نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 نویسنده مسئول، استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3 دانشجو دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده
هدف: حس بالای تعلق به مدرسه و میزان پایین اهمال‌کاری، می‌تواند سازوکار حفاظتی در برابر خطر قلدری و قربانی شدن داشته باشند؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامه تلفیقی تغییر ذهنیت- انگیزشی بر احساس تعلق به مدرسه و اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان دختر قلدر انجام شد.
روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون–پس‌آزمون و دوره پیگیری سه‌ماهه با گروه کنترل بود. جامعۀ پژوهش را دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه شهر اصفهان در سال 1401 تشکیل دادند. از جامعۀ مذکور، 30 دانش‌آموز به روش هدفمند انتخاب و تصادفی در گروه‌های آزمایش و کنترل گمارش شدند. پیش‌آزمون با پرسشنامۀ احساس تعلق به مدرسه Brew و همکاران (2004) و پرسشنامۀ اهمال‌کاری تحصیلی Solomon and Rothblum (1984) انجام شد. گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه‌ای برنامه تلفیقی تغییر ذهنیت- انگیزشی دریافت نمودند. گروه کنترل در این مدت مداخله‌ای دریافت نکرد. درنهایت پس‌آزمون به اجرا در آمد. نهایتاً بعد از 3 ماه مجدداً هر دو گروه موردسنجش در مرحله پیگیری قرار گرفتند. تحلیل دادهها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد بین احساس تعلق به مدرسه و اهمال‌کاری تحصیلی در دو گروه در مراحل پس‌آزمون و پیگیری تفاوت معنادار وجود داشت؛ یعنی برنامه تلفیقی تغییر ذهنیت - انگیزشی می‌تواند موجب بهبودی ماندگار احساس تعلق به مدرسه و اهمال‌کاری تحصیلی دختران قلدر شود.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج، برنامه تلفیقی تغییر ذهنیت-انگیزشی یک گزینه مداخله‌ای مؤثر برای کمک به دانش‌آموزان دختر قلدر است و می‌تواند در راستای بهبود احساس تعلق به مدرسه و اهمال‌کاری تحصیلی این گروه استفاده شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
اخلاقی، مهری، و طالعپسند، سیاوش. (1394). اثربخشی مداخلات چندبعدی انگیزشی-شناختی بر ارزش تکلیف، جهتگیری هدفی تبحری و خودکارآمدی تحصیلی. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 11(36)، 111-129. Doi: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/66881/124/text
اسبقی، مریم، طالبی، هوشنگ، عابدی، احمد، منشئی، غلامرضا و فروغی، احمدعلی. (1396). اثربخشی آموزش برنامه شناختی رفتاری مارتین بر کاهش ناتوان‌کننده رفتارهای انگیزشی و خودناتوانی یادگیری. مطالعات ناتوانی، 7(13)، 1012. Doi:https://www.sid.ir/paper/357868/fa
اسبقی، مریم، طالبی، هوشنگ، عابدی، احمد، منشئی، غلامرضا و فروغی، احمدعلی. (1395). اثربخشی آموزش برنامه شناختی- رفتاری مارتین بر افکار انگیزشی دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر تهران. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 10(34)، 167-180. Doi: http://www.jiera.ir/article_48286.html
اکبری بلوطبنگان، افضل، نیکدل، فریبرز، قوام، ملتفت، عبدپور، فاطمه، و کوهی سوق، سپیده. (1398). نقش سبک‌های دل‌بستگی و خودکارآمدی در پیش‌بینی قلدری و قربانی شدن دانش‌آموزان مدارس متوسطه. رویش روان‌شناسی، ۸(۵)، ۹۲-۸۵. Doi: https://frooyesh.ir/article-1-983-fa.html
بابائی، لیلا، عابدی، احمد، و ابراهیمی ورزنه، علیرضا. (1397). بررسی اثربخشی برنامه انگیزشی شناختی_رفتاری مارتین بر تاب‌آوری تحصیلی و پایستگی تحصیلی دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه دوم. چهارمین همایش بین‌المللی مدیریت، روان‌شناسی و علوم انسانی با رویکرد توسعه پایدار، شیراز. Doi:https://civilica.com/doc/885211/
حاجی علیانی، وحید و نوری، ربابه. (1400). بررسی رفتارهای قلدرانه بر اساس سبک‌های فرزندپروری و دل‌بستگی: یک مطالعه مروری. رویش روان‌شناسی، 10(5)، 195-208. Doi: https://frooyesh.ir/article-1-2619-fa.html
حبیبی کلیبر، رامین و بهادری خسروشاهی، جعفر. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های خودمدیریتی بر ازخودبیگانگی تحصیلی، تعلل‌ورزی تحصیلی و زورگویی دانش‌آموزان دوره متوسطه. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 9(5)، 371-380. Doi: https://edcbmj.ir/browse.php?a_code=A-10-1384-1andsid=1andslc_lang=fa
دلاور، علی. (1401). روش تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی. تهران: ویرایش.
