نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری گروه روان‌شناسی واحد بین‌المللی کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران.
2 استاد گروه روان‌شناسی واحد بین‌المللی کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران.
3 استادیار گروه روان‌شناسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، البرز، ایران
چکیده
این مطالعه بهمنظور بررسی تأثیر بسته آموزش تاب‌آوری بر اسنادهای علّی و راهبردهای نظمبخشی شناختی هیجان در دانشجویان انجام شد. در این پژوهش نیمهتجربی با طرح پیشآزمون ـ پسآزمون با گروه کنترل و همراه با پیگیری، 60 دانشجو در دو گروه آزمایش (30 نفر) و کنترل (30 نفر) قبل و بعد از آموزش به پرسشنامه سبک اسنادی (ASQ) پیترسون و همکاران (1982) و نسخة کوتاه پرسشنامة نظمدهی شناختی هیجان (CERQ-SF) گارنفسکی، کرایج و اسپینهاون (2001) پاسخ دادند. برنامه آموزش تاب‌آوری روانشناختی به کمک ده جلسه و هر جلسه دو ساعت بهصورت گروهی برای افراد گروه آزمایش اجرا شد. یافتههای روش آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که در کوتاهمدت و بلندمدت برنامه آموزش تاب‌آوری روانشناختی در افزایش میزان اسنادهای علّی مثبت و راهبردهای انطباقی مقابلة شناختی و در کاهش اسنادهای علّی منفی و راهبردهای غیرانطباقی مقابلة شناختی دانشجویان مؤثر بود. درمجموع، نتایج مطالعة حاضر نشان داد که برنامة آموزش تاب‌آوری روانشناختی از طریق تقویت راهبردهای تفکر مثبت، راهبردهای انطباقی مدیریت هیجان و همچنین پربارسازی مهارتهای رابطة بین فردی، در تحقق ایدة ایمنسازی روانی فراگیران بهطور تجربی مؤثر واقع میشود.
کلیدواژه‌ها
آرامفر، ب.، حسینی، س.، افشارینیا، ک.، و کاکابرایی، ک. (1398). اثربخشی آموزش هوش معنوی بر مقابله با استرس و ارتباط مؤثر دانشآموزان. فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 13 (45)، 109-125.
حسینآبادی، م.، و شکری، ا. (1394). آزمون همارزی جنسی ساختار عاملی نسخه کوتاه پرسشنامه نظمدهی شناختی هیجان. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 12(46)، 199-211.
خانجانی، م.، شهیدی، ش.، فتحآبادی، ج.، شکری، ا.، مظاهری، م. ع.، و رحیمینژاد، پ. (1394). اثربخشی برنامة تاب‌آوری پنسیلوانیا بر علائم افسردگی، اضطراب، استرس، نگرشهای ناکارآمد و خوشبینی دانشجویان. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 4 (36)، 19-35.
ستاری، ب.، پورشهریار، ح.، و شکری، ا. (1394). اثربخشی بستة مداخلهای تنظیم هیجانهای پیشرفت بر کاهش هیجانهای منفی دانشآموزان. مجلة روان‌شناسی مدرسه، 4(4)، 76-93.
سرمد، ز.، بازرگان، ع.، و حجازی، ا. (1396). روشهای تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگاه.
شفیعی، ا.، بهرامی، ه.، و حاتمی، ح. ر. (1398). اثربخشی آموزش تفکر مثبتنگر بر تنظیم شناختی هیجان و اهمالکاری در دانشآموزان دختر دوره دوم متوسطه. فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 13 (47)، 23-40.
شکری، ا.، تمیزی، ن.، عبداللهپور، م. آ.، و تقوایینیا، ع. (1394). تحلیل روانسنجی پرسشنامه سبک اسنادی در دانشجویان ایرانی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 1 (33)، 83-105.
شکری، ا.، و پورشهریار، ح. (1398). اثربخشی برنامة آموزش غنیسازی مهارتهای رابطة بینفردی بر اسنادهای علّی، راهبردهای حل تعارضهای بینفردی، مهارتهای مقابلة شناختی و ادراک از روابط مثبت با دیگران. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 15 (59)، 287-308.
