نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشکده مدیریت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
2 استاد گروه مدیریت آموزشی، دانشکده مدیریت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
3 دانشیار گروه مدیریت آموزشی، دانشکده مدیریت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
چکیده
هدف از پژوهش حاضر آسیبشناسی آییننامه واگذاری اختیارات برنامهریزی درسی به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در سال 1396 بود. روش پژوهش کاربردی، توصیفی و از نوع مطالعات پیمایشی مقطعی بود. جامعه پژوهش کلیه اعضای هیئتعلمی گروه علوم تربیتی دانشکدههای روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه‌های دولتی بود که با روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای، نمونهای به حجم 81 نفر انتخاب گردید. جهت گردآوری دادهها از پرسشنامه محققساخته 61 سؤالی استفاده شد. جهت تعیین پایایی و روایی ابزار از تکنیکهای آلفای کرونباخ (92/0) و نسبت روایی محتوا (71/0) استفاده شد، جهت تحلیل دادهها از آزمونهای تی تک نمونهای و رتبهای فریدمن استفاده شد. یافتههای پژوهش بیانگر آن هستند که وضعیت کل آییننامه و بعد اجرایی از دید پاسخگویان دارای وضعیت مطلوب بود، همچنین وضعیت بعد محتوایی آییننامه دارای وضعیت بسیار مطلوب است. در باب رتبهبندی ابعاد اصلی اجرایی و محتوایی آییننامه تفاوت معنادار در سطح 05/0 وجود دارد.
کلیدواژه‌ها
احمدزاده، ن. (1384). بررسیمیزانتوجهبرنامهدرسیدورهکارشناسیرشتهعلوم تربیتیبهپرورشمهارتهایکارآفرینیازدیدگاهفارغالتحصیلاندانشکدهروانشناسی وعلومتربیتیدانشگاهشهیدبهشتی. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
اقدسی، م. (1381). بررسی راهکارهای مشارکت اعضای هیئتعلمی دانشکدههای علوم تربیتی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران در برنامهریزی آموزشی و درسی. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکدهی علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
ایمانی طالب آزاد، ل. (1382). بررسی چگونگی اجرای آییننامه واگذاری اختیارات برنامهریزی درسی به دانشگاه‌ها در ده دانشگاه تهران. پایاننامه کارشناسی ارشد. رشته مدیریت آموزشی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
آراسته، ح. (1382). نقش آموزش عالی در چشمانداز توسعه ایران 1404. فصلنامه سیاست علمی و پژوهشی رهیافت، 13(31)، 33-42.
آزادمنش، ن. (1384). امکانسنجی کاربرد و فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات (ICT) در برنامهریزی درسی آموزش عالی. پایاننامه کارشناسی ارشد. رشته برنامهریزی درسی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
بهادر، ح.، سلطانی عربشاهی، س.، سلمان زاده، ح.، بیابانگردی، ز.، یادآور نیکروش، م. و شکرابی، ر. (1385). بازنگریبرنامههایدرسی، مرکزمطالعاتو توسعهآموزشدانشگاهعلومپزشکیایران، تهران: تحفه.
خسروی، ک.، فتحی واجارگاه، ک.، ملکی، ح. و نوروز، د. (1392). واکاوی پذیرش نوآوریهای برنامه درسی در نظام آموزش عالی (موردمطالعه: آئیننامه بازنگری برنامه درسی دانشگاه‌های ایران). فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 9(27)، 136-168.
خلیلی، ا.، خورسندی طاسکوه، ع.، غیاثی ندوشن، س. و آراسته، ح. (1397). چگونگی کاربست قدرت در استقلال دانشگاهی در نظام آموزش عالی ایران: یک تحلیل گفتمان انتقادی. نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 12(43)، 7-24.
دیاموند، ر، ام. (2005). برنامهریزی درسی و تدوین طرح درس در آموزش عالی، ترجمه کورش فتحیواجارگاه. (1385). تهران: کورش.
زینالدینی میمند، ز. (1384). نقش اعضای هیئتعلمی دانشگاه شهید باهنر کرمان در تولید برنامه درسی. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید باهنر کرمان.
زینالدینیمیمند، ز.، موسیپور، ن. و جوادی، ی. (1387). آمادگی اعضای هیئتعلمی برای پذیرش برنامهریزی درسی غیرمتمرکز در آموزش عالی ایران، مندرج در: نعمتاله موسیپور. (پدیدآورنده). تمرکز و عدم تمرکز در فرآیند برنامهریزی درسی، تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزشوپرورش.