زمانی، مهناز و طالع پسند، سیاوش. (1396). تأثیر مداخلات چندبعدی انگیزشی- رفتاری بر انگیزه پیشرفت، عملکرد و انگیزه تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایه هفتم. رویکردهای نوین آموزشی، 12(1)، 1-12. Doi: https://nea.ui.ac.ir/article_21753.html
عابدی، احمد، معماریان، آذین دخت، شوشتری، مژگان و گلشنی منزه، فرشته. (1393). بررسی اثربخشی مداخلات چندبعدی شناختی رفتاری مارتین بر میزان عملکرد تحصیلی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان دختر دبیرستان‌های شهر اصفهان. روان‌شناسی تربیتی، 10(23)، 1-12. Doi: http://ensani.ir/file/download/ article/ 20150503082045-9882-139.pdf
فروغی پردنجانی، بهروز، و شریفی، علی اکبر. (1399). پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی بر اساس مؤلفه‌های خود ناهمخوانی و تاب‌آوری تحصیلی. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 8(2)، 83-92. Doi: http://noo.rs/7flXM
محبی، مینا و میرنسب، میرمحمود. (1397). نقش حفاظت کننده پیوند با مدرسه در برابر خطر قلدری و قربانی شدن در مدرسه: یک مطالعه مروری. پژوهش‌های تربیتی، 37، 120-138. doi: http://ensani.ir/file/download/article /1567927932-10111-37-7.pdf
معماریان، آذین دخت، عابدی، احمد، شوشتری، مژگان، و علی‌پور، احمد. (1394). اثربخشی مداخلات چندبعدی شناختی- رفتاری مارتین بر انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایه سوم راهنمایی. رویکردهای نوین آموزشی، 10 (1)، 121-142. Doi: http://ensani.ir/file/download/article/ 20160601135841-9752-84.pdf
مکیان، راضیه سادات، و کلانتر کوشه، سید محمد. (1392). ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه احساس تعلق به مدرسه و ارتباط آن با فرسودگی تحصیلی و انگیزش پیشرفت در میان دانش‌آموزان شهر تهران. اندازه‌گیری تربیتی، 6(20)، 119-138. Doi: http://ensani.ir/file/download/ article/20160601140709-9880-138.pdf
ملک‌نیا، آرزو، هاشمیان، کیانوش، و ابوالمعالی، خدیجه. (1399). تبیین روابط ساختاری بین کیفیت روابط والد-فرزند و جو عاطفی مدرسه با قلدری در مدرسه: ارزیابی نقش میانجی گر خودپنداره. فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 14(50)، 57-78. Doi: 10.22034/JIERA.2020. 205132.2102
منصوری، راضیه، بهرامی پور، منصوره و عابدی، احمد. (1396). اثربخشی برنامه تغییر ذهنیت دوییک بر خود پنداره تحصیلی، اشتیاق تحصیلی و اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان تیزهوش ناموفق. دومین کنفرانس ملی روان‌شناسی و مشاوره، اصفهان. Doi: https://civilica.com/doc/770157/
میرزابیگی، احمد، بختیارپور، سعید، افتخارصعادی، زهرا، مکوندی، بهنام، و پاشا، رضا. (1397). مقایسه سرزندگی تحصیلی، احساس تعلق به مدرسه، انگیزه پیشرفت تحصیلی در بین دانش‌آموزان دختر و پسر مدارس متوسطه دوم شهر ایلام. فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 12 (ویژه‌نامه)، 1085-1104. Doi: https://ensani.ir/fa/article /393595
میرزایی، مصلحی، غرایی، بنفشه و بیرشک، بهروز. (1392). نقش کمال‌گرایی مثبت و منفی، خودکارآمدی، نگرانی و مشکل در نظم‌بخشی هیجانی در پیش‌بینی اهمال‌کاری رفتاری و تصمیم‌گیری. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، ۱۹ (۳)، ۲۴۰-۲۳۰. Doi: https://ijpcp.iums.ac.ir/ browse.php?a_id=2054andsid=1andslc_lang=fa
Abedi, A., Me'marian, A., Shoushtari, M., & Golshani Monazzah, F. (2014). A Study of the Effectiveness of Martin’s CognitiveBehavioral Multidimensional Interventions on Academic Achievement and Engagement of High School Female Students in Isfahan City. Educational Psychology, 10(32), 79-93. [In Persian]. https://jep.atu.ac.ir/article_65.html?lang=en
Ahmed, G. K., Metwaly, N. A., Elbeh, K., Marwa Salah Galal, M., & Shaaban, I. (2022). Risk factors of school bullying and its relationship with psychiatric comorbidities: a literature review. Egypt J Neurol Psychiatry Neurosurg, 58(16), 1-12. https://doi.org/10.1186/s41983-022-00449-x
Akbari Balootbangan, A., Nikdel, F., Moltafet, G., Abdpoor, F., Kohisoq, S. (2019). The Role of Attachment Styles and Self-efficacy in Predicting Bullying and Victimization of Students in Secondary Schools. Rooyesh, 8(5), 85-92. [In Persian]. http://frooyesh.ir/article-1-983-fa.html