شکری، ا.، گشتاسبی، ز.، شریفی، م.، فتحآبادی، ج.، و رحیمینژاد، پ. (1395). اثربخشی برنامة بازآموزی اسنادی بر راهبردهای نظمبخشی شناختی هیجان و تاب‌آوری تحصیلی دانشجویان. پژوهشنامة روان‌شناسی مثبت، 2 (2)، 51-66.
شکری، ا.، شهیدی، ش.، مظاهری، م.، فتحآبادی، ج.، رحیمینژاد، پ.، و خانجانی، م. (1393). اثربخشی برنامة مداخلهای ایمنسازی روانی دانشجویان در برابر تجربه-های هیجانی منفی بر اساسِ الگوی پیشگیری پنسیلوانیا. فصلنامة مطالعات اندازهگیری و ارزشیابی آموزشی، 4 (7)، 165-190.
گشتاسبی، ز.، شکری، ا.، فتحآبادی، ج.، و شریفی، م. (1396). تأثیر برنامة بازآموزی اسنادی بر هیجانات پیشرفت و مشغولیت تحصیلی دانشجویان. فصلنامة پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 4 (4)، 23-38.
طولابی، سعید.، حسنآبادی، حمیدرضا.، و ایزانلو، بلال. (1396). اثربخشی آموزش برنامه بازآموزی اسنادی بر ارزیابیهای شناختی و رفتارهای پیشرفت دانشجویان. مجله روان‌شناسی شناختی، ۵ (۳)، 51-60.
محبی، س.، شکری، ا.، و پورشهریار، ح. (1397). تأثیر برنامة آموزش تاب‌آوری بر ارزیابیهای شناختی، مقابله و هیجانها. فصلنامة روانشناسیتحولی: روانشناسان ایرانی، 15 (57)، 83-99.
منصوری، ا.، شکری، ا.، پورشهریار، ح.، پوراعتماد، ح.ر؛ و رحیمینژاد، پ. (1393). اثربخشی برنامة تاب‌آوری پنسیلوانیا بر سبکهای اسنادی و سازگاری روانشناختی دانشجویان. فصلنامة روان‌شناسی کاربردی، 8 (30)، 129-144.
Anasuri, S., & Anthony, K. (2018). Resilience levels among college students: A comparative study from two Southern States in the USA. Journal of Humanities and Social Science, 23 (1), 52-73.
Aramfar, B., Hoseini, S., Afsharinia, K., & Kakabaraei, (2019). The effect of spiritual intelligence training on coping with stress and effective communication adolescent girls. Journal of research in Educational System, 13 (45), 109-125. [In Persian]
Brunwasser, S. M., Freres, D. R., & Gillham, J. E. (2018). Youth cognitive-behavioral depression prevention: Testing theory in a randomized controlled trial. Cognitive Therapy and Research, 42(4), 468-482.
Brunwasser, S. M., Gillham, J. E., & Kim, E. S. (2009). A Meta-Analytic Review of the Penn Resiliency Program’s Effect on Depressive Symptoms. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 77 (6), 1042–1054.
Cleary, T. J., Velardi, B., & Schnaidman, B. (2017). Effects of the Self-Regulation Empowerment Program (SREP) on middle school students' strategic skills, self-efficacy, and mathematics achievement. Journal of School Psychology, 64, 28–42.
Cutuli, J. J., Chaplin, T. M., Gillham, J. E., Reivich, K. J., & Seligman, M. R. (2006). Preventing co-occurring depression symptoms in adolescents with conduct problems. The Penn Resilience Program. Annual New York Academy of Sciences, 1094, 282–286.
d’Acremont, M., & Van der Linden, M. (2007). How is impulsivity related to depression in adolescence? Evidence from a French validation of the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire. Journal of Adolescence, 30, 271-282.
