نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه آموزش روانشناسی و مشاوره، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665 تهران، ایران

10.22034/jiera.2024.421921.3064

چکیده

هدف: سرزندگی تحصیلی از عوامل تأثیرگذار بر یادگیری است و می‏تواند به شیوه‌‏های گوناگون، پیشرفت تحصیلی دانش‌‏آموزان را تحت تأثیر قرار دهد. پژوهش حاضر با هدف تبیین سرزندگی تحصیلی دانش آموزان بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده و حمایت تحصیلی با نقش واسطه‏‌ای یادگیری خود راهبر بود.
روش: روش پژوهش همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعۀ آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر و پسر دورۀ اول متوسطۀ شهر سنندج در سال تحصیلی 1402-1401 بودند که از میان آن‏ها تعداد 390 نفر، با استفاده از روش نمونه‏‌گیری خوشه‏‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و به ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامۀ سرزندگی تحصیلی Dehghanizade & Hosein chari (2013)، پرسشنامه الگوهای ارتباطی خانواده Koerner & Fitzpatrick (2006)، پرسشنامه حمایت تحصیلی Sands & Plunket (2005) و پرسشنامه یادگیری خود راهبر Cheng و همکاران (2010) پاسخ دادند. تجزیه‌وتحلیل داده‌‏ها با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد.
یافته‏‌ها: نتایج تحلیل نشان داد که مدل با داده‏های پژوهش برازش مناسبی دارد. با توجه به یافته‌‏ها، مسیرهای مستقیم الگوی ارتباطی گفت‌وشنود، حمایت تحصیلی و یادگیری خود راهبر به سرزندگی تحصیلی مثبت و معنادار و برای الگوی ارتباطی همنوایی منفی و معنادار بود. همچنین، مسیرهای غیرمستقیم الگوی ارتباطی گفت‌وشنود و حمایت تحصیلی از طریق یادگیری خود راهبر به سرزندگی تحصیلی مثبت و معنادار و برای الگوی ارتباطی همنوایی منفی و معنادار بود.
نتیجه‏‌گیری: بر اساس این نتایج، یادگیری خود راهبر می‏تواند در رابطۀ بین الگوهای ارتباطی خانواده و حمایت تحصیلی با سرزندگی تحصیلی در دانش‏‌آموزان نقش میانجی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ابراهیمی بخت، حبیب‌الله، یاراحمدی، یحیی، اسدزاده، حسن، و احمدیان، حمزه. (1397). اثربخشی برنامه آموزشی سرزندگی تحصیلی بر عملکرد تحصیلی، اشتیاق تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانش‏آموزان. تدریس پژوهی، 6(2)، 182-163. doi: 20.1001.1.24765686.1397.6.2.10.3
اسفندیاری‌بیات، سمیرا، عباسی، عنایت، و صدیقی، حسن. (1396). ادراک محیط ارزیابی کلاس و نقش آن در پیشرفت تحصیلی دانشجویان کشاورزی: نقش واسطه‌ای یادگیری خودراهبر. پژوهش و برنامه‌‏ریزی در آموزش عالی، 23(4)، 44-27.
اسمعیلی، روشنک، محمدی، اکبر، و حقیقت، سارا. (1402). ارائه مدل رگرسیونی وابستگی به شبکه‌های اجتماعی بر اساس تمایزیافتگی و الگوهای ارتباطی در نوجوانان. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 17(61)، 56-46. doi: 10.22034/jiera.2023.394582.2960
آذریان، رضا، مهدیان، حسین، و جاجرمی، محمود. (1399). مقایسه اثربخشی آموزش سرزندگی تحصیلی و تنظیم هیجان بر معنای تحصیلی و سازگاری تحصیلی. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 14(ویژه‌نامه)، 494-483.
بهرامی، مظهر، سابقی، حکیمه، ظهورپرواز، مونا، و کریمی مونقی، حسین. (1401). رابطه محیط آموزشی با یادگیری خودراهبر در دانشجویان پرستاری در پاندمی کووید-19. توسعه آموزش در علوم پزشکی، 14(45)،31-21. https://doi.org/10.52547/edcj.15.45.47
پندار، زینب، آزاد، اسفندیار، و سهرابی، فرامرز. (1402). تدوین مدل مسئولیت‌پذیری شخصی بر اساس الگوی ارتباطی خانواده در نوجوانان با نقش واسطه‌ای سبک‌های هویتی. رویش روان‌شناسی، ۱2(۲)، 72-63. doi: 20.1001.1.2383353.1402.12.2.6.2
تمنائی فر، محمدرضا، و اربابی قهرودی، فاطمه. (1401). رابطه خودتنظیمی و خودکارآمدی با سرزندگی‌ تحصیلی دانش‌آموزان: نقش واسطه‌ای تاب‌آوری تحصیلی. مطالعات روانشناسی تربیتی، 19(48)، 61-39. doi: 10.22111/jeps.2022.7168
