نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی

2 استاد اقتصاد دانشگاه تهران

چکیده

یکی از ارکان نظام آموزش عالی ایران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) است که چگونگی اداره و هدایت آن، نقش مستقیمی در کیفیت کلیت نظام آموزش عالی کشور دارد. حکمرانی خوب، الگویی ارائه می‌دهد که وزارت علوم بتواند به نحو مؤثر و بایسته‌ای به ارتقاء کیفیت ساحت علم در کشور، کمک کند. از دیدگاه بسیاری از صاحب‌نظران، نظام فعلی آموزش عالی، پاسخگوی خیل عظیم مطالبات و خواسته‌های ذی‌نفعان آموزش عالی (اعم از دانشجویان، کارفرمایان، دولت و جامعه) نیست. لذا هدف این پژوهش، تدوین الگوی حکمرانی خوب در وزارت عتف برای پاسخ به نیازها و انتظارات ذی‌نفعان، بوده است. در بررسی حاضر، روش گراندد تئوری و طرح پژوهش سیستماتیک اشتراوس و کوربین مورداستفاده قرار گرفته است. طبق الگوی پارادایمی این پژوهش، در ایران مهم‌ترین موجبات حکمرانی نامطلوب در وزارت علوم عبارت‌اند از: 1- عوامل درون وزارتی، 2- ابعاد برون وزارتی، 3- عوامل با منشأ ذی‌نفعان و 4- فقدان ارج و منزلت علم به ما هُوَ علم. برخی از پیشنهادهای سیاستی این پژوهش عبارت‌اند از: اصلاح قانون وزارت علوم منطبق با مقتضیات ذینفع محوری، باورمندی به حکمرانی خوب و ذینفع محوری به‌عنوان معیار انتخاب وزیر علوم، ایجاد نهادهای قوی تظلم خواهی و پیگیری شکایات، آزادی تشکل‌های ذی‌نفعان داخلی و خارجی آموزش عالی و بسط فضاهای گفتگویی و معناسازی و ایجاد میزهای فکر و مشورت بین ذی‌نفعان آموزش عالی.

کلیدواژه‌ها

بازرگان هرندی، ع. (1387). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته. تهران: نشر دیدار.
روشن، احمدرضا. (1383). دانشگاه مشتری مدار. نامه آموزش عالی، 4، 4-5.
روشن، ا. (1392). توسعه پایدار، سود سه وجهی و آموزش عالی. دومین همایش آموزش عالی و توسعه پایدار، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، 7 اسفند 1392.
روشن، ا. (1396). طراحی الگوی حکمرانی خوب برای وزارت علوم با رویکرد اقتصاد نهادگرا، رساله دکتری، دانشگاه تهران.
زاهدی، ف.؛ ابوالقاسمی، ع.؛ نریمانی، م. و سالاری، ا. (1388). ارتباط خستگی و خصومت با سلامت در بیماران دچار بیماری کرونر قلبی. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 18(72)، 77-84.
زمانی، ا. (1395). تحلیل کیفی اصول مستندسازی تجارب سازمانی روسای دانشگاه: گامی در جهت ارزش‌آفرینی تجربه سازمانی، فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 10(35)، 201-228.
شجاعی، م. و درتاج، ف. (1395). رابطه درگیری شناختی با هیجان‌های پیشرفت و خود نظم جویی تحصیلی در دانشجویان کارشناسی ارشد. فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 10(4)، 85-108.
عباس نژاد، ع.؛ نوروزی، م. و طالبی، ز. (1393). بررسی اندرکنش جریان ضربانی خون با شریان ویسکوالاستیک و تأثیر آن بر بیماری تصلب شرایین. مکانیک سیالات و آیرودینامیک، 3(14)، 1-16.
فراستخواه، م. (1395). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی با تأکید بر نظریه بر پایه. تهران: انتشارت آگاه.
فلیک، ا. (1391). درآمدی بر تحقیق کیفی. مترجم: هدی جلیلی، چاپ پنجم، تهران: نشر نی.
کیانی، غ. (1394). سخنرانی افتتاحیه. دومین کنفرانس ملی ارزیابی کیفیت نظام‌های دانشگاهی، اردیبهشت 1394، پردیس نسیبه دانشگاه فرهنگیان، http://qaus.cfu.ac.ir
متوسلی، م. و زبیری، ه. (1394). پایة تئوریک نظریه‌پردازی‌ها در راستای ریشه‌یابی عملکرد ناموفق سیاست‌گذاری‌های اقتصادی در ایران. مجله تحقیقات اقتصادی، 50، 733- 750.
هاشمی، ض. (1394). دانشگاه پادگان نیست. خبرگزاری ایرنا، 9/6/1394.
Abdela, Y. H. & Pillay, T. (2014) Critical perspectives on the development of modern higher education in Ethiopia a critical analysis of issues of relevance, quality, and management. In Kariwo Michael, Tatiana Gounko and Joseph Musembi, (eds.)  A Comparative Analysis of Higher Education Systems: the issues, challenges and  dilemmas pp 181–196., Rotterdam, Sense, Netherlands.
Carnegie, G. D. (2009). The ABC of University Governance. Campus Review, 19(9), 8.
Crişan, A. & Enache, R. (2011). Designing customer oriented courses and curricula in higher education. A possible model, Procedia Social and Behavioral Sciences, 11, 235–239
Davidovitch, N. & Yaakov I. (2015) Models of Higher Education Governance:A Comparison of Israel and Other Countries, Global Journal of Educational Studies, 1(1), 16 – 44.
Hayhoe, S. (2005) An Overview of Grounded Theory, Free University, Brussels, Belgium. http://www.blindnessandarts.com/papers/BrusselsGroundedTheory.ppt
Hénard, F. & & Mitterle, A. (2010). Governance and quality guidelines in Higher Education. A review of governance arrangements and quality assurance. Berlim: OECD.
Ligatne, A. (2013). THE COMPARATIVE ANALYSIS OF HIGHER EDUCATION GOVERNANCE INDICATORS AND ITS EFFECTIVENESS IN EUROPEAN COUNTRIES, in: Economic and Social Development: Book of Proceedings of the 2nd International Scientific Conference, Paris, France, 5th April 2013, Editors: Davor Filipovic and Anita Goltnik Urnaut. P. 493-504
Mora, J. G. & Vieira, M. J. (2009). Governance, organisation change and Entrepreneurialism:is there a connection, in, Shattock, M. (ed.) Entrepreneurialism in the Universities and the Knowledge Economy, Open University Press, pp. 74-100.
Rowley, J. (1997), Beyond service quality dimensions in higher education and towards a service contract. Quality Assurance in Education, 5(1), 7 – 14
World economic forum (2015) The Global Competitiveness Report, http://www.weforum.org/reports/global-competitiveness-report-2014-2015