Gillham, J. E., Brunwasser, S. M., & Freres, D. R. (2008). Preventing depression in early adolescence: The Penn Resiliency Program. In J. R. Z. Abela & B. L. Hankin (Eds.), Handbook of depression in children and adolescents. (pp. 309–322). New York, NY: Guilford Press.
Compton, R. J., Wirtz, D., Pajoumand, G., Claus, E., & Heller, W. (2004). Association between positive affect and attentional shifting. Cognitive Therapy and Research, 28 (6), 733–744.
Dreisbach, G., & Goschke, T. (2004). How positive af-fect modulates cognitive control: Reduced persev-eration at the cost of increased distractibility. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 30(2), 343–353.
Fredrickson, B. L. (2013). Positive emotions broaden and build. Advances in Experimental Social Psy-chology, 47, 1-53.
Fredrickson, B. L., & Cohn, M. A. (2008). Positive emotions. In M. Lewis, J. Haviland-Jones & L. F. Barrett (Eds.), Handbook of emotions (pp. 777–796). (3rd Ed.). New York: Guilford Press.
Gashtasebi1, Z., Shokri, O., Fathabadi, J., & Sharifi, M. (2017). The effect of attributional retraining program on achievement emotions and academic engagement among university students. Quarterly Journal of Research in School and Virtual Learning, 4 (16), 23-38. [In Persian]
Garnefski, N., & Kraaij, V. (2006).Cognitive emotion regulation questionnaire – development of a short 18-item version (CERQ-short). Personality and Individual Differences, 41, 1045–1053.
Garnefski, N., Boon, S., & Kraaij, V. (2003). Relationships between cognitive strategies of adolescents and depressive symptomatology across different types of life events. Journal of Youth and Adolescence, 32, 401–408.
Garnefski, N., Kraaij, V., & Spinhoven, P. (2001).Negative life events, cognitive emotion regulation, and emotional problems. Personality and Individual Differences, 30, 1311–1327.
Gillham, J. E., Brunwasser, S. M., & Freres, D. R. (2008). Preventing depression in early adolescence: The Penn Resiliency Program. In J. R. Z. Abela & B. L. Hankin (Eds.), Handbook of depression in children and adolescents. (pp. 309–322). New York, NY: Guilford Press.
Hall, N. C., Hladkyj, S., Perry, R. P., & Ruthig, J. C. (2004). The role of attributional retraining and elaborative learning in college student’s academic development. The Journal of Social Psychology, 144 (6), 591-612.
Hoseinabadi, M., & Shokri, O. (2016). Examining the gender-based equivalence of factorial structure of the cognitive emotion regulation questionnaire-short form. Developmental Psychology: Iranian Psychologists, 12 (46), 199-211. [In Persian]
Khanjani, M., Shahidi, S., Fathabadi, J., Shokri, O., Mazaheri, A., & Rahiminejad, P. (2016). The effectiveness of the Pennsylvania Resilience Program in reducing symptoms of depression, anxiety, stress and dysfunctional attitudes and increasing optimism in students. Journal of Applied Psychology, 9 (36), 19-35.[In Persian]
Mansoori, E., Shokri, O., Pourshahriar, H., Pouretemad, H. R., & Rahiminejad, P. (2014). The effectiveness of the Pennsylvania Resilience Program on students' attributional styles and psychological adjustment. Journal of Applied Psychology, 8 (30), 85-105 [In Persian]
Martin, A. J. (2008). Enhancing student motivation and engagement: The effects of a multidimensional intervention. Contemporary Educational Psychology, 33, 239–269.
Mohebi, S., Shokri, O., & Pourshahriar, H. (2018). Effect of resilience education on cognitive appraisals, coping and emotions. Developmental Psychology: Iranian Psychologists, 15 (57), 83-99. [In Persian]
Ng, R., Chahine, S., Lanting, B., & Howard, J. (2019). Unpacking the Literature on Stress and Resiliency: A Narrative Review Focused on Learners in the Operating Room. Journal of Surgical Education, 76 (2), 343-353.
