. (2004). The contemporary university. In R. king(Ed.), The university in the global age (pp.1-26). Basingstoke: palgrave macmillan.
RAE (2014). Research Assessment Exercise 2014: General Panel Guidelines. Last Revision Date: 26 Jan 2017. http://www.ugc.edu.hk/doc/eng/ugc/rae/gpg_201406.pdf
RAE 2020. (2017). Consultation on proposed Framework for Research Assessment Exercise2020. http://www.ugc.edu.hk/doc/eng/ugc/rae/2020/framework_consult_letter.pdf
Roemer, R., & Borchardt, R. (2012). From bibliometrics to altmetricsA changing scholarly landscape. College & Research Libraries News, 73(10), 596-600.
SEP. (2015). Standard Evaluation Protocol 2015 – 2021. Protocol for Research Assessments in the Netherlands. https://www.knaw.nl/nl/actueel/publicaties/standard-evaluation-protocol-2015-2021
Shepherd, C. D., Carley, S. S., & Stuart, R. S. (2009). An exploratory investigation of the periodic performance evaluation processes for marketing faculty: A comparison of doctoral-granting and non-doctoral-granting universities. Journal of Marketing Education, 31, 143-153.
Sri Kantha, S. (1996). Scientific productivity of Einstein, Freud and Landsteiner. Medical Hypotheses, 46, 467-470.
Steward, M. D., & Lewis, B. R. (2010). A comprehensive analysis of marketing journal rankings. Journal of Marketing Education, 32(1), 75-92.
VQR (2011). eValuation of the Quality of Research.Italian Quality research Evaluation VQR 2004–2010. http://www.anvur.org/sites/anvur-miur/files/bando vqr def 07 11
Webber, K. L. (2011). Factors Related to Faculty Research Productivity and Implications for Academic Planners. Planning for higher education. 39(4), 32-43.
Wilsdon, J., & et al. (2015). The Metric Tide: Report of the Independent Review of the Role of Metrics in Research Assessment and Management. From http://www.hefce.ac.uk/media/HEFCE,2014/Content/Pubs/Independentresearch/2015/The,Metric,Tide/2015_metric_tide.pdf
Wilson, V. (2013). Research Methods: Altmetrics. Evidence Based Library And Information Practice, 8(1), 126-128. http://ejournals.library.ualberta.ca/index.php/EBLIP/article/view/18900/14822