نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموخته دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور
2 استاد گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی
3 دانشیار گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی
4 دانشیار گروه سنجش و اندازه‌گیری، دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
هدف این پژوهش بررسی نقش واسطه‌گری عزت‌نفس در رابطه بین سرمایه اجتماعی و امید تحصیلی دانشجویان نخبه ورزشی است. بدین منظور از روش تحلیل معادلات ساختاری استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش دانشجویان نخبه ورزشی محصل است که در المپیادهای ورزشی دانشجویی کشور طی چهار سال اخیر (از 1391 تا 1395) موفق به دریافت مدال شده‌اند. با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب 349 ورزشکار نخبه از این جامعه انتخاب شدند. برای سنجش متغیرها از پرسشنامه سرمایه اجتماعی مبارکی (1384)، عزت‌نفس روزنبرگ (1965) و مقیاس امید تحصیلی سهرابی و سامانی (2011) استفاده شده است. تجزیه‌وتحلیل آماری داده‌ها به کمک نرم‌افزار آماری ایموس صورت گرفته است. نتایج نشان داد که از بین مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی، مؤلفه‌های مشارکت اجتماعی، حمایت اجتماعی و انسجام اجتماعی به‌طور مستقیم منجر به افزایش امید تحصیلی می‌شوند. در بررسی آثار غیرمستقیم نیز مشخص شد که دو مؤلفه حمایت اجتماعی و روابط متقابل از طریق افزایش عزت‌نفس منجر به بالا رفتن امید تحصیلی می‌شوند. با محاسبه شاخص‌های برازش مشخص شد که مدل پژوهش تطابق مناسبی با داده‌ها دارد. سرانجام، این نتایج در پرتو پیشینه به بحث گذاشته شده است و تلویحات نظری و کاربردی یافته‌ها ارائه شده است.
کلیدواژه‌ها
امیرنژاد، سعید؛ رضوی، سید محمدحسین و منانی، معصومه السادات (1387). تأثیر یک دوره تمرینات ورزشی منتخب بر رشد اجتماعی و سلامت عمومی دانشجویان پسر. در: مجموعه مقالات چهارمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، 42-39.
امین بیدختی، علی‌اکبر؛ جعفری، سکینه؛ نوروزی، نصراله و خسروی‌نیا، معصومه (1392). تأثیر سرمایه اجتماعی بر رضایت تحصیلی. دو فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 2(3)، 138-107.
برزگر بفرویی، کاظم؛ اهالی‌آباده، مرضیه و محمدی قلعه‌تکی، سمیه (1394). رابطه حمایت اجتماعی و شوخ‌طبعی با امید به زندگی در سالمندان شهر یزد. فصلنامه پرستاری سالمندان، 1(4)، 35-25.
بشلیده، کیومرث؛ یوسفی، ناصر؛ حقیقی، جمال و بهروزی، ناصر (1391). بررسی ساختار عاملی مقیاس عزت‌نفس روزنبرگ با سه شکل واژه‌پردازی مثبت، منفی و نیمی از ماده‌ها مثبت و نیمی منفی در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز. مجله مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 9(15)، 66-42.
حیدری، آرمان (1394). عزت‌نفس به‌مثابه میانجی رابطۀ سرمایه اجتماعی و سلامت روانی. موردمطالعه زنان و مردان متأهل شهر یاسوج. جامعه‌شناسی کاربردی، 26(2)، 158-141.
رجبی، غلامرضا و بهلول، نسرین (1386). سنجش پایایی و روایی مقیاس عزت‌نفس روزنبرگ در دانشجویان سال اول دانشگاه شهید چمران. پژوهش‌های تربیتی و روان‌شناختی، 3(2)، ۸، 48-33.
رجبی، غلامرضا و کارجو کسمایی، سونا (1390). بررسی ساختار تأییدی مدل دوعاملی نسخه فارسی مقیاس عزت‌نفس روزنبرگ. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 2(6)، 43-33.
