رهیافتی به پیامدهای سیاست گذاری علم و فناوری در ایران بر اساس تحلیل اسناد بالادستی

مرادی پور, حجت اله; حاجیانی, ابراهیم; خلیفه سلطانی, حشمت

doi:10.22034/jiera.2017.57770

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری آینده پژوهی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی

² دانشیار رشته جامعه شناسی، دانشگاه شاهد

³ استادیار رشته مدیریت، دانشگاه علامه طباطبائی

https://doi.org/10.22034/jiera.2017.57770

چکیده

به‌طور عام بیش از چند دهه از عمر سیاست‌گذاری‌های کلان و برنامه‌ریزی‌های توسعه مبتنی بر این سیاست‌گذاری‌ها در ایران می‌گذرد اما به‌طور خاص سیاست‌گذاری در حوزه علم و فناوری سابقه‌ای حدوداً دو دههای دارد. برای اولین در برنامه توسعه سوم فصلی به توسعه علم و فناوری اختصاص داده شد. در طول این سال‌ها چندین سند بالادستی برای سیاست‌گذاری کلان در حوزه علم و فناوری (سند چشم‌انداز بیست‌ساله، نقشه جامعه علمی کشور و سیاست‌های کلی علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری) تدوین و ابلاغ شده است. بعد از گذشت قریب دو دهه از سیاست‌گذاری‌ها متأسفانه نتایج و خروجی‌ها با آنچه انتظار می‌رفت تفاوت دارند. رتبه علمی ایران و برخی دیگر از شاخصهای مرتبط مؤید همین مطلب هستند. ‌با عنایت به اینکه این پژوهش ازلحاظ ماهیت کاربردی، ازنظر نوع کمی و کیفی (آمیخته) و لذا روش تحلیل محتوای کیفی-کمی استفاده شده است. جامعه آماری آن اسناد بالادستی در حوزه علم و فناوری است. با توجه به اینکه هدف اصلی این پژوهش شناسایی نوع/ روش سیاست‌گذاری علم و فناوری به‌منظور تحلیل پیامدهای حاصل از سیاستگذاریهای مذکور بر توسعه کشور است، ضمن مطالعه مبانی نظری مرتبط با موضوع تحقیق، نسبت به شناسایی ابزارهای سیاست‌گذاری اقدام شده و سپس با تحلیل محتوای اسناد بالادستی در حوزه علم و فناوری سعی شده است که ارتباط میان شیوه سیاستگذاریهای انجام‌شده با پیامدهای حوزه علم و فناوری را شناسایی نماییم. یافته‌ها نشان می‌دهند که وحدت رویه و نگاه منسجم استراتژیک بر سیاست‌گذاری‌ها حاکم نبوده است و پیامدها از عدم توازن در عرصه‌های عرضه و تقاضا رنج می‌برند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

اعرابی، سید محمد. (1388). تحقیق تطبیقی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

آل‌یاسین، احمد. (1392). 7 دهه برنامه‌ریزی توسعه در ایران. تهران، فصلنامه جامعه مهندسان مشاور ایران (مهندس مشاور)، 59.

پناهی، جلال؛ طبائیان، سید کمال و توسلی، علی. (1392). ارائه چارچوبی از سیاست‌های علم، فناوری و نوآوری از منظر عرضه، تقاضا و زیرساختی و ارائه پیشنهادهای سیاستی در بهبود نظام تقاضا. تهران، اولین همایش بین‌المللی تجاری‌سازی فناوری.

سرکیسیان، آلفرد. (1384). سیاست تکنولوژی: اصول و مفاهیم. تهران، مرکز صنایع نوین وزارت صنایع.

سند توسعه گفتمان آموزش عالی. (1394). تهران، موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.

منطقی، منوچهر؛حسنی، علی و بوشهری، علیرضا. (1388). شناسایی چالش‌های سیاست‌گذاری در نظام ملی نوآوری ایران. فصلنامه علمی- پژوهشی سیاست علم و فناوری، 2(3)، 102-87.

نئوندروف، کیمبرلیای. (2002). راهنمای تحلیل محتوا. ترجمه حامد بخشی و وجیهه جلائیان بخشنده (1395). مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی.

نمای 2014: جایگاه علم، فناوری و نوآوری ایران در جهان. (1395). شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری، تهران، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.

نمای 2015: جایگاه علم، فناوری و نوآوری ایران در جهان. (1395). شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری، تهران، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.

Borrás, S., & Edquist, C. (2013). The choice of innovation policy instruments. Technological forecasting and social change, 80(8), 1513-1522.

Edler, J. (2013). Review of policy measures to stimulate private demand for innovation. Concepts and effects. Manchester Institute of Innovation Research, Manchester Business School, University of Manchester.

George, M. P. (2013). The Science, Technology and Innovation Policy, Government of India, Ministry of Science and Technology, New Delhi, January.

Li, F., & Wang, P. (2015). STI Policy in Russia and China–Mapping and Comparisons in Instruments, Objectives and Implementation. Economics Working Paper No. 1501 March.

Link A. N. & Scott J. (2002). Science Parks and the Academic Missions of Universities: How to Overcome Cultural Barriers Against Innovation. Proceeding XX IASP World Conference on Science and Technology Parks. Lisboa, Portugal

Liu, F. C., Simon, D. F., Sun, Y. T., & Cao, C. (2011). China's innovation policies: Evolution, institutional structure, and trajectory. Research Policy, 40(7), 917-931.

OECD. (2011). Demand-side Innovation Policies. OECD Publishing.

OECD. (2012). OECD Science, Technology and Industry Outlook. OECD Publishing.

Peters, B. G. (2000). Policy instruments and public management: bridging the gaps. Journal of Public Administration Research and Theory, 10(1), 35-47.

Stine, D. D. (2009). Science and technology policymaking: A primer. DIANE Publishing. May 27

پژوهش در نظام‌های آموزشی

رهیافتی به پیامدهای سیاست گذاری علم و فناوری در ایران بر اساس تحلیل اسناد بالادستی

مراجع

مراجع

دوره 11، شماره 37
شهریور 1396
صفحه 151-178

رهیافتی به پیامدهای سیاست گذاری علم و فناوری در ایران بر اساس تحلیل اسناد بالادستی

مراجع

مراجع

دوره 11، شماره 37شهریور 1396صفحه 151-178

دوره 11، شماره 37
شهریور 1396
صفحه 151-178