نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه پیش از دبستان و دبستان، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

4 استاد، گروه برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

5 استاد، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان بر میزان مهارت استدلال دانش‌آموزان پسر بود. روش پژوهش، از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری، کلیه دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی در شهر تهران در سال تحصیلی 97-1396 بودند. از روش نمونه-گیری چندمرحله‌ای (تصادفی خوشه‌ای دومرحله‌ای و تصادفی ساده) با حجم مناسب (16 نفر در گروه آزمایش و 16 نفر در گروه کنترل) از دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. پیش‌آزمون استدلال نیوجرسی (2000) در هر دو گروه آزمایش و کنترل توسط پژوهشگر اجرا شد. کار اصلی تدریس در گروه کنترل، به عهده معلم کلاس بود؛ اما برای تدریس در گروه آزمایش، از برنامه فلسفه برای کودکان توسط پژوهشگر استفاده شد. در گروه آزمایش بر اساس برنامه هفتگی که در مدارس ابتدایی 24 ساعت بود میزان 4 ساعت آموزشی از برنامه هر هفته (به مدت 45 دقیقه) به آموزش فلسفه به کودکان اختصاص داده شد. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که گروه آزمایش در مقیاس‌های آزمون نیوجرسی (2000) نمره بالاتری را کسب کردند و اختلاف معناداری بین گروه کنترل و آزمایش در نمرات بود. بر این اساس و با توجه به بالاتر بودن میانگین نمرات گروه آزمایش در مرحله پس‌آزمون، می‌توان نتیجه گرفت که برنامه آموزش فلسفه برای کودکان بر میزان مهارت استدلال دانش‌آموزان پسر پایه‌ی پنجم ابتدایی تأثیر مثبت دارد. درنتیجه مدیران و معلمان می‌توانند با استفاده از این برنامه میزان و کیفیت استدلال دانش‌آموزان را افزایش دهند.