رحمانی فیروزجاه، علی؛ شارع‌پور، محمود و رضایی پاشا، صدیقه (1390). سنجش تمایز سرمایه اجتماعی جوانان با محوری مشارکت ورزشی (مطالعه موردی: دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه مازندران). فصلنامه جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، 2(2)، 62- 37.
رحمتی، محمدمهدی (1381). بررسی و نقد نظریه‌های شناختی درباره خشونت‌ورزشی. فصلنامه فرهنگ عمومی، 30.
روحانی، حسن (1390). سرمایه خانواده، سنگ بنای سرمایه اجتماعی. مجله راهبرد، 59(20)، 46-7.
شریفیان ثانی، مریم و ملکی سعیدآبادی، امیر (۱۳۸۵). سرمایه اجتماعی به‌مثابه یک سیستم پیچیده. فصلنامه رفاه اجتماعی، ۲۳، 65- 45.
علی‌زاده اقدم، محمدباقر (1391). بررسی میزان امید به آینده در بین دانشجویان و عوامل مؤثر بر آن. جامعه‌شناسی کاربردی، 23، شماره پیاپی 48، 206-189.
غفاری، مظفر و خانی، لطفعلی (1392). ارتباط سرمایه اجتماعی و هوش فرهنگی با عملکرد تحصیلی دانشجویان علوم پزشکی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 13(8)، 651-462.
فتحی، سروش (1388). تبیین جامعه‌شناختی مشارکت ورزشی دانشجویان. پژوهشنامه علوم اجتماعی، 3(4)، 173-145.
قمری، محمد (1392). رابطه بین سرمایه اجتماعی و انگیزش درونی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر کرج. فصلنامه آموزش و ارزشیابی، 6(22)، 58-45.
کاظمی، یحیی؛ کمالیان، امین رضا و غلامی، سکینه (1390). بررسی میزان سرمایه اجتماعی مدیران و رابطه آن با عزت‌نفس. پژوهش‌های مدیریت، 4(11)، 52-35.
کریمی مزیدی، سجاد؛ زارعی محمودآبادی، حسن؛ قادری ثانوی، رمضانعلی؛ حبیب‌پور گتابی، کرم و علی‌پور، فردین (1391). رابطه سرمایه اجتماعی و کجروی در بین دانش‌آموزان پسر 15 تا 18 ساله شهر تهران در سال تحصیلی 1391-1390. فصلنامه رفاه اجتماعی، 13(50)، 134-111.
مبارکی، محمد. (1384). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و جرم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش اجتماعی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
محمدی، جمال؛ محمدی، فردین و محمدی، حسین (1393). تبیین جامعه‌شناختی رابطه سرمایه اجتماعی و سبک زندگی سلامت‌محور ورزشکاران (با تکیه‌بر عملکرد تغذیه‌ای ورزشکاران). پژوهشنامه توسعه فرهنگی اجتماعی، 1(2)، 97-76.
محمدی، نوراله (1384). بررسی مقدماتی اعتبار و قابلیت اعتماد مقیاس حرمت خود روزنبرگ. فصلنامه روا‌ن‌شناسان ایرانی، 1(4)، 320-313.
موسوی، سیده شایسته و هومن، حیدر علی (1392). رابطه بین امید با یادگیری خودنظم یافته و رضایت‌مندی از تحصیل در بین دانشجویان. فصلنامه تحقیقات روان‌شناختی، 19، 36-21.
میکائیلی منیع، فرزانه؛ فتحی، گونا؛ شهودی، مریم و زندی، خلیل (1394). تحلیل روابط بین امید، خودکارآمدی، انگیزش و تنشگرهای تحصیلی در میان دانشجویان کارشناسی دانشگاه ارومیه. اندیشه‌های نوین تربیتی، 11(1)، 78-57.
Adelabu, D. H. (2008). Future time perspective, hope, and ethnic identity among African American adolescents. Urban Education, 43, 347-360.
