نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران

2 کارشناس ارشد گروه علوم تربیتی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر مطالعه عوامل مؤثر بر استفاده و پذیرش فن‌آوری رایانه توسط معلمان در امر تدریس با استفاده از نقشه­های شناختی فازی است. طرح پژوهش حاضر کیفی بوده که با توجه به ساختار پیچیده و مبهم عوامل مؤثر بر استفاده و پذیرش فن‌آوری رایانه توسط معلمان، بر اساس نقشه‌های شناختی فازی صورت گرفت. با توجه به ماهیت اکتشافی تحقیق، این روش دربرگیرنده نظرات خبرگان در مورد یک واقعیت ذهنی است. بر این مبنا، نمونه پژوهشی تحقیق را 30 نفر از معلمان دوره دوم متوسطه شهر ارومیه بر اساس اصل اشباع داده­ها تشکیل دادند. برای گردآوری داده­ها، از ابزار مصاحبه استفاده شد. بنابراین از معلمان خواسته شد که روی یک کاغذ پدیده اصلی و عوامل مؤثر بر آن را در مرکز صفحه به‌صورت دایره ترسیم کرده و مسیرهایی را برای نحوه تأثیرگذاری این عوامل بر پدیده و مثبت و منفی بودن آن­ را مشخص کنند. نقشه­های طراحی شده تبدیل به ماتریس شدند که با نرم­افزار FCMmapper مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که استفاده معلمان از فن‌آوری رایانه­ای در کلاس درس بیشترین مرکزیت را دارد. آموزش معلمان در زمینه رایانه بیشترین درجه بیرونی و پس‌ازآن به ترتیب مهارت رایانه معلمان، استفاده از رایانه در امر تدریس، سودمندی رایانه در امر تدریس بیشترین تأثیرگذاری را داشتند. نتایج این تحقیق تلویحات مهمی در زمینه توجه به عوامل مؤثر بر استفاده و پذیرش فن‌آوری رایانه توسط معلمان در تدریس و انجام اقدامات لازم به‌منظور پیشرفت معلمان در استفاده از رایانه در تدریس جهت پاسخگویی به نیازهای دانش­آموزان در عصر اطلاعاتی کنونی را به دنبال دارد.

