نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه نوآوری آموزشی و درسی ، موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، ایران ، تهران
چکیده
فرسودگی تحصیلی باعث ایجاد احساس درماندگی، تحریکپذیری، ناامیدی در دانشجویان و درنتیجه کاهش انگیزه و افت عملکرد و پیشرفت تحصیلی دانشجویان میشود؛ شناسایی عوامل اثرگذار بر فرسودگی تحصیلی دانشجویان در جهت ارائه راهبردها و راهکارهایی برای کاهش آن از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگویی مفهومی برای تبیین عوامل مؤثر بر فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان نظام آموزش عالی دولتی کشور انجام شد. در این پژوهش از روش کیفی تحلیل محتوا استفاده شد. جامعۀ موردمطالعه در این پژوهش شامل دانشجویان و اساتید دانشگاه‌های دولتی کشور بودند که با روش نمونهگیری گلوله برفی برای مطالعه شناسایی شدند. پس از دو مصاحبه گروهی نیمه ساختاریافته با دانشجویان (21 نفر) و اساتید (10 نفر) و 6 مصاحبۀ انفرادی با اساتید و 14 مصاحبۀ انفرادی با دانشجویان نظام آموزش عالی دولتی کشور، شامل 31 استان در سال 1396، اشباع دادها حاصل گردید. دادههای حاصل از بحث و گفتگو با دانشجویان و اساتید موردمطالعه با استفاده از تحلیل محتوای عرفی کدگذاری و طبقهبندی شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که مؤلفههای اصلی الگوی مفهومی عوامل مؤثر بر فرسودگی تحصیلی دانشجویان نظام آموزش عالی دولتی کشور شامل: ناکارآمدی آموزش، عوامل فرهنگی، تقلب علمی، اقتصادمحور شدن آموزش، مشکلات خانوادگی، ضعف علمی و رفتاری اساتید، مشکلات زیرساختی، عامل حمایتی- انگیزشی و ویژگی‌های شخصیتی بودند. نتایج این مطالعه دستاوردهای مناسبی برای کمک به سیاست‌گذاران، برنامهریزان و آموزشگران نظام آموزش عالی کشور در جهت کاهش فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان به همراه دارد.
کلیدواژه‌ها
برزگر بفرویی، ک.؛ دربیدی، م. و همتی، ح. (1394). مدل علی تأثیر انگیزش تحصیلی بر فرسودگی تحصیلی با نقش واسطهای اهمالکاری دانشجویان. مطالعات آموزش و یادگیری، 7 (2)، 127-153.
تمنایی فر، م. ر. و گندمی، ز. (1390). رابطه انگیزه پیشرفت با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان. راهبردهای آموزش، 4(1)، 15-19.
خزاعی، ط.؛ توکلی، م.؛ جابری درمیان، م. و یعقوبیپور، م. (1394). فرسودگی تحصیلی و ارتباط آن با سلامت روان در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. دو فصلنامه آموزش پزشکی، 3 (2)، 46-51.
شیری، ن.؛ خوشمرام، م.؛ رستمی، ف. و میرکزاده، ع. ا. (1393). نقش سرمایۀ اجتماعی در پیشرفت تحصیلی دانشجویان: مطالعۀ موردی دانشجویان کشاورزی دانشگاه رازی. مطالعات اندازهگیری و ارزشیابی آموزشی، 4 (6)، 55-83.
صیف، م. ح. (1396). مدل علی تطبیقی فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی و پیام نور. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 17 (2)، 11-22.
قافله باشی، م.؛ موسوی، س. ف. و گلشنی، ف. (1394). فرسودگی تحصیلی در دانشجویان: نقش پیش‌بینی کننده‌های کمالگرایی و هدفگزینی. مجله مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 22، 133-157.
قدمپور، ع.؛ فرهادی، ع. و نقی بیرانوند، ف. (1395). تعیین رابطۀ بین فرسودگی تحصیلی با اشتیاق و عملکرد تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان. پژوهش در آموزش پزشکی، 8 (2)، 60-68.
Abazari, F., Abbaszade, A. & Arab, M. (2012). An evaluation of the sources of stress in nursing students. Strides in Development of Medical Education, 4 (1),23-31.
Azimi, M., Piri, M. & Zavaar, T. (2013). Relationship of academic burnout and self- regulated learning with academic performance of high school student. Research in curriculum planning, 10 (11),116- 128.
Barzegar Bafroui, K. Darbidi, M. And Hemati, H. (2015). Casual Model Effect of Academic Motivation on Academic Burnout with Student Laziness Intermediation Role. Learning and Learning Studies, 7 (2), 153-127. [Persion]
Chang, E., Eddins-Folensbee, F. & Coverdale, J. (2012). Survey of the prevalence of burnout, stress, depression, and the use of supports by medical students at one school. Academic Psychiatry, 36 (3),177-82.
Charkhabi, M., Aziz Abarghuei, M. & Hayati, D. (2013). The association of academic burnout with self-efficacy and quality of learning experience among Iranian students. Springer Plus, 2,677, http://www.springerplus.com/content/2/1/677
Clark, H. K., Nancy, L., Murdock, N. L. & Koetting, K. (2008). Predicting burnout and career choice satisfaction in counseling psychology graduate students. The Counseling Psychologist, 37, 580-606.