Ong, A. D. O., Bergeman, C. S., Bisconti, T. L., & Wallace, K. A. W. (2006). Psychological resilience, positive emotions, and successful adaptation to stress in later life. Journal of Personality and Social Psychology, 91(4), 730–749.
Peng, L., Li, M., Zuo, X., Miao, Y., Chen, L., Yu, Y., Liu, B., & Wang, T. (2014). Application of the Pennsylvania resilience training program on medical students. Personality and Individual Differences, 61–62, 47-51.
Peterson, C., Semel. A., Von Beayer, C., Abramson, L. Y., Metalsky, G. I., & Seligman, M. E. P. (1982). The attribution style questionnaire. Cognitive Therapy and Research, 6, 229- 286.
Rose, R. D., Buckey, J. C., Zbozinek, T. D., Motivala, S. J., Glenn, D. E., Cartreine, J. A., & Craske, M. G. (2013). A randomized controlled trial of a self-guided, multimedia, stress management and resilience training program. Behavior Research and Therapy, 51, 106-112.
Rowe, G., Hirsh, J. B., & Anderson, A. K. (2007). Positive affect increases the breadth of attentional selection. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 104(1), 383–388.
Sarmad, Z., Bazargan, A., & Hejazi, E. (2017). Research methods in behavioral sciences. Tehran: Aghah Publication. [In Persian]
Sattari, B., Pour shahriar, H., & Shokri, O. (2016). The effectiveness of intervention package of regulate achievement emotions on reduce students negative emotions. Journal of school psychology, 4(4), 76-93. [In Persian]
Seifert, T. L. (2004). Understanding student motivation. Educational Research, 46(2), 137-149.
Seligman, M., Ernst, R., Gillham, J., Reivich, K., & Linkins, M. (2009). Positive education: Positive psychology and classroom interventions. Oxford Review of Education, 35(3), 293-311.
Shafiee, I., Bahrami, H., & Hatami, H. (2020). Effectiveness of positive thinking training on cognitive emotion regulation and academic procrastination in secondary school girl students. Journal of research in Educational System, 13(47), 23-40. [In Persian]
Shokri, O., Gashtasbi, Z., Sharifi, M., Fathabadi, J., & Rahiminejad, S. P. (2016). Effectiveness of the Attributional Retraining Program on cognitive emotion regulation strategies and academic resilience among university students. Positive Psychology Research, 2 (6), 51-66. [In Persian]
Shokri, O., & Pourshahriar, H. (2019). The effectiveness of the enrichment of interpersonal relationship skills program on causal attributions, interpersonal conflict solution strategies, cognitive coping skills and perceived positive relations with others. Developmental Psychology: Iranian Psychologists, 15 (59), 287-308. [In Persian]
Shokri, O., Shahidi, S., Fathabadi, J., Mazaheri, M. A., Rahiminejad, P., & Khanjani, M. (2014). Evaluating the effectiveness of an immunization intervention program for undergraduate against negative emotional experiences based on the Pennsylvania preventive model. Journal of Educational Measurement & Evaluation Studies, 4(7), 165-190. [In Persian]
Shokri, O., Tamizi, N., Abdollahpour, M. A. & Taghvaeinia, A. (2015). Psychometric analysis of attributional style questionnaire in Iranian students. Journal of Applied Psychology, 9(33), 83-105. [In Persian]
Steinhardt, M. A., & Dolbier, C. L. (2008). Evaluation of a resilience intervention to enhance coping strategies and protective factors and decrease symptomatology. Journal of American College Health, 56(4), 445-453.
Toulabi, S., Hassanabadi, H., & Izanloo, B. (2017). The Effect of resilience program training on cognitive appraisal and achievement behaviors among university students. Journal of Cognitive Psychology, 5(3), 51-60. [In Persian]
Ungar, M., Russell, P., & Connelly, G. (2014). School based interventions to enhance the resilience of students. Journal of Educational and Developmental Psychology, 4(1), 66-83.
Weiner, B. (2003). The classroom as a courtroom. Social Psychology of Education, 6, 3–15.
)