کلیدواژه‌ها

اسماعیل‌زاده، ت.، و کرمی، آ. (1394). اجرای چندرسانه‌ای فلسفه برای کودک و بررسی تأثیر آن بر خردورزی دانش‌آموزان ابتدایی. دو فصلنامه­ی تفکر و کودک، 2، 1-21.
جلیلیان، س.، محمدی، ش.، نجاتی، و. و جلیلیان، ف. (1395). بررسی تأثیر برنامه آموزش «فلسفه و کودک» بر پرورش توانایی حل مسئله در دانش‌آموزان پایه سوم ابتدایی. نشریه فلسفه و کودک، 14، 4-12.
جهانی، ج. (1386). نقد و بررسی مبانی فلسفی الگوی آموزشی تفکر انتقادی ماتیو لیپمن. فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س). 12(42)، 55-35.
رشیدپور، ع. (1389). تأثیر روش تدریس کاوشگری بر میزان پرورش مهارت‌های تفکر فلسفی دانش‌آموزان پایه پنجم دوره‌ی ابتدایی شهر بهار. پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشگاه بوعلی سینا.
ساکی، ر. (1388). سواد پژوهشی معلم (راهنمایی برای ژرف‌اندیشی درباره‌ی یاددهی-یادگیری)، چاپ اول. تهران: دانش آفرین.
عفتی کلاته، م. (1394). نقد و بررسی دو داستان «جودی انجمن مخفی تشکیل می‌دهد» و «خاطرات یک خون‌آشام عاشق» از منظر برنامه فلسفه برای کودکان. نشریه فلسفه و کودک، 9، 59-72.
قریشی، س. (1391). نگاهی گذرا به سند تحول آموزش‌وپرورش: ضرورت تغییر، رشد آموزش ابتدایی، ویژه‌نامه پایه­ی ششم ابتدایی، دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
محمدی، خ. (1387). پژوهش، پژوهشگری و پژوهشنامه نویسی (جلد 2 و 1). تهران: جامعه‌شناسان.
مرعشی، م. (1385). بررسی تأثیر روش اجتماع پژوهشی در برنامه آموزش فلسفه به کودکان بر پرورش مهارت‌های استدلال دانش‌آموزان پسر پایه سوم راهنمایی مدرسه نمونه دولتی اهواز، مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، 2، 54-31.
ناجی، س. و قاضی نژاد، پ. (1386). بررسی نتایج برنامه فلسفه برای کودکان روی مهارت‌های استدلالی و عملکرد رفتاری کودکان، فصلنامه مطالعات برنامه درسی.2(7):150-123.
References
Cagla, A. (2010). Developing in Young Children the Spirit of Enquiry Through the Use of Thinking Stories’, A Paper Presented at the First International Conference, National Institute of Education, Nan Yang Technological University, Singapore.
Eftati Kalate, M. (2015). Review of the two stories "Judy Forms a Secret Society" and "Memories of a Lover's Vampire" from the perspective of philosophy for children. Journal of Philosophy and the Child, 9, 59-72. [In Persian]
Eysink, T. H. S., Gersen, L., & Gijlers, H. (2015). Inquiry learning for gifted children. High Ability Studies, 26(1), 63-74.
Ismailzadeh, T. & Karami, A. (2015), The Multimedia Implementation of Philosophy for the Children and its Impact on the Rationality of Elementary Students, Magazine of  Thinking and Child ,2,1-21. [In Persian]
Jahani, J. (2007). A Review of the Philosophical Foundations of Matthew Lippman's Critical Thinking Model. Journal of Humanities, Alzahra University, 42, 55-35. [In Persian]
Jalilian, S., Mohammadi, Sh., Nejati, V., & Jalilian, F. (2016). The Impact of teaching ‘Philosophy and Child Education Program’ on Developing the Problem Solving Ability in Elementary Students (Third Grade), Journal of Philosophy and Child, 14, 4-12. [In Persian]
Leng, L. (2015). The role of philosophical inquiry in helping high school students engage in learning and seek meaning in lives. Unpublished doctoral dissertation, University of Hawa’i.
Marashi, M. (2006). The Effect of Research Community Approach in Teaching Philosophy to Children on Developing the Reasoning Skills of Third Grade Middle School Students in Ahvaz, Journal of Educational Sciences and Psychology, 2, 54-31. [In Persian]
Mohammadi, Kh. (2008). Research, Researching and Research writing (Volume 1and 2). Tehran: Sociology Publications. [In Persian]
Montes, M. & Maria, E. (2001). juchitande los ninos, abstract in OAPC. Philosophy of psychology: Contemporary readings. pp. 559-576. New York: Routledge.
Murris, K. S., & Thompson, R. (2016). Drawings as imaginative expressions of philosophical ideas in a Grade 2 South African literacy classroom. Journal of the Reading Association of South Africa, 7(2), 2079-8245.
Naji, S., & Ghazinejad, P.(2007). Study the Results of the Philosophy Program for Children on Children's Reasoning Skills and Behavioral Performance, Curriculum Studies Journal, 2 (7), 150-123. [In Persian]
Niazazari, K., & Khosroabadi, S. (2015). Evaluation of the relationship between philosophical mindset and doing managerial tasks. International Letters of Social & Humanistic Sciences, 46, 70-76.
Pendlebury, K. S. (2013). Cerebral pleasure, children’s literature and philosophy. Unpublished doctoral dissertation. University of Pittsburgh.
Qureishi, Q. (2012), A Brief Look at the Education Transformation Document: The Need for Change, Elementary Education Growth, Elementary Sixth Grade Special Issue, Office of Educational Technology, Publications, and Planning. [In Persian]
Rashidpour, AS (2010). The Effect of Exploration Teaching on the Development of Philosophical Thinking Skills in the Elementary School Students (Fifth Grade), Master's Thesis, University of Bo Ali Sina. [In Persian]
Saki, R. (2009). Teacher Research Literacy (A Guide to Deep Thoughts on Teaching and Learning), First Edition, Tehran: Danesh AFarin. [In Persian]
Sare, E., Luik, P., & Tulviste, T. (2016). Improving pre-schoolers’ reasoning skills using the philosophy fpr children programme. TRAMES, 3, 273-295
Topping, K. J., & Trickey, S. (2007). Impact of philosophical enquiry on school students’ interactive behavior. Thinking Skills & Creativity, 2, 73-84.
Trickey, S. (2007). Impact of philosophical enquiry on school students’ interactive behavior. Thinking Skills & Creativity, 2, 73-84.