کلیدواژه‌ها

آیتی، م.؛ عطاران، م. و مهرمحمدی، م. (1386). الگوی تدوین برنامه‌های درسی مبتنی بر فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در تربیت‌معلم. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 1(5)، 55-80.
احسانی، ح. (1397). بررسی و تأثیر کارایی فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و فراگیری زبان انگلیسی. مجله نخبگان علوم و مهندسی، 3(2)، 19-31.
اژه­ای، ج.؛ امانی، ج.؛ خضری آذر، ه. و غلامی، م. (1391). نقش واسطه‌ای باورهای شناختی در ارتباط بین عوامل فردی و سازمانی با پذیرش فناوری اطلاعات. مجله علوم رفتاری، 6(1)، 1-9.
احمدی، م. (1397). سیاست‌های قانونی فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه آموزش و دانش در نظام آموزش کشور. فصلنامه‌ی علمی-حقوقی قانون یار، 2(6)، 341-357.
امانی ساری بگلو، ج.؛ غلامعلی لواسانی، م.؛ اژه‌ای، ج. و خضری آذر، ه. (1390). رابطه ارزش‌های فرهنگی و متغیرهای فردی با میزان استفاده از رایانه در دانشجویان، مجله علوم رفتاری. 5(1)، 1-10.
درانی، ک. و رشیدی، ز. (1386). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش فن‌آوری اطلاعات توسط دبیران مدارس هوشمند شهر تهران با تأکید بر الگو پذیرش فن‌آوری اطلاعات (ITAM ). فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 1 (1)، 23-46.
دولتی، ع.؛ جمشیدی، ل. و امین بیدختی، ل. (1395). ویژگی­های بایسته معلمان در بهبود فرآیند یاددهی و یادگیری مدارس هوشمند. نشریه‌ی علمی پژوهشی آموزش و ارزشیابی، 9(34)، 77-96.
رضایی، م. (1388). نظریه­های رایج درباره پذیرش فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات. فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، 16(60)، 63-93.
سلیمانی، ع. و زرافشانی، ک. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش فن‌آوری اطلاعات توسط هنر آموزان هنرستان‌های کشاورزی استان کرمانشاه با استفاده از مدل پذیرش فن‌آوری. فصلنامه­ی علمی پژوهشی پژوهشگاه علوم و فن‌آوری اطلاعات ایران، 26(4)، 885-902.
سبحانی­نژاد، م.؛ نوروزی، ع.؛ امانی، ج. و حیات، ع. (1389). تبیین نقش حمایت سازمانی، تجربه، اضطراب و خودکارآمدی رایانه در پیش‌بینی کاربست رایانه. مجله مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 7(11)، 45-68.
شیربیگی، ن. و محیطی، س. (1391). بررسی میزان آشنایی دبیران یا فن‌آوری رایانه و ارتباط آن با نگرش نسبت به کاربرد رایانه در فرآیند یاددهی - یادگیری. مجله­ی پژوهش علوم انسانی، 11(28)، 29-46.
عباسی­اصل، م.؛ زاهدبابلان، ع. و نامور، ی. (1390). بررسی عوامل مرتبط با میزان استفاده معلمان راهنمایی از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند یاددهی و یادگیری. فصلنامه علوم تربیتی، 4(13)، 95-106.
عبدلی سلطان احمدی، ج.؛ کاظم­زاده­بیطالی، م. و امانی­ساری­بگلو، ج. (1396). بررسی عوامل مؤثر بر سوءمصرف مواد مخدر از دیدگاه دانشجویان: کاربست نقشه­های فازی. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، 11(41)، 227-246.
فتح‌آبادی، م. و ولی­زاده، ع. (1397). اثر فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات بر در­آمد کسب‌وکار موسیقی صنعتی: شواهدی از کشورهای منتخب. اقتصاد و تجارت نوین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 13(1)، 117-139.
فاضلیان، پ. و نظری، م. (1393). تأثیر مدارس هوشمند بر فرآیند یاددهی - یادگیری زبان انگلیسی. رشد آموزش زبان، 28(4)، 12-17.
قاسمی، س. (1392). نقش متغیرهای سازمانی و فرهنگی در پذیرش فن‌آوری اطلاعات در میان دبیران مقطع متوسطه ناحیه یک شهرستان ارومیه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه ارومیه.
Askar, P., Usluel, Y. K., & Mumcu, F. K. (2006). Logistic Regression Modeling for Predicting Task-Related ICT Use inTeaching. Educational Technology & Society, 9 (2), 141-151.
Akour, I. (2006). Factors influencing faculty computer Literacy and use in Jordan: A multivariate analysis (pp. 1-281). Louisiana Tech University. Journal of Management Science, 43(12), 1660 – 1675.
Bayhan, P., Olgun, P., & Yelland, N. (2002). A study of pre-school teachers’ thoughts about computer assisted instruction. Contemporary Issues in Early Childhood, 3(2), 298–303.
Denooy, A. & Mrvar, W, & Batagelj, V. (2005). Exploratory social network analysis with Pajek. New York: Cambridge University Press.
Jones, A. (2004). A review of the research literature on barriers to the uptake of ICT by teachers. Computers & Education. 4(13), 889 – 896.
Hossain, S. & Brooks, L. (2008). Fuzzy cognitive map modeling educational software adoption. Computers & Education, 51, 1569–1588.
Hyesung, P. (2004). Factors that affect information technology adoption by teachers. ETD collection for University of Nebraska – Lincoln, http://digitalcommons.
unl.edu/dissertions/ AAI3126960
Harris, P. (2000). Using Technology to Create a New Paradigm for a Learner- Centered Educational Experience. Technos: Quarterly for Education and Technology, Summer, 2000
Lim, C. P., & Khine, M. S. (2006). Managing teachers’ barriers to ICT integration in Singapore schools. Journal of Technology and Teacher Education, 14(1), 97–125.
Legris, P., Ingham, J., and Collerette, P. (2003). Why do people use information technology? A critical review of the technology acceptance model. Information & Management, 40, 191–204.
Özesmi, U. & Özesmi, S. L. (2004). Ecological models based on people’s knowledge: a multi-step fuzzy cognitive mapping approach, Ecological Modeling, 176, 43–64.
Sadeghi, K., Amani, J., Hanifepour Aghdam, S., & Mahmoudi, H. (2014). The Impact of Iranian Teachers Cultural Values on Computer Technology Acceptance. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 13(4), 124-136
Silman, F. & Gundogdu, K. (2005). Teachers 'perceptions of computer use in education in the tnrc schools. 1-2. Retrieved March 28,2008 from ProQuest database.
Scrimshaw, P. (2004). Enabling teachers to make successful use of ICT. Journal of Coventry, 12(2), 112 – 124.
Teo, T. (2009). Modeling technology acceptance in education: A study of pre-service teachers. Computers & Education, 52 (2009) 302–312.
Williams, C. K. (2006). An Investigation of Attitudes of K-12 Teachers toward Computer Technology Use in Schools in a Rural Mississippi District, Doctoral Dissertation, Mississippi State University.
Yildirim, Z., & Göktas, Y. (2007). ICT integration in primary education and teacher education programs in turkey and in EU countries. Egitim Ve Bilim, 32(143), 55.