نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشجوی دکترای برنامه ریزی درسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

امروزه یادگیری الکترونیکی بعنوان یک تکنولوژی تحول آفرین و ابزاری مهم در فرایند آموزش و فعالیت های آموزشی مطرح م یباشد. در
حقیقت فرایند تعاملات یادگیری الکترونیکی دنیای ذهنی جدید و گسترده ای را داراست که یادگیری در آن کیفیت و شکل متفاوتی دارد. بر
اساس جامع ترین تعبیری که تاکنون از آموزش الکترونیکی بیان شده است، آموزش الکترونیکی عبارتست از : رویکردی خلاقانه برای انتقال
بینشها، مهارتها و اطلاعاتی که به منظور خاص طراحی شده، فراگیر محور، تعاملی، انعطاف پذیر و قابل گسترش و نوآورانه بوده و با استفاده از
دستاوردهای فناوری دیجیتالی تولید و از طریق زیر ساخت های شبکه و اینترنت انتقال می یابند. این اطلاعات برای هر کس، هر کجا و هر زمان
قابل استفاده بوده و تمام جنب هها و الزامات آموختن و تدریس را در بر م یگیرند(خلیلی ماهانی، عادلی، زند رضوی، 1387 (. بطور کلی قابلیت
مشارکت و تعامل یکی از ویژگیهای مهم ابزارهای اینترنتی و محیط های یادگیری الکترونیکی مشارکتی است که با استفاده از این قابلیت ها
می توان محیط یادگیری غنی و با کیفیت را برای یادگیرنده تدارک دید.) سراجی، عطاران، 1390 ، ص 16 (زمینه مشارکتی سازنده، محور
اساسی ساختار یادگیری الکترون کیی است. محیطهای یادگیری که مشارکت یادگیرندگان را افزایش می دهند، موجب بهبود عملکرد یادگیری
الکترون کیی م یشود زیرا مشارکت موثر به یادگیرندگان امکان درگیری فعالانه در فرایند یادگیری را می دهد )فناخسرو، 1388 ،ص 201 (.
طراحان، محیط های یادگیری الکترونیکی مشارکتی را بر اساس تفسیرهای سازنده گرای خود از چنین محی طهایی طراحی می نمایند و
در اختیار مربیان قرار م یدهند تا آنها را در موقعیت های گوناگون با رویکردهای آموزشی مختلف بکار برند .بنابراین به منظور دستیابی به
بهترین و کاراترین محتوای آموزشی، برای طراحی محتوای آموزش الکترونیکی باید از جهات گوناگونی به موضوع نگریست. در این میان از
عمده مباحث مطرح و مهم در آموزش الکترونیکی، توجه به ساختار و کیفیت محتوای آموزشی است. تیم گریزویک وضع توجه به جنبه ها و
تجربه های شناختی در طراحی محتوای اطلاعات را توسط طراحان وخیم اعلام م یکند و معتقد است آنچه که در طراحی محتواهای اطلاعات
مبتنی بر وب فقدانش کاملاً احساس می شود، توجه به ویژگی های زیبایی شناختی و ترکیب بندی بصری است.) یزدانی، زندی، 1386 ،ص
36 ( متاسفانه در طراحی آموزشی محیط های یادگیری الکترونیکی، به معیارهای زیبایی شناسی یاندازه کافی توجه نشده است. روشن است
که در چنین محی طهایی برای مشارکت تنها به پیش نیازهای تکنولوژیکی، آموزشی و اجتماعی توجه م یشود و نقش پیش نیازهای زیبایی
شناسی نادیده گرفته می شوند. در این مقاله، بر زیبایی شناسی در طراحی محیط های یادگیری الکترونیکی مشارکتی تمرکز می شود که
تحت عنوان محیط های یادگیری مشارکتی پشتیبانی شده توسط کامپیوتر ) CSCL ( بدان اشاره شده است . این مقاله پس از تشریح نقش
انواع توانمندی ها در فعال نمودن و حفظ مشارکت و طراحی تعامل جهت طراحی محیط های یادگیری الکترونیکی مشارکتی، چارچوبی برای
طراحی چنین محیط های مشارکتی ارائه می نماید که علاوه بر سه پیش نیاز، تکنولوژیکی، آموزشی و اجتماعی، مبتنی بر پیش نیاز زیبایی
شناسی است. سپس خلاصه ای از رهنمودهای زیباشناسانه نیز بعنوان رهنمودهایی جهت طراحی بیان شده است.در نهایت، نتیجه گیری
نیز ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

خلیلی ماهانی، نغمه.، عادلی، هایده.، زند رضوی، سیامک. (1387). اصول طراحی محتوای آموزش الکترونیکی. بررسی مقایسه ای 20 سامانه فارسی و انگلیسی زبان که به منظور آموزش اصول بهداشتی و سلامتی کودکان برای والدین طراحی شده اند. دومین همایش کشوری کاربرد یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی . دانشگاه علوم پزشکی تهران. معاونت آموزشی مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی دانشگاه .