شورای عالی برنامهریزی. (1379). آییننامه واگذاری اختیارات برنامهریزی درسی به دانشگاه‌ها. تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
صالحی عمران، ا. و یغموری، س. (1389). بررسی مهارتهای اشتغالزای بازار کار با توجه به اقتصاد جهانی در برنامههای درسی آموزش عالی. فصلنامهمطالعات برنامهدرسی، 4 (16)، 165-198.
عارفی، م. (1383). بررسیبرنامههایدرسیرشتةعلومتربیتی (گرایشمدیریت آموزشی) آموزشعالیایرانوارائةراهکارهاییبرایبهبودآن. رساله دکترای تخصصی دانشگاه تربیت مدرس
عارفی، م. (1384). برنامهریزی درسی در آموزش عالی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
عبدی، ع. (1384). ارزیابیکیفیتبرنامهدرسیرشتهبرنامهریزیدرسیدرمقطع کارشناسی ارشد. پایاننامه کارشناسی ارشد. رشته برنامهریزی درسی دانشکده علوم تربیتی دانشگاه علّامه طباطبایی.
فتحی واجارگاه، ک.، جمالی تازهکند، م.، زمانی منش، ح. و یوزباشی، ع. (1390). موانع تغییر در برنامههای درسی دانشگاهی از دید اعضای هیئتعلمی دانشگاه شهید بهشتی و علوم پزشکی شهید بهشتی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 11 (7)، 767-778.
فتحیواجارگاه، ک. و شفیعی، ن. (1386). ارزیابی کیفیت برنامه درسی دانشگاهی: مورد برنامه درسی آموزش بزرگسالان. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 2 (5)، 1-26.
قاسمی، ک.، اعتماد اهری، ع. و مکی آل آقا، ب. (1398). طراحی برنامه درسی با رویکرد جهانیشدن و حفظ هویت فرهنگی و اعتبارسنجی آن از دیدگاه متخصصان. نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 13(47)، 77-95.
ملامحمدی، آ. (1379). ارزیابی کیفیت برنامه درسی رشته برنامهریزی آموزشی در مقطع کارشناسی ارشد. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه تهران.
مهر محمدی، م. (1387). تحلیلی بر سیاست کاهش تمرکز از برنامهریزی درسی در آموزش عالی ایران: ضرورتها و فرصتها. مجله آموزش عالی، 1 (3)، 1-19.
مهرمحمدی، م. (1383). برنامه درسی، مندرج در: علیمحمد کاردان (پدیدآورنده). علوم تربیتی: ماهیت و قلمرو آن، تهران: سمت.
مهرمحمدی، م. (1387). بازشناسی حدودوثغور موضوعی برنامه درسی بهعنوان یک حوزه معرفتی، مندرج در: محمود مهرمحمدی و همکاران. برنامه درسی: نظرگاهها، رویکردها و چشماندازها، تهران: سمت و آستان قدس رضوی.
مهرمحمدی، م. و محمودی، ف. (1391). وارونگی: رویکردی نوین به طراحی برنامهای درسی معطوف به تربیت حرفهای (با تأکید بر علوم تربیتی). دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 3 (6)، 141-177.
مؤمنی مهموئی، ح. (1383). بررسی نقش عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای هیئتعلمی دانشگاه‌های شهید بهشتی و علوم پزشکی شهید بهشتی در برنامهریزی درسی. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی.
مؤمنی مهمویی، ح. (1388). بهسازی برنامه درسی آموزش عالی: گامی در جهت پرورش دانشآموختگان خلاق. مجله راهبردهای آموزش، 2 (3)، 121-126.
مؤمنی مهموئی، ح. و فتحی واجارگاه، ک. (1385). چالش‌های ناظر بر طراحی و تولید برنامه درسی بارویکرد کاهش تمرکز، مندرج در: نعمتاله موسیپور. (پدیدآورنده). تمرکز و عدم تمرکز در فرایند برنامهریزی درسی. تهران: انجمن مطالعات برنامه درسی.
مؤمنی مهمویی، ح. و فتحی واجارگاه، ک. (1387). بررسی نقش عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای هیئتعلمی در برنامهریزی درسی آموزش عالی: گامی در جهت تمرکززدایی، مندرج در: نعمتاله موسیپور. (پدیدآورنده). تمرکز و عدم تمرکز در فرآیند برنامهریزی درسی، تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزشوپرورش.
نصراصفهانی، ا.، اعتمادیزاده، ه. و نیلی، م. (1386). رویکردهای نظری و عملی تدوین برنامههای درسی در آموزش عالی. تهران: سمت.
