نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
2 دانشیار مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
چکیده
هدف پژوهش بررسی اثر خشونت معلم بر تحصیل گریزی، خوش‌بینی تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانشآموزان بوده است. روش پژوهش توصیفی-همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش تمامی دانشآموزان دوره اول متوسطه شهر سرباز (استان سیستان و بلوچستان) در سال تحصیلی 1401-1400 بودند (5395N=). به شیوه نمونه‌گیری تصادفی- طبقه‌ای (برحسب جنسیت) تعداد 359 دانش‌آموز از طریق پرسشنامه‌های خشونت معلم (Piskin et al., 2014)، خوش‌بینی تحصیلی (Tschannen-Moran et al., 2013)، تحصیل گریزی (خرمائی و صالح اردستانی، 1395) و سرزندگی تحصیلی (حسین چاری و دهقانی زاده، 1391) موردمطالعه قرار گرفت. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون‌های کولموگروف-اسمیرنوف، ضریب همبستگی پیرسون، دوربین- واتسون و تحلیل مسیر با کمک نرم‌افزار‌های اس پی اس اس و اسمارت پی آل اس استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که خشونت معلم بر تحصیل گریزی دانشآموزان اثر مثبت و بر خوش‌بینی تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانشآموزان اثر منفی دارد. با توجه به این نتایج برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای معلمان در حوزه‌های آشنایی با حقوق طبیعی کودکان و کنترل خشم، شفقت و گذشت نسبت به دیگران پیشنهاد می‌شود.
کلیدواژه‌ها
آزفنداک، ک.، و آزاد عبدالله پور، م. (1397). رابطه خوش‌بینی تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی با مشغولیت تحصیلی در دانشجویان. جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، 7(1)، 76-63.
اسدی، م. ح.، . علیاحمدی، ا.، بازیار، ن. (1393). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به خشونت (مطالعه موردی: دانشآموزان مقطع متوسطه بخش چوار)، فرهنگ ایلام، 15(42 و 43)، 55-27.
احمدی، س.، حسنی، م.، موسوی، م. (1397). رابطه جوّ اخلاقی مدرسه با حس تعلق به مدرسه و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان. اخلاق در علوم و فناوری، 13(4)، 132-125.
احمدپوری، ی.، شیخزاده تکابی، ر.، احمدپوری، م. (1396). فرار از مدرسه (مدرسه گریزی - غیبت از مدرسه) در دانشآموزان. مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 3(1)، 169-159.
ایزدی فر، ا.، صفائی موحد، س.، شالی، ا. (1396). واکاوی رفتارهای خشونت‌آمیز آموخته‌شده در مدرسه از منظر برنامه درسی پنهان. پژوهش‌های کیفی در برنامه درسی، 6(3)، 150-127.
بارانی، ح.، راه‌پیما، س.، خرمایی، ف. (1398). رابطه امید به تحصیل و تحصیل گریزی: نقش واسطه‌ای خود نظم جویی تحصیلی. روان‌شناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)، 15(59)، 335-323.
بازرگان، ز.، صادقی، ن.، غلامعلی لواسانی، م. (1382). بررسی وضعیت خشونت کلامی در مدارس راهنمایی شهر تهران: مقایسه نظرات دانش آموزان و معلمان. روان‌شناسی و علوم تربیتی، 33(1)، 28-1.
بیان‌فر، ف. پرتونژاد، ن.، طباطبایی، س. م. (1400). پیش‌بینی اشتیاق تحصیلی بر اساس جو عاطفی خانواده و حمایت تحصیلی در دانشآموزان: نقش میانجی هیجان‌های تحصیلی. خانواده و پژوهش، 18(4)، 48-31.
پژوهی، ط.، نادی، م. ع. (1396). ساختار عاملی، روایی، پایایی و هنجاریابی مقیاس خشونت معلم (دانشآموزان دبیرستان‌ها و پیش‌دانشگاهی‌های شهر گچساران). آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی)، 10(38)، 32-13.
