نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته برنامه ریزی توسعه آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، کردستان، ایران

2 استاد رشته برنامه ریزی آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، کردستان، ایران

3 دانشیار رشته آموزش و پرورش، گروه علوم تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، سیستان و بلوچستان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی چالش‌های بیرونی نظام آموزش عالی ایران بر اساس رتبه‏بندی‏های جهانی بود. رویکرد پژوهش کیفی بوده که از روش تحلیل گفتمان انتقادی روث وداک بهره گرفته است. مشارکت‏کنندگان در پژوهش، 16 نفر از صاحب‏نظران در مؤسسات پژوهشی و دانشگاهی مستقر در تهران بودند که به‏صورت هدفمند و با استفاده از روش نمونه‏گیری گلوله برفی انتخاب شدند و مورد مصاحبه قرار گرفتند. ابزار مورداستفاده در پژوهش، مصاحبه نیمه‏ساختاریافته و همچنین تحلیل محتوای سخنرانی‏های صاحب‏نظران منتخب بود. برای اعتبار‏سنجی داده‏ها در پژوهش حاضر از دو روش بازبینی مشارکت‏کنندگان و مرور خبرگان غیر شرکت‏کننده در پژوهش استفاده شد. به‏منظور تجزیه‏وتحلیل داده‏ها نیز از دو روش تحلیل موضوعی و روش تحلیل متون گفتاری استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد چالش‌های سیاست‏گذاری (تنوع و عدم هماهنگی در سیاست‌های نهادهای تعیین‏کننده خط‏مشی‏های آموزش عالی، کم‏توجهی به تعیین رسالت‌ها در سیاست‏گذاری، تخصصی نبودن و استفاده نکردن از نتایج پژوهش در فرآیند سیاست‌گذاری‌ها)‏، چالش‌های اقتصادی (کم‏توجهی به درآمدزایی دانشگاه‌ها در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی کشور، کم‌توجهی به اقتصاد دانش‌بنیان به‌منظور توسعه اقتصادی کشور) و چالش‌های فرهنگی-اجتماعی (کم‌اهمیت بودن علم در جامعه ایران، کم‌توجهی به تربیت شهروند جهانی و توجه ویژه به «ما» محلی)، ازجمله چالش‌های محیط بیرونی نظام آموزش عالی بودند که منجر به ضعف رتبه دانشگاه‌های کشور در رتبه‏بندی‏های جهانی شده‏اند. در این راستا، راهبردهایی به‌منظور بهبود رتبه دانشگاه‌های ایران در رتبه‌بندی‌های جهانی ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