Akhlaqi, M., & Talepasand, S. (2015). The Effectiveness of Multidimensional Motivational-Cognitive Interventions on Task Value, Mastery Goal Orientation and Academic Self-efficiency. Educational Psychology, 11(36), 111-129. [In Persian]. https://www.noormags.ir/view/fa/ articlepage/66881/124/text
Allen, K., Kern, M. L., Vella –Brodrick, D., Hattie, J., Waters, L. (2018). What schools need to know about fostering school belonging: A meta-analysis. J Educ Psychol Rev, 30(1), 1 -34. https://doi.org/10.1007/s10648-016-9389-8
Asbaghi, M., Talebi, H., Abedi, A., Manshai, G., Foroughi, A. A. (2016). The Effectiveness of Martin's Cognitive-Behavioral Learning Program on Motivational Thoughts of Secondary School Students in Tehran Secondary School. Journal of Research in Educational Systems, 10(34), 167-180. [In Persian]. http://www.jiera.ir/article_48286.html
Asbaghi, M., Talebi, H., Abedi, A., Manshai, G., Foroughi, A. A. (2017). The effectiveness of cognitive-behavioral program to reduce the debilitating Martin motivational behavior and his learning self-sabotage. MEJDS, 7, 30-30. [In Persian]. http://jdisabilstud.org/article-1-699-en.html
Babaei, L., Abedi, A., & Ebrahimi Varzaneh, A. (2017). an investigation of the effectiveness of Martin's cognitive-behavioral motivational program on the academic resilience and academic persistence of female students of the second secondary school. the 6th International Conference on Management, Psychology & Humanities with Sustainable Development Approach, Shiraz. [In Persian]. https://civilica.com/doc/885211/
Balkis, M., & Duru, E. (2016). Procrastination, self-regulation failure, academic life satisfaction, and affective well-being: under regulation or misregulation form. Psychology of Education, 31(3), 439-459. https://doi.org/10.1007/s10212-015-0266-5
Brew, C., Beatty, B., Watt, A. (2004). Measuring students’ sense of connectedness with the school. Paper presented at the Australian Association for Research in Education Annual Conference, Melbourne, Australia. https://vuir.vu.edu.au/24345/
Calvete, E., Orue, I., Fernández-González, L., & Prieto-Fidalgo, A. (2019). Effects of an incremental theory of personality intervention on the reciprocity between bullying and cyberbullying victimization and perpetration in adolescents. PLoS ONE, 14(11), Article e0224755. https://doi.org/10.1371/journal. pone.0224755
Calvete, E., Orue, I., Prieto-Fidalgo, A. et al. (2022). Effects of an incremental theory of the personality intervention on psychophysiological responses to social stress during the transition to college. Curr Psychol, https://doi.org/10.1007/s12144-021-02681-9
Chen, B. B., & Qu, W. (2017). Life history strategies and procrastination: The role of environmental unpredictability. Personality and Individual Differences, 117, 23 – 29. https://doi.org/10.1177/1474704918776176
Ciranka, S., van den Bos, W. (2019). Social Influence in Adolescent Decision-Making: A Formal Framework. Front. Psychol, 10, 1915. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01915
Delavar, A. (2022). Research method in psychology and educational sciences. Tehran: Viraysh. [In Persian]
Dweck, C. S. (2012). Implicit theories. In P. Van Lange, A. Kruglanski, and T. Higgins (Eds.), The Handbook of Theories of social psychology (Vol. 2) (pp. 43-61). Thousand Oaks, CA: Sage https://doi.org/10.4135/9781446249222.n28
Dweck, C.S. (2000). Self-theories: their role in motivation, personality, and development. Psychology Press: Taylor and Francis Group. https://www.scirp.org/(S(vtj3fa45qm1ean45vvffcz55))/reference/ReferencesPapers.aspx?ReferenceID=2079849