نوروز زاده، ر. (1386). طراحی و اعتباربخشی الگوی برنامهریزی درسی آموزش عالی. رساله دکتری دانشگاه تربیتمعلم.
نوروززاده، ر. و محمودی، ر. (1385). واگذاری اختیارات برنامهریزی درسی به دانشگاه‌ها گامی در جهت تمرکززدایی، چکیده مقالات پنجمین همایش انجمن مطالعات برنامهریزی درسی ایران. تهران: انجمن مطالعات برنامه درسی ایران.
نوروززاده، ر.، محمودی، ر.، فتحی واجارگاه، ک. و نوه ابراهیم، ع. (1385). وضعیت سهم مشارکت دانشگاه‌ها در بازنگری برنامههای درسی مصوب شورای عالی برنامهریزی. فصلنامه پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، 12 (42)، 71-93.
نوروززاده، ر.، محمودی، ر.، فتحی واجارگاه، ک. و نوه ابراهیم، ع. (1387). تفویض اختیارات برنامهریزی درسی به دانشگاه‌ها، گامی در جهت تمرکززدایی برنامهریزی درسی در نظام آموزش عالی کشور، مندرج در: نعمتاله موسیپور. (پدیدآورنده). تمرکز و عدم تمرکز در فرآیند برنامهریزی درسی، تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزشوپرورش.
ورنر زد، ه. و لوک ای، و. (2001). چالش‌های فراروی آموزش عالی در هزاره سوم. ترجمه گروهی به اهتمام رضا یوسفیان املشی. (1381). تهران: دانشگاه جامع امام حسین (ع).
وزیری، م. (1378). نظام برنامهریزی درسی در آموزش عالی ایران «ویژگیها و جهتگیریها». رساله دکتری برنامهریزی درسی دانشگاه تربیت مدرس.
Abdi, A. (2004). Evaluating quality of curriculum in the field of educational planning in Master's Degree Course. Master's Degree thesis in the field of educational planning in the Faculty of educational sciences, Allameh Tabatabaei University. [in Persian]
Aghdasi, M. (2002). Checking out participation approaches of members of the Science Committee in Faculties of Educational Sciences in Governmental universities of Tehran universities in the field of educational planning. Master's Degree thesis, Faculty of Psychology & Educational Sciences of Allameh Tabatabaei University, Tehran. [in Persian]
Ahmadzadeh, N. (2005). Checking out the amount of curriculum attention of Bachelor's Degree programme in the field of Educational Sciences to develop entrepreneurial skills from the perspective of the graduates of Faculty of Psychology & Educational Sciences of Shahid Beheshti University, Master's Degree thesis, Faculty of Psychology & Educational Sciences, Shahid Beheshti University. [in Persian]
Arasteh, H. R. (2003). Role of higher education in perspective of Iran development 2025. Rahyaft periodical of researching and scientific policy, 13)31(, 33-42. [in Persian]
Arefi, M. (2004). Checking out curriculums in the field of educational sciences (educational management), higher education of Iran and offering approaches for its improvement. specialized doctorate thesis, Tehran, Tarbiat Modarres University of Tehran, Faculty of Human Sciences. [in Persian]
Arefi, M. (2004). Educational planning in higher education. Tehran: Shahid Beheshti University. [in Persian]
Azadmensh, N. (2005). Feasibility of application and new information technology and communication (ICT) in curriculum of higher education. Master's Degree thesis, Field of educational planning of University of Tehran, Faculty of Psychology & Educational Sciences, Shahid Beheshti University. [in Persian]
Bahador, H., Soltani Arabshahi, S. K., Salamanzadeh, H., Biabangardi, Z., Nikravesh, M., & Shekarabi, R. (2006). Reviewing curriculums, studies center and education development of Medical University of Iran. Tehran: Tohfeh Publication Institute. [in Persian]
Briggs, C. L. (2007). Curriculum collaboration: A key to continuous program renewal. The Journal of Higher Education, 78(6), 676-711.
Diamond, R. M., (2006). Educational planning and compilation of the lesson plan in higher education, translated by Fathi Vajargah, K. Koroush Publication Institute. [in Persian]
Dumas, A, & Hanchans, S. (2010). How does job-training increase firm performance? The case of Morocco. International Journal of manpower, 31)5(,585-598.