داندیس، دونیس، الف. (1376). مبادی سواد بصری. ترجمه مسعود سپهر. تهران: انتشارات سروش.
زنگنه،حسین. (1388). بررسی نظریه های آموزش از راه دور از منظر عوامل موثر بر طراحی محیطهای یادگیرنده محور. سومین همایش کشوری کاربرد یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی.دوفصلنامه مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی. سال سوم. شماره پنجم.
سراجی، فرهاد و  عطاران، محمد (1390). یادگیری الکترونیکی : مبانی، طراحی، اجرا و ارزشیابی.همدان:دانشگاه بوعلی سینا.
صالحی، وحید.، صفوی، سید محمد رضا. (1387). طراحی عنصر مشارکت در یادگیری الکترونیکی بر اساس طبقه بندی سطوح مشارکت سالمونز و ارائه الگویی برای استفاده مناسب از رسانه های همزمان و غیر همزمان در هر یک از این سطوح. دومین همایش کشوری کاربرد یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی . دانشگاه علوم پزشکی تهران. معاونت آموزشی مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی دانشگاه .
فناخسرو،  محبوبه (1388). ملاحظات زیبایی شناسانه در یادگیری الکترونیکی.سومین همایش کشوری کاربرد یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی.دوفصلنامه مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی. سال سوم. شماره پنجم.
نامی، غلامحسین (1383). مبانی هنرهای تجسمی (ارتباطات بصری). تهران: انتشارات توس. چاپ چهارم.
یزدانی، فریدون.، زندی، بهمن. (1386). کاربرد ملاک های زیبایی شناختی و فنی در سازماندهی محتوای دوره های آموزش از راه دور . پیک نور. سال ششم. شماره سوم.
Alben, L. (1997). At the heart of interaction design.Design Management Journal, 8(3), 9–26.
Berdan,R.(2004). composition & the element of visual design, photoinf.com/General/Robert _ Berdan/Composition_ and_ the_Elements_ of_ Visual_ Design.htm.
Deterie,Thomas(2002).gestalt principles & dynamic symmetry, http://www. public.asu.edu/~deterie/msj.uc_daap/article.html;
Forlizzi, J., & Ford, S. (2000). The building blocks of experience: An early framework for interaction designers. In D. Boyarski & W. A. Kellogg (Eds.),Conference proceedings on designing interactive systems:Processes, practices, methods, and techniques (pp. 419–423). New York: ACM Press.
Gaver, W. W. (1991). Technology affordances. In S. P.Robertson, G. M. Olson & J. S. Olson (Eds.), Proceedings of the CHI ’91 conference on human factors in computing systems: Reaching through technology (pp.79–84). New Orleans, LA: ACM Press.
Gibson J. (1979).The Ecological Approach to Visual Perception, Boston: Houghton Mifflin Company.