Fan, X., Luchok, K., Dozier, J. (2021). College students’ satisfaction and sense of belonging: differences between underrepresented groups and the majority groups. J Soc Sci, 1(1), 1 -22. https://doi.org/10.1007/s43545-020-00010-8
Fernández-González, L., Calvete, E., & Sánchez-Álvarez, N. (2019). Efficacy of a brief intervention based on an incremental theory of personality in the prevention of adolescent dating violence: A randomized controlled trial. Psychosocial Intervention. Ahead of print https://journals. copmadrid.org/pi
Ferrari, J. R., Crum, K. P., Pardo, M. A. (2018). Decisional procrastination: Assessing characterological and contextual variables around indecision. Current Psychology, 37, 436-440. https://doi.org/10.1007/ s12144-017-9681-x
Habibikaleybar, R., & Bahadorikhosroshahi, J. (2016). The effectiveness training of self-management skills with academic alienation, academic persecution and bullying high school students. Educ Strategy Med Sci, 9 (5), 371-380. [In Persian]. http://edcbmj.ir/article-1-1102-fa.html
Hajialialiani, V., Nouri, R., (2021). Bullying Behaviors Based on Parenting and Attachment Styles: A Review Study. Rooyesh, 10(5), 195-208. [In Persian]. http://frooyesh.ir/article-1-2619-fa.html
Hellström, L., & Beckman, L. (2020). Adolescents’ perception of gender differences in bullying. Scandinavian Journal of Psychology, 61, 90–96. doi: 10.1111/sjop.12523
Hesam, M., & Abedi, A. (2020). Enhancing academic engagement of underachieving gifted students: The effects of Martin's educational program. J Edu Health Promot, 9, 137. DOI: 10.4103/jeep.jehp71519
Krause, K., & Freund, A. M. (2014). Delay or procrastination–A comparison of self-report and behavioral measures of procrastination and their impact on affective well-being. Personality and Individual Differences, 63, 75-80. https://doi.org/10.1016/j.paid.2014.01.050
Leyhr, D., Kelava, A., Raabe, J., Höner, O. (2018). Longitudinal motor performance development in early adolescence and its relationship to adult success: An 8-year prospective study of highly talented soccer players. PLoS ONE, 13(5), e0196324. doi 10.1371/journal.pone.0196324. eCollection 2018.
Liu, Y., Kim, H., Carney, J. V., Chung, K. S., Hazler, R. J. (2020). Individual and contextual factors associated with school connectedness in the context of counseling in schools. J Couns Dev, 98(4), 391 -401
Makian, R. & Kalantar Kosheh, M. (2015). Normalizing Sense of Belonging to School Questionnaire and its relationship with Academic Burnout and Achievement Motivation among Persian students. Quarterly of Educational Measurement, 5(20), 119-138. [In Persian] doi: 10.22054/jem.2015.1790
Malaknia, A., Hashemian, K., & Abolmaali Alhoseini, K. (2020). Explaining Structural Relationships Between the Quality of Parent-Child Relations and the School's Emotional Moodle with Bullying in School: Assessing the Role of Mediator Self-Concept. Journal of Research in Educational Systems, 14(50), 57-78. [In Persian].Doi: 10.22034/JIERA.2020.205132.2102
Man, X., Liu, J & Xue, Z. (2022). Effects of Bullying Forms on Adolescent Mental Health and Protective Factors: A Global Cross-Regional Research Based on 65 Countries. Int J Environ Res Public Health, 19(4), 2374 https://doi.org/10.1002/jcad.12341
Mansouri, R., Bahramipour, M. & Abedi, A., (2016). the effectiveness of the dual mindset change program on academic self-concept, academic enthusiasm and academic procrastination of unsuccessful gifted students. The second National Conference of Psychology and Counseling. Isfahan. [In Persian] https://civilica.com/doc/770157
Martin, A. (2010). Building Classroom Success: Eliminating Academic Fear and Failure. London and New York: Continuum.