Fathi Vajargah, K., & Shafiei, N. (2007). Evaluating quality of university curriculum, adult education curriculum. curriculum studies periodical, 2)5(, 1-26. [in Persian]
Fathi Vajargah, K., Jamali Tazehkand, M., Zamanimanesh, H., & Yuzbashi, A. (2011). Barriers of change in curriculums of universities in view of members of science committee of Shahid Beheshti University and Medical University of Shahid Behesht University. Iranian magazine of education in Medical university, 11)7(, 767-778. [in Persian]
Fraser, S. P. (2006). Shaping the university curriculum through partnerships and critical conversations. International Journal for Academic Development, 11(1), 5-17.
Ghasemi, K., Etemad Ahari, A., & Maki Aleagha, B. (2019). Curriculum design with a globalization approach and preservation of cultural identity and validation of it from the perspective of specialists. jiera, 13(47), 77-95.
Helton, P. S. (2000). Factors that influence higher education faculty involvement in curriculum and instruction diversity initiatives: A study of involved faculty (Doctoral dissertation, University of Virginia).
Imani Talebi Azad, L. (2002). Checking out quality of execution of the by-law for delegation of the authorities of educational planning to universities in ten universities in Tehran. Shahid Beheshti University, Master's Degree thesis, Field of Educational Management. [in Persian]
Kern, A. T. (1994). Accelerated curriculum development in higher education under conditions of urgent need: A case study (Doctoral dissertation). Texas Teach University.
Khalili, E., Khorsandi, A., Ghiasi, S., & Arasteh, H. (2018). Understanding Power Practice in University Autonomy in Higher Education System of Iran: A Critical Discourse Analysis. jiera, 12(43), 7-24. [in Persian]
Khosravi, M., Fathi Vajargah, K., Maleki, H., & Norouzi, D. (2013). Looking at accepting innovation of the curriculum in higher education system (Subject of Study: Reviewing by-laws about revising curriculums of universities of Iran). Educational Psychology Periodical, 9)27(,136-168. [in Persian]
Kırkgöz, Y. (2009). The challenge of developing and maintaining curriculum innovation at higher education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 73-78.
Kutz, M., & Scialli, J. (2008). Four-corner model for curricular development in athletic training education. Athletic Training Education Journal, 3(1), 13-20.
Larson, T. E. (2003). Decentralization in US public higher education: A comparative case study of New Jersey, Illinois, and Arkansas (Doctoral dissertation, University of Denver).
Leveille, D. E. (2006). Accountability in higher education: A public agenda for trust and cultural change. Research & Occasional Paper Series. Center for Studies in Higher Education.
Mazzoli, J. A., (2000). Faculty Perceptions of Influence on the Curriculum in Higher Education. Submitted in partial full filament of requirement for the Degree of Doctor of philosophy, University of South Carolina.
Mehr Mohammadi, M. (2004). Curriculum, mentioned in: Kardan, A. (Creator). Educational sciences: the nature and its realm. Tehran: SAMT. [in Persian]
Mehr Mohammadi, M. (2008). Recognizing subject limits and frontiers as an epistemic field, mentioned. in: Mehr Mohammadi, M., et al. Curriculum: opinions, approaches and perspective. Tehran: SAMT and Astan Ghods Razavi. [in Persian]
Mehr Mohammadi, M. (2008). Analysis on policy of decreasing concentration from educational planning in higher education of Iran, necessities and opportunities. higher education magazine, 1)3(,1-19. [in Persian]
Mehr Mohammadi, M., & Mahmoodi, F. (2012). Inversion: a new attitude to the designing of curriculum, focoused on professional education (with emphasis on educational sciences). Curriculum studies journal of higher education, 3)6(,141-177. [in Persian]
Minister of Sciences, Research and Technology. (1998). Executive instruction for revising pattern of curriculum in the university's fields [in Persian].
Molla Mohammadi, A. (2000). Evaluating quality of curriculum in the field of educational planning in Master's Degree Course. Master's Degree thesis of the Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Tehran. [in Persian]
Momeni Mehmouei, H. (2002). Checking out the role of effective factors on participation of the members of Science Committee of Shahid Beheshti University and Shahid Beheshti Medical University in educational planning. Master's Degree thesis, Faculty of Educational Science, Shahid Beheshti University, Tehran. [in Persian]
Momeni Mehmouei, H. (2007). Improving curriculum of higher education, a step toward training creative graduates. Educational Approaches Magazine, 2)13(,121-126. [in Persian]
Momeni Mehmouei, H., & Fathi Vajargah, K. (2006). Supervising challenges on designing and producing curriculum with approach for decreasing concentration, mentioned in: Mousapoor, N. (Creator). Concentration and decentralization in the process of educational planning. Tehran: Educational Studies Research Institute [in Persian].