پورمهدی قائم‌مقامی، ح. (1399). تقویت حس تعلق دانشآموزان به مدرسه با تأکید بر قابلیت‌های فضایی دبستان‌ها. فناوری آموزش، 14(2)، 289-273.
جهانبخش، س. (1401). جوان‌ترین استان کشور رکورددار بیشترین بازماندگان از تحصیل، خداحافظی 148 دانش‌آموز سیستانی با مدرسه. روزنامه ایران، شماره 7959 مورخ 28 تیرماه 1401.
حسین بر، م.، بلوچ زهی، ا. (1400). افت تحصیلی در مناطق پیرامونی (موردمطالعه: دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهر نیک شهر استان سیستان و بلوچستان). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 10(3)، 829-805.
حسین چاری، م.، دهقانی زاده، م. ح. (1391). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده، نقش واسطه‌ای خودکارآمدی. مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2)، 47-22.
حسین چاری، م.، قزل بیگلو، ف.، جوکار، ب. (1398). تعامل معلم-دانش آموز و خودکارآمدی با سرزندگی تحصیلی: نقش واسطه‌گری جهت‌گیری هدف. روان‌شناسی و علوم تربیتی، 15(52)، 85-45.
خرمائی، ف، صالح اردستانی، س. (1395). پیش‌بینی تحصیل گریزی بر اساس رویکرد یادگیری با میانجیگری جهت‌گیری اهداف. سومین همایش ملی روان‌شناسی مدرسه، دانشگاه الزهرا (س)، تهران.
دهناد و. (1400). نظریه خودتعیین‌گری و حلقه ارتباط آن با نظریه هدف‌گذاری. رویش روان‌شناسی، 10(3)، 182-171.
رشیدی، ع.، امیری، م.، مهرآور گیگلو، ش.، نودهی، ح. (1394). بررسی رابطه ادراک از محیط یادگیری کلاس با تاب‌آوری تحصیلی. پژوهش‌های آموزش و یادگیری (دانشور رفتار)، 7(2)، 198-189.
رضاپور، د. (1395). بررسی زمینه‌های اجتماعی مؤثر بر گرایش به خشونت کلامی در بین دانشآموزان دبیرستانی شهر بوشهر. توسعه اجتماعی، 11(2)، 148-123.
سپیدنامه، ب. و مؤمنی، ح. و سلیمان نژاد، م. (1395). شناسایی دلایل ترک تحصیل دانش آموزان مقطع ابتدایی منطقه‌ی آموزش‌وپرورش موسیان (نواحی روستایی). توسعه محلی روستایی - شهری (توسعه روستایی)، 8(1 (پیاپی 14)), 167-198.
سلسبیلی، ن.، قاسمی، ن. (1384). عوامل مؤثر بر شکست تحصیلی: نگاهی دوباره به عوامل درونی و بیرونی. تعلیم و تربیت، 21(3)، 59-25.
صادقی، م.، خلیلی گشنیگانی، ز. (1395). نقش ابعاد یادگیری خودراهبر در پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 8(2)، 17-9.
صالح اردستانی، س.، خرمایی، ف. (1399). رابطه بین ادراک از محیط کلاس و تحصیل گریزی دانش آموزان: نقش واسطه‌ای ادراک خود. آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی)، 13(49)، 125-109.
عباسی، م.، شاهکرمی، م.، عالی‌پور، ک. (1398). بررسی رابطه حمایت معلم و همسالان با اشتیاق تحصیلی دانشآموزان از طریق نقش میانجی گر شایستگی تحصیلی. پژوهش‌های آموزش و یادگیری (دانشور رفتار)، 16(1)، 35-27.
عباسیان، ح.، حیدرزاده، س. (1393). تبیین نقش خوش‌بینی تحصیلی و ساختار توانمندساز در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان. پژوهش‌های رهبری و مدیریت آموزشی، 1(2)، 165-147.