Al-Yagon, M. (2007). Socioemotional and behavioral academic competence andsocial interrelations among school-age children with learning disabilities: The moderating role of maternal personal resources. The Journal of Special Education, 40(4), 205-217.
Aris, B. (2004). A comparison of athletes and non-athletes at highly selective collges academic performance and personal development. Research in Higher Education, 45(6), 577-602.
Bagwell C, Newcomb A, Budowski W. (1998). Preadolescent friendship and peer rejection as predictors fo adult adjust-ment. Child Development.; 69(1):140–53.
Bargh, J. A., McKenna, K. Y., & Fitzsimons, G. M. (2002). Can you see the real me? Activation and expression of the true self on the Internet. Journal of Social Issues, 58, 33−48.
Barnum, D. D., Snyder, C. R., Rapoff, M. A., Mani, M. M., & Thompson, R. (1998). Hope and social support in the psychological adjustment of children who have survived burn injuries and their matched controls. Children's Health Care, 27, 15–30.
Blake, J., & Norton, C. L. (2014). Examining the relationship between hope and attachment: A meta-analysis. Psychology, 5, 556-565.
Bolino, M. C. Turnley, W. H. & Bloodgood, J. M. (2002). Citizenship Behavior and Creation of Social Capital in Organizations. Academy of Management review، 27(4): 505– 522.
Brad, D. (2004). Examination of psychiatric symptoms in student athletes, Journal of General psychology, 131: 29-36.
Buric, I., & Soric, I. (2012). The role of test hope and hopelessness in self-regulated learning: Relations between volitional strategies, cognitive appraisals and academic achievement. Journal of Learning and Individual Differences, 3, 1-7.
Cohen, S., & Hoberman, H. M. (1983). Positive events and social supports as buffers of life change stress. Journal of Applied Social Psychology, 13(2), 99–125.
Coleman, J.S. (1988).Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94, 95–120.
Cooper, C.D. (2005). Just joking around? Employee humor expression as an ingratiatory behavior. Academy of Management Review, 30(4), 765-776.
Dowling, M, & Rickwood, D. (2016). Exploring hope and expectations in the youth mental health online counselling environment. Computers in Human Behavior, 55, 62-68.
Edwards, L. M., Ong, A. D., & Lopez, S. J. (2007). Hope measurement in Mexican American youth. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 29, 225–241.
Esteves, M., Scoloveno, R. L., Mahat, G., Yarcheski, A., & Scoloveno, M. A. (2013). An integrative review of adolescent hope. Journal of Pediatric Nursing, 28(2), 105–113.
Feldman, D. B., & Kubota, M. (2015). Hope, self-efficacy, optimism, and academic achievement: Distinguishing constructs and levels of specificity in predicting college grade-point average. Learning and Individual Differences, 37 210–216.
Franco, N., & Levitt, M. (1998). The social ecology of middle childhood: Family support, friendship quality, and self-esteem. Family Relations, 47(4), 315-322.
Gana, K., Alaphilippe, D., & Bailly, N. (2005). Factorial structure of the French version of the Rosenberg Self-esteem Scale among the Elderly. International Journal of Testing, 5, (2), 169176.
Gibson, P. R. (1999). Hope in multiple chemical sensitivity: Social support and attitude towards healthcare delivery as predictors of hope. Journal of Clinical Nursing, 8(3), 275–283.
Gilman, R., Dooley, J., & Florell, D. (2006). Relative levels of hope and their relationship with academic and psychological indicators among adolescents. Journal of Social and Clinical Psychology, 25, 166-178.
Greenberger, E., Chen, C., Dmitrieva, J., & Farruggia, S. P. (2003). Item-wording and the dimensionality of the Rosenberg Self-Esteem Scale: Do they matter?. Personality and individual differences, 35(6), 1241-1254.
Haight, J. A. (2011). A mixed-methods study: Raising student achievement through the lens of hope and collective efficacy. Indiana University of Pennsylvania.
Han, S. (2015). Longitudinal association between social capital and self-esteem: A matter of context. Psychiatry research, 226(1), 340-346.