ابونوری، ا. و نیازی، ع. (1390). ارزیابی شاخص‏های مقیاس وبومتریک در دانشگاه‌ها. نامه آموزش عالی، 4(15)، 75-94.
خسروجردی، م. و زراعت کار، ن. (1391). مروری بر نتایج هفت نظام رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، (1)، 71-84.
خلیلی، ا.، خورسندی طاسکوه، ع.، آراسته، ح. ر. و غیاثی ندوشن، س. (1396). تحلیل گفتمان انتقادی تاریخی از استقلال دانشگاهی نظام آموزش عالی ایران. آموزش عالی ایران، 9(4)، 29-55.
خورسندی طاسکوه، ع. و پناهی، م. (1395). تحلیل انتقادی نظام‏های رتبه‌بندی بین‌المللی دانشگاه‌ها، پیشنهادات سیاستی برای آموزش عالی ایران. آموزش عالی ایران، 8(2)، 111-136.
ذوالفقارزاده، م. م. و کریمیان، ز. (1396). گونه شناسی کارکردهای مراکز علمی و نهادهای مشاوره‏ای در عرصه خط‌مشی گذاری عمومی: الگویی جامع و تلفیقی. فصلنامه سیاست‏گذاری عمومی، 3، 83-112.
زارع بناد کوکی، م. ر.، وحدت زاده، م. ع.، صالح اولیاء، م. و لطفی، م. م. (1396). آسیب‌شناسی نظام‏های رتبه‏بندی دانشگاه‌ها از منظر اسناد فرادستی آموزش عالی کشور. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 2(1)، 52-87.
شرفی، م. (1388). رتبه‌بندی‌های دانشگاهی در جهان. تدبیر، (206)، 63-68.
عبداللهی، م. و مروت، ب. (1385). هویت جمعی غالب در بین دانشجویان دانشگاه‌های شهر سنندج. فصلنامه علوم اجتماعی، (32)، 77- 112.
عمادزاده، م. و شهنازی، ر. (1386). بررسی مبانی و شاخص‏‏های اقتصاد دانایی محور و جایگاه آن در کشورهای منتخب در مقایسه با ایران. پژوهشنامه اقتصادی، 7(4)، 143-175.
فراستخواه، م. (1387). بررسی وضع موجود و مطلوب ارزیابی نظام علمی در ایران با تأکید بر بخش آموزش عالی، فصلنامه سیاست علم و فناوری، 1(32)، 43-58.
فرهادی راد، ح.، میرکمالی، س. م. و منوریان، ع. (1395). مدیریت محیط: تحلیل عوامل سازگاری سازمانی با محیط بیرونی. ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻓﺮدا، 15، 19-32.
قاسمی، م.، فقیهی، م. و علیزاده، پ. (1397). الزامات دستیابی به اقتصاد دانش‏بنیان در سطح کلان: تحلیل چارچوب قانونی در ایران و ارائه توصیه‏های سیاستی. پژوهشنامه اقتصادی، 18(68)، 99-152.
محمدی خیاره، م. و رستمی، ن. (1397). بررسی ارتباط بین کارآفرینی، رقابت‏پذیری و رشد اقتصادی. فصلنامه رشد فناوری، 15 (57)، 14-23.
مرادیان، م. (1396). مطالعه شاخص‏های پژوهشی و عملکرد دانشگاه‌های جهان در ده نظام رتبهبندی بین‌المللی و ارائه رهنمودهایی برای دانشگاه‌های ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی.
مروی، ع. (1393). اقتصاد دانش‌بنیان: تعریف، حوزه‏های پوشش، شاخص‏های اندازه‌گیری، سیاست‌ها و اثرات کلان اقتصادی. گزارش منتشرنشده، پژوهشکده مطالعات فناوری. آبان ماه.
ملکی، ح. و آقا محمدی، ج. (1394). تمرکزگرایی و تمرکززدایی در فرآیند برنامه‌ریزی توسعه آموزشی: چالش‌ها و موانع. ماهنامه کار و جامعه، (18)، 60-66.
میرزایی اهرنجانی، ح. و رحمتی، م. ح. (1384). عوامل مؤثر بر افول سازمان. فرهنگ مدیریت، 3(11) 49-74.
یمنی دوزی سرخابی، م. و جلال زاده، ز. (1382). برنامه‏ریزی توسعه دانشگاهی، نظریه‏ها و تجربه‏ها. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
Allen, D. K., Brown, A., Karanasios, S., & Norman, A. (2013). How should technology – mediated organizational change be explained? A comparison of the contributions of critical realism and activity theory. Mis Quarterly, 37(3), 835 – 854.
Altbach, P. G. (2012). The globalization of college and university rankings. Change: The Magazine of Higher Learning, 44(1), 26-31.
Beerkens, M. (2018). Evidence-based policy and higher education quality assurance: progress, pitfalls and promise. European Journal of Higher education, 8 (3), 272-287.
Billaut, J. C., Bouyssou, D., &Vincke, P. (2009). Should you believe in the Shanghai ranking? An MCDM view.
Brinkley, I. (2008). The Knowledge Economy: How Knowledge is Reshaping the Economic Life of Nations. London: The Work Foundation.
Carter, M. Z., Armenakis, A. A., Field, H. S., & Mossholder, K. w. (2013). Transformational leadership, relationship quality and employee performance during continuous incremental organizational change. Journal of Organizational Behavior, 34(7), 942 – 958.
Docampo, D. (2011). On using the Shanghai ranking to assess the research performance of university systems. Scientometrics, 86, 77–92.
Hazelkorn, E. (2009). Impact of Global Rankings on Higher Education Research and the Production of Knowledge. UNESCO Forum on Higher Education. Research and Knowledge, 15, 1-14.
Hoxby, C. M. (2001). The return to attending a more selective college: 1960 to the present. http://net.educause.edu/ir/library/pdf/ffp0002.pdf.
Lee, J. (2013). Creating world-class universities: implications for developing countries, Prospects, 43, 233-249.
Liu, N. C. (2009). The story of academic ranking of world universities. International Higher Education, 54, 2–3.
Martin, M. A. G., Picazo, M. T. M. & Navarro, J. L. A. (2010). Entrepreneurship, income distribution and economic growth. International entrepreneurship and management journal, 6(2), 131-141.
Moyo, D. (2009). Dead aid. Penguin, London.
Mueller, R., & Rockerbie, D. (2005). Determining demand for university education in Ontario by type student. Economics of Education Review, 24, 469–483.
Muscalu, E., Iancu, D., & Halmaghi, E. E. (2016). The Influence of the external environment on organizations. Journal of Defense Resources Management, 2(13), 133-138.
OECD. (2007). The Knowledge Based Economy. Paris: OECD.
Sachs, J. (2001). Macroeconomics and Health: Investing in Health for Economic Development: Report of the Commission on Macroeconomics and Health. Geneva: World Health Org.
Shehatta, I., & Mahmood, K. (2016). Correlation among top 100 universities in the major six global rankings: policy implications. Scientometrics, 109, 1231–1254.
Smith, K. H. (2002). What is the Knowledge Economy'? Knowledge Intensity and Distributed Knowledge Bases, United Nations University, Institute for New Technologies.
Strain, M. (2000). Schools in a learning society: New purposes and modalities of learning in late modern society. Educational Management Administration and Leadership, 28 (281), 280- 298.
Temple, J. (2010). Inflation and growth: Stories short and tall. Journal of Economic Surveys, 14(4), 395–426.
Waters, M. (2001). Globalization. Routledge, London.
Wodak, R. (2013). Critical Discourse Analysis: Concepts, History, Theory, VOLUME I, Lancaster University, https://www.researchgate.net/publication.
Wodak, R. (2014). Critical Discourse Analysis, Frankfurt, Germany: Suhrkamp.
Xu, W. (2012). Worldwide university ranking and its underlying basis: a perspective of university orientation towards excellence. School of Education University of Iceland. Retrieved from http:// skemman.is/ stream/get/1946/14137/33414/1/$6253$5370$7248-Final_version3101.pdf.