Duru, E., Duru, S. & Balkis, M. (2014). Analysis of Relationships among Burnout, Academic Achievement, and Self-regulation. Educational Sciences: Theory & Practice, 14 (4),1274-1284.
El-Masry, R., Ghreiz, S. M., Helal, R. M., Audeh, A. M. & Shams, T. (2012). Perceived Stress and Burnout among Medical Students during the Clinical Period of Their Education. Journal of Medicine and Biomedical Sciences, 5 (4), 179-188.
Ghafeleh Bashi. M, Mousavi, S. F and Golshani, F (2015). Academic Exhaustion in Students: The Role of Proponents of Perfectionism and Purposefulness. Journal of Educational Psychology Studies, 22, 157-133. [Persion]
Goldon, C. D., Williams, S. K., Hudson, G. A. & Stewart, J. (2010). Factors associated with academic performance of physical therapy students. West Indian Med J, 59 (2), 203- 208.
Greenglass, E. R., Burke, R. J. & Fiksenbaum, L. (2001). Workload and Burnout in nurses. Journal of Community and Applied Social Behavior and Personality, 11, 211-215.
Khazaei, T. Tavakoli, M., Jaberi Darmian, M. And Yaqubipoor, M. (2015). Academic Exhaustion and its Relationship with Mental Health in the Students of Birjand's Medical Sciences University. Biomedicine Medical Education, 3 (2), 51-46. [Persion]
Lee S. J., Choi, Y. J. & Chae, H. (2017). The effects of personality traits on academic burnout in Korean medical students. Integrative Medicine Research. http://dx.doi.org/10.1016/j.imr.2017.03.005
Masalach, C., Schaufeil, W. B. & Liter, M. P. (2001). Job burnout. Annual review of psychology, 52 (4), 397- 422.
Mayring, P. (2005). Neuere Entwicklungen in der qualitativen Forschung und der Qualitativen Inhaltsanalyse. In P. Mayring & M. Gläser-Zikuda (Hrsg.), Die Praxis der Qualitativen Inhaltsanalyse (S. 7-19). Weinheim: Beltz.
Mazerolle, L., Bennett, S., Antrobus, E., & Eggins, E. (2012). Procedural Justice, Routine Encounters and Citizen Perceptions of Police: Main Findings from the Queensland Community Engagement Trial (QCET). Journal of Experimental Criminology, 8, 343-367.
Modin, B., Östberg, V., Toivanen, S. & Sandell, K. (2011). Psychosocial working conditions, school sense of coherence and subjective health. Multilevel analysis of ninth grade pupils in the Stockholm area. Journal of Adolescence, 34, 129–139.
Neumann, Y., Finaly-Neumann, E. & Reichel, A. (1990). Determinants and consequences of students' burnout in universities. The Journal of Higher Education. 1990, 20-31.
Peltzer, K., Malaka, D. W. & phaswana, N. (2002). Sociodemographic factors, religiosity, academic performance and substance use among first- Year University students in South Africa. Psycol Rep, 91 (1), 105- 113.
Qadampour, A., Farhadi, A. And Naghi Biranvand, F. (2016). Determining the Relationship Between Academic Exhaustion with Students' Lust and Academic Performance in Lorestan University of Medical Sciences. Research in Medical Education, 8 (2), 68-60. [Persion]
Rudman, A. & Gustavsson, J. P. (2012). Burnout during nursing education predicts lower occupational preparedness and future clinical performance: A longitudinal study. International journal of nursing studies, 49(8), 988-1001.
Saif, M.H. (2017). Comparative Causal Model of Academic Burnout Among Students of Medical University and Payam e Noor University. Iranian Journal of Medical Education, 17 (2), 22-11. [Persion]
Shiri, N. & Naderi, N. (2015). The Significance of Social Capital in the Higher Agricultural Education System. International Journal of Agricultural Management and Development, 5(1), 41-49.
Shiri, N. Khoshmaram, M., Rostami, F. And Mirakzzadeh, A.A (2014). Role of Social Capital in Students' Academic Achievement: A Case Study of Agricultural Students at Razi University. Educational measurement and evaluation studies, 4 (6), 83-55. [Persion]
Takai, M., Takahashi, M., Iwamitsu, Y., Ando, N., Okazaki, S. & Nakajima, K. (2009). The experience of burnout among home caregivers of patients with dementia: Relations to depression and quality of life. Archives of gerontology and geriatrics, 49(1),1-5.
Tamannaeifar, M. & Gandomi, Z. (2011). Correlation between achievement motivation and academic achievement in university students. Iranian Quarterly of Education Strategies, 4(1), 15-19. [Persion]
Tukaev, S. V., Vasheka, T. V. & Dolgova. O. M. (2013). The Relationships between Emotional Burnout and Motivational, Semantic and Communicative Features of Psychology Students. Social and Behavioral Sciences, 82, 553-556.
Uludag, O. & Yaratan, H. (2013). The Effects of Justice and Burnout on Achievement: An Empirical Investigation of University Students. Croatian Journal of Education, 15(2),97-116.
Zhang, Y., Gan, Y. & Cham, H. (2007). Perfectionism, academic burnout and engagement among Chinese college students: A structural equation modeling analysis. Personality and Individual Differences, 43, 1529-1540.
)