Heaven, P. C. L., & Ciarrochi, J. (2007). Personality and religious values among adolescents: A three-wave longitudinal analysis. British Journal of Psychology, 98, 681–694.
Helliwell, J. (2001). Social capital, the economy and well-being. The review of economic performance and social progress, 1.
Hexdall, C., & Huebner, E. (2007). Subjective well-being in pediatric oncology patients. Applied Research in Quality of Life, 2, 189–208.
Jiang, X., Huebner, E. S., & Hills, K. J. (2013). Parent attachment and early adolescents' life satisfaction: The mediating effect of hope. Psychology in the Schools, 50(4), 340-352.
Kantomaa, M. T., Tammelin, T. H., Demakakos, P., Ebeling, H. E., & Taanila, A. M. (2009). Physical activity, emotional and behavioural problems, maternal education and self-reported educational performance of adolescents. Health education research, cyp048.
Karademas, E. C. (2006). Self-efficacy, social support and well-being: The mediating role of optimism. Personality and Individual Differences, 40(6), 1281–1290.
Kawachi, I., & Berkman, L. F. (2001). Social ties andmental health. Journal of Urban Health, 78(3), 458–467.
Kemer, G., & Atik, G. (2012). Hope and social support in high school students from urban and rural areas of Ankara, Turkey. Journal of Happiness Studies, 13(5), 901–911.
Kennelly B, O'Shea E, Gavey E: (2003). Social Capital, life expectancy and mortality: a cross-national examination. Soc Sci Med, 56(12):2367-2377.
Kirschman KJB, Roberts MC, Shadlow JO, Pelley TJ. (2010). An evaluation of hope following a summer camp for inner-city youth. Child Youth Care Forum, 39:385-396.
Kong, F., Zhao, J., & You, X. (2013). Self-esteemasmediator andmoderator of the relationship between social support and subjective well-being among Chinese university students. Social Indicators Research, 112(1), 151–161.
Lavy, S., & Littman-Ovadia, H. (2011). All you need is love? Strengths mediate the negative associations between attachment orientations and life satisfaction. Personality & Individual Differences, 50(7), 1050-1055.
Leary, M. R., & Baumeister, R. F. (2000). The nature and function of self-esteem: Sociometer theory. Advances in Experimental Social Psychology, 32, 1–62.
Leary, M. R., & Guadagno, J. (2004). The sociometer, self-esteem, and the regulation of interpersonal behavior. Handbook of self-regulation: Research, theory, and applications(pp. 373–391).
Lee, C. S., & Hwang, Y. K. (2016). The structural relationships between social support, emotional intelligence, self-esteem, and hope in rural elementary school students. Indian Journal of Science and Technology, 9(26).
Levi, U., Einav, M., Ziv, O., Raskind, I., & Margalit, M. (2014). Academic expectations and actual achievements: the roles of hope and effort. European journal of psychology of education, 29(3), 367-386.
Ling, Y., Huebner, E. S., Liu, J., Liu, W. Zhang, J., & Xiao, J. (2015). The origins of hope in adolescence: A test of a social–cognitive model. Personality and Individual Differences, 87, 307–311.
Margalit, M. (2010). Lonely children and adolescents: self-perceptions, social exclusion and hope. New York: Springer.
McGee, R., Williams, S., & Nada-Raja, S. (2001). Low self-esteem and hopelessness in childhood and suicidal ideation in early adulthood. Journal of Abnormal Child Psychology, 29(4), 281–291.
Papantoniou, G., Moraitou, D., Katsadima, E., & Dinou, M. (2010). Action control and dispositional hope: An examination of their effect on self-regulated learning. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 8(1), 5-32.
Paxton, P. (1999). Is social capital declining in the United States? Amultiple indicator assessment. American Journal of Sociology, 105 (1), 88–127.
Pekrun, R. (2000). A social-cognitive, control-value theory of achievement emotions. In J. Heckhausen (Ed.), Motivational Psychology of Human Development (pp. 143e163).