فاروقی، پ.، پورشالچی، ح.، اسمخانی اکبری نژاد، ه. (1399). نقش احساس تعلق به مدرسه در پیش‌بینی اشتیاق تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانشآموزان. رفاه اجتماعی، 20(78)، 200-181.
قدم پور، ع.، یوسف وند، م.، رجبی، ه. (1397). نقش خوش‌بینی تحصیلی، باورهای فراشناختی، تنظیم شناختی هیجان در پیش‌بینی خودناتوان سازی تحصیلی. مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 15 (30)، 241-207.
کشت ورز کندازی، ا.، اوجی نژاد، ا. ر. (1399). نقش واسطه‌ای خوش‌بینی تحصیلی در رابطه بین خودکارآمدی ادراک‌شده و سازگاری دانشجویان با دانشگاه. مطالعات آموزش و یادگیری، 12(2)، 109-85.
گلچین، م.، حیدری، ع. (1391). خشونت بین فردی و سرمایه اجتماعی در خانواده و مدرسه: مطالعه‌ای اجتماعی در دبیرستان‌های پسرانه نورآباد (لرستان). مسائل اجتماعی ایران، 3(1)، 212-177.
ملائی، ف.، حجازی، م.، یوسفی افراشته، م.، مروتی، ذ. (1399). نقش میانجی انعطاف‌پذیری شناختی در رابطه بین خوش‌بینی تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر زنجان. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 13(1)، 52-43.
مهدی نژاد، م. (1399). پیش‌بینی شیفتگی تحصیلی بر اساس مجذوبیت، انگیزش و خوش‌بینی تحصیلی در دانشآموزان هنرستانی شهر کرج. پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 5(46)، 11-1.
نادمی، م.، محمدی آریا، ع.، خویینی، ف. (1400). سنجش رابطه حمایت عاطفی معلّم و حمایت هیجانی دانش‌آموز با انگیزش درونی، بیرونی و بی‌انگیزشی تحصیلی با میانجیگری هیجانات تحصیلی. روان پرستاری، 9(6)، 37-25.
هاشمی، ف.، درتاج، ف.، فرخی، ن.، نصرالهی، ب. (1398). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر مؤلفه‌های خوش‌بینی تحصیلی دانشآموزان (اعتماد اجتماعی، تأکید تحصیلی و احساس هویت. روان‌شناسی اجتماعی، 7(53)، 108-101.
یاری قلی، ب.، حرفتی سبحانی، م.، قصاب زاده، ج.، رحیمی، ح. (1397). تجربیات معلمان از عوامل زمینه‌ساز خشونت در مدارس: مطالعه پدیدارشناسانه. اندیشه‌های نوین تربیتی، 14(1)، 197-159.
یاری قلی، ب.، حرفتی سبحانی، م.، قصاب زاده، ج.، سیوانی‌زاد، ف.، رحیمی، ح. (1396). ادراک معلمان از پیامدهای خشونت و راهکارهای کاهش آن در مدارس: پژوهش پدیدارشناسی. راهبرد اجتماعی فرهنگی، 6(24)، 108-77.
Choe, E., Srisarajivakul, E., & Davis, D. F. (2021) Protecting Victims of Bullying: The Protective Roles Self-Esteem and Self-Forgiveness Play between past Victimization and Current Depressive Symptoms. Journal of School Violence, 20(4), 417-429.
Christopher, L. T., & Kristie, A. (2021): Driving engagement: investigating the influence of emotional intelligence and academic buoyancy on student engagement. Journal of Further and Higher Education, 45(1), 15-58.
Claes, E., Hooghe, M., & Reeskens, T. (2009). Truancy as a contextual and school-related problem: A comparative multilevel analysis of country and school characteristics on civic knowledge among 14 year olds. Educational Studies, 35(2), 123–142.
Comerford, J., Batteson, T., & Tormey, R. (2015). Academic buoyancy in second level schools: insights from Ireland. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197(2015), 98-103.