Nasr Esfahani, A. R., Etemadizadeh, H., & Nili, M. R. (2005). Theoretical and practical approaches in compilation of the curriculum in higher education, Esfahan, University of Esfahan. Tehran: The Organization for the Study and Compilation of the Humanities Books of the Universities. [in Persian]
Norouzzadeh, R. (2005) Designing and accrediting to the curriculum pattern in higher education. Unpublished doctorate thesis of Tarbiate Moalem University. [in Persian]
Norouzzadeh, R., et al. (2004). Delegating authorities for planning to the university, a step toward decentralization of the universities planning in higher education system, Book of collection of essays of Association of educational planning studies (Forthcoming). [in Persian]
Norouzzadeh, R., & Mahmoodi, R. (2004). Delegating authorities for educational planning to the universities, a step toward decentralization, Abstract of essays of 5th Conference of Educational Planning Studies Association of Iran, Tehran, Educational Planning Studies Association of Iran. [in Persian]
Norouzzadeh, R., Mahmoodi, R., Fathi Vajargah, K., & Naveh Ebrahim, A. (2004). Status of universities participation in revising curriculums ratified by Planning Higher Council. Researching and Planning in higher education periodical, 12)42(,71-93. [in Persian]
Norouzzadeh, R., Mahmoodi, R., Fathi Vajargah, K., & Naveh Ebrahim, A. (2006). Delegating authorities for educational planning to the universities, a step toward decentralization of educational planning in State Higher Education System, mentioned in: Mousapoor, N. (Creator). Concentration and decentralization in process of educational planning. Tehran: Educational Studies Research Institute. [in Persian]
Planning Higher Education (2000). By-law for delegation of the authorities of educational planning to universities. Tehran: Ministry of Sciences, Research and Technology [in Persian].
Randy, L. S., (1998). Case Study of New Course Development in Higher Education. university of Georgia. Retirved: http:// wwwlip.umi.com/ dessertation
Rogers, A., Taylor, P., & Lindley, W. (2002). Participatory curriculum development in agricultural education: A training guide. Rome: FAO
Salehi Omran, E., & Yaghmoori, S. (2010). Checking out employment skills of the market, by virtue of world economy in educational planning of higher education. curriculum studies periodical, 4)16(, 165-198. [in Persian]
Salmi, J. (2007). Autonomy from the state vs responsiveness to markets. Higher Education Policy, 20(3), 223-242.
Shultz, K. S., Whitney, D. J. & Zickar, M. J. (2014). Measurement Theory in Action. New York; London; Routledge.
Stark, J. S., Briggs, C. L., & Rowland-Poplawski, J. (2002). Curriculum leadership roles of chairpersons in continuously planning departments. Research in Higher Education, 43(3), 329-356.
Stark, J. S., Lowther, M. A., Sharp, S., & Arnold, G. L. (1997). Program-level curriculum planning: An exploration of faculty perspectives on two different campuses. Research in Higher Education, 38(1), 99-130.
Steuerle, C. E., Peterson, G. E., & Reischauer, R. D. (Eds.). (2010). Vouchers and the provision of public services. Brookings Institution Press.
Temu, A., & Kasalo, W. (2003). Reviewing curricula-rational, process and outputs: ANAFE experience with the DACUM method in Africa. Rome: FAO.
Vaziri, M. (1997). Educational Planning System in higher education of Iran, "Feature and Orientation". unpublished Doctorate thesis about educational planning, Faculty of Human Sciences, Tarbiate Modarres University, Tehran. [in Persian]
Werner. Z, H., & Weber, L. A. (2000). The challenge facing the higher education in third millennium. Group translation, by the effort of Yousefian Amlashi, R., Tehran: Publication Office of Emam Hossein Jame University. [in Persian].
Wolf, P. (2007). A model for facilitating curriculum development in higher education: A faculty‐driven, data‐informed, and educational developer–supported approach. New Directions for Teaching and Learning, 2007(112), 15-20.
Zeinoddini Meimand, Z. (2005). Role of members of science committee of Shahid Bahonar University of Kerman in producing curriculum. Master's Degree thesis, Shahid Bahonar University of Kerman. [in Persian]
Zeinoddini Meimand, Z., Mousapoor, N., & Javadi, Y. (2008). Preparation of members of science committee for accepting decentralized educational planning in higher education of Iran. Mentioned in: Mousapoor, N. (Creator). Concentration and decentralization in process of educational planning. Tehran: Educational Researching Institute. [in Persian]
)