Maulidia, J & Usman, O. (2019). Effect of Self-Efficacy, Learning Motivation, Fear of Failure and Parent’s Social Support Towards Academic Procrastination (December 27, 2019). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3510145
Mirzabeigi, A., Bakhtiarpour, S., Eftekhar saadi, Z., Makvandi, B., & Pasha, R. (2018). Comparison of educational vitality, feeling of belonging to the school, the motivation of academic achievement among male and female students of secondary schools in Ilam. Journal of Research in Educational Systems, 12(Special Issue), 1085-1104. [In Persian]. https://www.jiera.ir/article_65043.html
Mirzaei, M., Gharraee, B., & Birashk, B. (2013). The Role Of Positive And Negative Perfectionism, Self-Efficacy, Worry And Emotion Regulation In Predicting Behavioral And Decisional Procrastination. Iranian Journal Of Psychiatry And Clinical Psychology, 19(3 (74)), 230-240. [In Persian] https://sid.ir/paper/16984/en
Mohebbi, M. & Mirnasab, M. (2018). The Protective Role of School Bonding against Risk of School Bullying and Victimization: A Review Study. Journal title, 5 (37), 120-138. [In Persian] http://erj.khu.ac.ir/article-1-326-fa.html
Myklestad, I & Straiton, M. (2021). The relationship between self-harm and bullying behavior: results from a population-based study of adolescents. BMC Public Health, 21(1), 524. doi 10.1186/s12889-021-10555-9.
Pabian, S., Dehue, F., Völlink, T., Vandebosch, H. (2021). Exploring the perceived negative and positive long-term impact of adolescent bullying victimization: A cross-national investigation. Aggressive Behavior. PMID 34729796 DOI: 10.1002/ab.22006
Petrucci, F., Marcionetti, J., Castelli, L. (2022). Sense of School Belonging: The Illusion of a School-Size Effect. Youth, 2, 457-468. https://doi.org/10.3390/youth2040033
Pooragha Roodbarde, F., Talepasand, S., Rahimian Boogar, I. (2017). The Effect of Multidimensional Motivation Interventions on Cognitive and Behavioral Components of Motivation: Testing Martin's Model. Iran J Psychiatry, 12(2), 118-127 https://ijps.tums.ac.ir/index.php/ijps/article/view/1038
Sabramani, V., Idris, I. B., Ismail, H., Nadarajaw, T., Zakaria, E., Kamaluddin, M. R. (2021). Bullying and Its Associated Individual, Peer, Family and School Factors: Evidence from Malaysian National Secondary School Students. Int. J. Environ. Res. Public Health, 18, 7208. https://doi.org/ 10.3390/ijerph18137208
Sares-Jäske, L., Czimbalmos, M., Majlander, S., Siukola, R., Klemetti, R., Luopa, P & Lehtonen, J. (2023). Gendered Differences in Experiences of Bullying and Mental Health Among Transgender and Cisgender Youth. J Youth Adolescence, 52, 1531–1548 https://doi.org/10.1007/s10964-023-01786-7
Smith, P., López-Castro, L., Robinson, S., Görzig, A. (2019). Consistency of gender differences in bullying in cross-cultural surveys. Aggression and Violent Behavior, 45, 33-40 http://eprints.lse.ac.uk/id/eprint/87794
Solomon, L. J., & Rothblum, E. D. (1984). Academic procrastination: frequency and cognitive-behavioral correlates. Journal of Counseling Psychology, 31, 503-509. https://doi.org/10.1037/0022-0167.31.4.503
Steel, P. (2007). The nature of procrastination: A meta-analytic and theoretical review of quintessential self-regulatory failure. Psychol Bull, 133, 65– 94 https://doi.org/10.1037/0033-2909.133.1.65
Sukor, M. S. M., Panatik, S. A., Noordin, N. F. (2020). The Influence of Humor Styles on The Sense of Belonging among University Students. J Sains Human, 12(1), 46-50. https://doi.org/10.11113/ sh.v12n1.1620
Yeager, D. S., Trzesniewski, K. H., and Dweck, C. S. (2013). An implicit theory of personality intervention reduces adolescent aggression in response to victimization and exclusion. Child Development, 84(3), 970-988. doi: 10.1111/cdev.12003
Zamani, M., & Talepasand, S. (2017). The Effect of Multidimensional Motivational- Behavioral Interventions on Achievement Motivation, Academic Performance and Motivation of 7th-grade students. New Educational Approaches, 12(1), 92-109. [In Persian] doi: 10.22108/nea.2017.21753
)