Collie, R. J., Martin, A. J., Malmberg, L. E., Hall, J., & Ginns, P. (2015). Academicbuoyancy, student's achievement, and the linking role of control: Across‐lagged analysis of high school students. British Journal of EducationalPsychology, 85(1), 113-130.
Den Brok, P., Fisher, D., & Scott, R. (2005). The Importance of Teacher Interpersonal Behaviour for Student Attitudes in Brunei Primary Science Classes. International Journal of Science Education, 27(7), 765-779.
Eren A. (2012). Prospective Teachers’ Future Time Perspective and Professional Plans about Teaching: the Mediating Role of Academic Optimism. Teaching and Teacher Education, 28(1), 111-123.
Freilich, R. & Shechtman, Z. (2010). The contribution of art therapy to the social, emotional, and academic Adjustment of children with learning disabilities. The Arts inPsychotherapy, 37(4), 97-105.
Gase, L. N., Butler, K., & Kuo, T. (2015). The current state of truancy reduction programs and opportunities for enhancement in Los Angeles County. Children and Youth Services Review, 52(2015), 17-25.
Granero, R, Poni, E, S, Escobar-Poni, B, C and Escobar, J, (2011). Trends of violence among 7th, 8th and 9th grade students in the state of Lara, Venezuela: The Global School Health Survey 2004 and 2008, Archives of Public Health 2011, 69: 7 http: //www. archpublichealth. com/content/69/1/7.
Hirvonen, R., Putwain, V., Maatta, S., Ahonen, T., & Kiuru, N. (2019). The role of academic buoyancy and emotions in students’ learning‐related expectations and behaviours in primary school, British Journal of Educational Psychology, 90, (4) 948-963.
Joubish, M. F., & Khurram, M. A. (2011). Determining the Factors Influencing the Drop out in Government Primary Schools of Karachi. Middle-East Journal of Scientific Research, 7 (3): 417-420.
Kulophas, D., Ruengtrakul, A., & Wongwanich, S. (2015). The Relationships among Authentic Leadership, Teachers’ Work Engagement, Academic Optimism and School Size as Moderator: a Conceptual Model. Journal of social Behavioral Sciences, 191(2015), 2554-2558.
Liu, J., & Loeb, S. (2021). Engaging Teachers: Measuring the Impact of Teachers on Student Attendance in Secondary School. The Journal of Human Resources, 56(2), 343-379.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2008). Academic buoyancy: Towards an understanding of students' everyday academic resilience. Journal of School Psychology, 46(1), 53-83.
Pişkin, M., Atik, G., Çınkır, Ş., Ogulmus, S., Babadoğan, C., & Çokluk, O. (2014). The development and validation of Teacher Violence Scale. Eurasian Journal of Educational Research, 56(2014), 1-24.
Şahin, Ş., Arseven, Z., & Kılıç, A. (2016). Causes of Student Absenteeism and School Dropouts. International Journal of Instruction, 9(1), 195-210.
Shahidul, S. M., & Zehadul Karim., A. H. M. (2015). Factors contributing to school dropout among the girls: a review of iterature. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 3(2), 25-36.
Solberg, P. A., Hopkins, W. G., Ommundsen, Y., & Halvari, H. (2012). Effects of three training types on validity among older adults: A selfdetermination theory perspective. Psychology of Sport and Exercise, 13(2012), 407-417.
Tschannen-Moran, M., Bankole, R. A., Mitchell, R. M., Moore, D. M. (2013). Student Academic Optimism: a confirmatory factor analysis.Journal of Educational Administration; Armidale, 51(2), 150-175.
Ursin, P., Jarvinen, T., & Pihlaja, P. (2020). The Role of Academic Buoyancy and Social Support in Mediating Associations between Academic Stress and School Engagement in Finnish Primary School Children. Scandinavian Journal of Educational Research, 65(2), 1-15.
Vaughn, M. G., Raynard, B. R., Salas-Wright, C. P., Perron, B. E., & Abdon, A. (2013). Prevalence and correlates of truancy in the US: Results form a national sample. Journal of Adolescence, 36(2013), 767-776.
)