حبیبی کلیبر، رامین، و قبادی، لیلا. (1399). رابطه یادگیری خودراهبر و سرزندگی تحصیلی با نقش واسطه‌ای انگیزش تحصیلی. نشریه پژوهش‌های تربیتی، 7(41)، 139-123. doi: 10.52547/erj.7.41.6
حسین پناه، زهرا، و کاظمیان مقدم، کبری. (1400). رابطه علّی هوش فرهنگی و سرزندگی تحصیلی با یادگیری خودراهبر از طریق میانجیگری اهمال‌کاری تحصیلی. دستاوردهای روان‌شناختی، 28(1)، 196-177. doi: 10.22055/psy.2021.33118.2527
درتاج، فریبرز، کیان ارثی، فرحناز، نصیری پور، صدیقه، و مجابی، نسرین. (1398). ویژگی‏های روان‌سنجی مقیاس یادگیری خود جهت‌دهی در دانشجویان. مطالعات اندازه‏گیری و ارزشیابی آموزشی، 9(25)، 112-91.doi: 10.22034/emes.2019.35103
دهقانی زاده، محمدحسین، و حسین چاری، محمد. (1391). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده؛ نقش واسطه‏ای خودکارآمدی. مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2)، 47-21. doi: 10.22099/jsli.2013.1575
دهقانی، ماهرخ، و عزیزیان کهن، نسرین. (1399). نقش انگیزش مشارکت ورزشی و حمایت تحصیلی در پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری. ناتوانی‏های یادگیری، 9(3)، 76-52. doi: 10.22098/jld.2020.921
رضی، امیرمحمد، و اسدی مجره، سامره. (1401). رابطه بین الگوهای ارتباطی و جو عاطفی خانواده با سرزندگی تحصیلی دانش آموزان: نقش میانجی تاب‌آوری تحصیلی. پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 17(67)، 136-127. doi: 10.22034/JMPR.2022.15309
سامانی، سیامک، و جعفری، محمدعلی. (1390). بررسی کفایت شاخص‌های روان‌سنجی مقیاس حمایت تحصیلی (نسخه‌ی فارسی). مطالعات آموزش و یادگیری، 3(1)، 60-47. doi: 10.22099/jsli.2011.215
سواری، کریم، تراهی، رقیه، و قنواتی، سکینه. (1401). رابطه انعطاف‌پذیری خانواده و سرزندگی تحصیلی: نقش واسطه‌گری نظم جویی شناختی هیجان. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 13(49)، 30-17. doi: 10.30495/jpmm.2022.30183.3613
شیخ‌الاسلامی، علی. (1401). پیش‏‌بینی سرزندگی تحصیلی دانش‌‏آموزان بر اساس حمایت تحصیلی و خودپنداره‌‏ی تحصیلی. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 16(57)، 61-51.
عینی، ‌ساناز، نریمانی، محمد، و بشرپور، سجاد. (1398). پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس سرزندگی تحصیلی و یادگیری خود‌راهبر دانش‌آموزان دختر. راهبردهای شناختی در یادگیری، 12(7)، 45-33. Doi: org/10.22084/j.psychogy.2018.13800.1603
فخاریان، جمیله، یعقوبی، ابوالقاسم، ضرغام حاجبی، مجید، و محققی، حسین. (1399). پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی بر اساس جو عاطفی خانواده، درگیری تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 63(2)، 2401-2391. doi: 10.22038/mjms.2020.16166
کامکار عمله، محمود، و حسین چاری، مسعود. (1402). رابطه فرزندپروری ذهن‌آگاهانه و سرزندگی تحصیلی: نقش واسطه‌ای راهبردهای شناختی تنظیم هیجان. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 14(51)، 154-139. doi: 10.30495/jpmm.2023.31433.3750
محمدیان، مستوره، و کاظمیان مقدم، کبری. (1401). نقش الگوهای ارتباطی خانواده و خوش‌بینی تحصیلی در پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان دختر دوره اول متوسطه شهر اهواز. مددکاری اجتماعی، ۱۱(۱)، 68-62. doi: 20.1001.1.1735451.1401.11.1.6.3
ملائی، فاطمه، حجازی، مسعود، یوسفی افراشته، مجید، و مروتی، ذکرالله. (1399). نقش میانجی ذهن آگاهی در رابطه بین اشتیاق تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان دختر. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 14(48)، 90-75.
مهری، داریوش، پرداختچی، محمدحسن، شمس مورکانی، غلامرضا، و محجوب عشرت‌آبادی، حسن. (1393). بررسی رابطه‌ی بین حمایت مدیریت با رشد حرفه‌ای خودراهبری دبیران. علوم تربیتی، 21(1)، 114-93.