Rand, K. L. (2009). Hope and optimism: latent structures and influences on grade expectancy and academic performance. J Pers. 77(1), 231-260.
Raza, S. A., Zia, S., Naqvi, S. A. H., & Shaikh, F. M. (2011). Human and Social Capital Development for Self Efficacy of University Graduates: Bases for Development of Society. Asian Social Science, 7(9), 244.
Rego, A., Sousa, F., Marques, C., & Cunha, P. M. (2014). Hope and positive affect mediating the authentic leadership and creativity relationship. Journal of Business Research, 67, 200–210.
Romero, E. J., Cruthirds, K.W. (2006). The use of humor in the workplace. Academy of Management Perspectives, 20(2), 58-69.
Rusticus, S. H., Hubley, A. M., & Zumbo, B. D. (2004). CrossNational Comparability of the Rosenberg SelfEsteem Scale. Poster presented at the 112 th convention of the American Psychological Association, Honolulu, Hawaii.
Sharabi, A., Levi, U., & Margalit, M. (2012). Children's loneliness, sense of coherence, family climate, and hope: Developmental risk and protective factors. The Journal of Psychology, 146, 61-83.
Shorey, H. S., & Snyder, C. R. (2004). Development and validation of the domain hope scale-revised. Unpublished manuscript, University of Kansas, Lawrence, Kansas.
Shorey, H. S., Snyder, C. R., Rand, K. L., Hockemeyer, J. R., & Feldman, D. B. (2002). Somewhere over the rainbow: Hope theory weathers its first decade. Psychological Inquiry, 13, 322-333.
Siegel, L. J. (2007). Criminology: theories, patterns, and typologies Wadsworth. Thomson Learning (ISBN 0-495-00572-X, ISBN 978-0-495-00572-8).
Snyder, C. R. (Ed.). (2000). Handbook of hope: Theory, measures, and applications. San Diego, CA: Academic Press.
Snyder, C. R., Cheavens, J., & Sympson, S. C. (1997). Hope: An individual motive for social commerce. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, 1, 107–118.
Snyder, C. R., Rand, K. L., & Sigmon, D. R. (2002). Hope theory. In C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 257–276). New York, NY: Oxford University Press.
Sohrabi Shegeftia, N., & Samani, S. (2011). Psychometric properties of the academic hope scale: Persian form. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30, 1133 – 1136.
Steinfield, Ch., B.Ellison, N., and Lampe, C. (2008). Social capital, self-esteem, and use of online social network sites: A longitudinal analysis. Journal of Applied Dev elopmantal Psychology, 29(6), 434-445.
Tian, L., Liu, B., Huang, S., & Huebner, E. S. (2013). Perceived social support and school well-being among Chinese early and middle adolescents: The mediational role of self-esteem. Social Indicators Research, 113(3), 991–1008.
Tonts, M. (2005). Competitive sport and social capital in rural Australia. Journal of Rural Studies, 21, 137 – 149.
Ullrich-French, S., & McDonough, M. H. (2013). Correlates of long-term participation in a physical activity-based positive youth development program for low-income youth: Sustained involvement and psychosocial outcomes. Journal of Adolescence, 36(2), 279-288.
Van Emmerik, H., Jawahar, I. M., Schreurs, B., & De Cuyper, N. (2011). Social capital, team efficacy and team potency: The mediating role of team learning behaviors. Career Development International, 16(1), 82-99.
Weinberg, M, Besser, A., Zeigler-Hill, V., & Neria, Y. (2016). Bidirectional associations between hope, optimism and social support, and trauma-related symptoms among survivors of terrorism and their spouses. Journal of Research in Personality, 62, 29–38.
Yang, S.-C., & Farn, C.-K. (2009). Social capital,behavioural control,and tacit knowledge sharing– Amulti-informant design. International Journal of Information Management, 29 (3), 210–218.
Zimprich, D., Perren, S., & Hornung, R. (2005). A twolevel confirmatory factor analysis of a modified Rosenberg SelfEsteem Scale. Educational and Psychological Measurement, 65, (3), 465-481.
)