Greez Weig Tim (2001).Aesthetic experience and the importance of visual composition information design, eserver.org/courses/w01/tc510/orange/composition.pdf;
Hsiao-chen You, Kuohsiang Chen( 2002 ) .A Comparison of Affordance Concepts and Product Semantics. www.idemployee.id.tue.nl/g.w.m.rauterberg/.../cd.../105.pdf
Kirschner, P. A. (2002). Can we support CSCL? Educational,social and technological affordances for learning. In P. Kirschner (Ed.), Three worlds of CSCL:Can we support CSCL (7–47). Heerlen: Open University of the Netherlands.
Kirschner, P. A., Van Merriënboer, J., Carr, C. S., & Sloep, P. (2002). How expert designers design. Performance Improvement Quarterly, 15(4), 86–104.
Kirschner,Paul;Strrijbos,Jan-Willem;Kreijns, Karel;Beers,Pieter Jelle ( 2004). Designing Electronic Collaborative Learning Environments, Educational Technology,Research and Development; 52,3; Academic Research Library. pg.47.
Kirschner, P. A., Martens, R. L., & Strijbos, J. W. (2004).CSCL in higher education? A framework for designing multiple collaborative environments. In P. Dillenbourg (Series Ed.) & J. W. Strijbos, P. A.
Kirschner & R. L. Martens (Vol. Eds.), Computer-supported collaborative learning: Vol 3. What we know about CSCL: And implementing it in higher education (pp. 3–30). Boston, MA: Kluwer Academic Publishers.
Kreijns, K., Kirschner, P. A., & Jochems, W. (2002). The sociability of computer-supported collaborative learning environments. Educational Technology & Society, 5(1), 8–25.
Krippendorff, K. (1989). On the essential contexts of artifacts or on the proposition that ‘design is making sense (of things).’ Design Issues, 5(2), 9–39.
Löwgren, J. (2002). Just how far beyond HCI is interaction design. Retrieved  February 28, 2003, from www.boxesandarrows.com/archives/0025 89.php.
McGrenere J, Ho W, (2000). Affordances: Clarifying and evolving a concept. Proceedings of Graphics Interface 2000.
Merrill, M. D. (2002). First principles of instruction.Educational Technology, Research and Development,50(3), 43–59.
Norman, D A. (1988).The Psychology of Everyday Thing, New York: Basic Books Inc.
Norman, D A. (1999). Affordance and Design, www.jnd.org/dn.mss/Affordances -and-design.html (last visited:4/29/2002)
Norman, D A. (1999).Affordance, Conventions, and Design, Interactions, May-June, 1999, 38-42.
Norman, D A. (2002). Emotion & design: Attractive things work better. Interactions, 9(4), 36–42.
Preece, J., Rogers, Y., Sharp, H., Benyon, D., Holland,S., & Carey, T. (1994). Human-computer interaction.Workingham, UK: Addison-Wesley.
Reigeluth, C.M. (Ed.) (1999). Instructional design theories and models: A new paradigm of instructional theory(Vol. 2). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Reimann, R. (2001). So you want to be an interaction designer. Newsletter. 2001(6). Retrieved February 28,2003, from http://www.cooper.com/ newsletters/2001_06/2001_06_newsletter.htm.
Shedroff, N. (2001). Experience design. Indianapolis, IN:New readers.
Strijbos, J. W., Martens, R. L., & Jochems, W. M. G.(2004). Designing for interaction: Six steps to designing computer-supported group-based learning. Computers & Education, 24, 403–424.
Van Merriënboer, J. J. G. (1997). Training complex cognitive skills. Englewood Cliffs, NJ: Educational Technology Publications.
Van Merriënboer, J. J. G., & Kirschner, P. A. (2001).Three worlds of instructional design: State of the art and future directions. Instructional Science, 29, 429–441. www.merriam-webster.com/dictionary/aesthetics Presenting a model for Interaction Design in Electronic Collaborative Learning Environments Considering the Role of Aesthetics Affordance