نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد، لامرد، ایران

2 دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی لامرد، لامرد، ایران

3 دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت، مرودشت، ایران،.

4 استادیار گروه مدیریت، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی لامرد، لامرد، ایران،

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر، تبیین مبانی تربیت سیاسی و اجتماعی در اندیشه‏های جان دیویی و مطهری به‌منظور تدوین الگوی تربیت شهروندی بود. روش پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر گردآوری داده‏ها، روش آمیخته اکتشافی بود. مشارکت‌کنندگان در این پژوهش در بخش کیفی شامل متخصصان و صاحب‌نظران تعلیم و تربیت بود که از بین آن‌ها تعداد 17 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. همچنین، در بخش کمی، جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دبیران دروس مطالعات اجتماعی و جامعه‌شناسی شهرستان بندرلنگه به تعداد 150 نفر بود که با استفاده از جدول مورگان و روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‏ای با تخصیص متناسب تعداد 108 نفر به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. اطلاعات موردنیاز در بخش کیفی با مصاحبه ساختاریافته و در بخش کمی با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته جمع‌آوری شد. برای تعیین روایی و پایایی ابزار پرسشنامه مذکور به ترتیب از روش‌های صوری و محتوایی و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که بر این اساس روایی صوری و محتوایی تأیید و مقدار پایایی نیز برابر با 84/0 به دست آمد. مجموعه یافته‏های به‌دست‌آمده از بخش کیفی در 4 طبقه کلی مبنی بر اندیشه‏های سیاسی و اجتماعی مطهری و اندیشه‏های سیاسی و اجتماعی دیویی و 19 مؤلفه گزارش شد. بر این اساس، اندیشه‏های سیاسی مطهری شامل مؤلفه‏های ارزش‌ها، مشارکت، شایستگی‏های درونی و شایستگی‏های بیرونی و اندیشه‏های اجتماعی نیز شامل مؤلفه‏های قانون مداری، مسئولیت‌پذیری، شهروندگری، انسانیت، اخلاق‌مداری، درون سازی بودند. همچنین مؤلفه‏های اندیشه سیاسی دیویی شامل آزادی‏های عقاید، منابع، انسان و فردیت و مؤلفه‏های اندیشه‏های اجتماعی وی نیز شامل تعامل، تشریک‌مساعی، فرد محوری و اجتماع‌محوری بودند. داده‏های بخش کمی با تکنیک معادلات ساختاری تحلیل شد که نتایج نشان داد، مؤلفه‏های مذکور در سطح معناداری 95/0 بزرگ‌تر از مقدار 96/1 است، بنابراین، نتیجه حاصل از پژوهش حاکی از آن است که اندیشه‏های مطهری و جان دیویی دلالت‏های مهمی برای تربیت شهروندی دارد. بر این اساس می‏توان اندیشه‏های فلاسفه مذکور را به‌عنوان یک منبع و راهبری مطمئن در حوزه‏های تربیت شهروندی جهت بهتر زیستن و ایجاد مدینه فاضله به کار گرفت.

کلیدواژه‌ها

احمدی، غ.، عصاره، ع. و امینی زرین، ع. (1397). تبیین مراحل تعلیم و تربیت سیاسی (گذرگاه سیاست پذیری) بر مبنای مراحل رشد شناختی با تأکید بر دوره‏های تحصیلی. دو فصلنامه علمی- پژوهشی دانش سیاسی، 14(1)، 60-23
افتخار، الف. و مهجور، ح. (1397). الگوی تربیت سیاسی از دیدگاه شهید مطهری (ره). رهیافت انقلاب اسلامی، 10(36)، 98-77
ترکمان، ف. و بهمن پور، س. (1389). سنجش میزان پرداخت کتاب‌های علوم اجتماعی به ابعاد شهروندی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز
سعدی، الف. (1396). چهارچوب فلسفی فلسفه تعلیم و تربیت جان دیویی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید چمران اهواز
فزونی شرجینی، ر.، پیری، م. و اسدیان، س. (1395). چالش‏های برنامۀ درسی مطالعات اجتماعی دورۀ ابتدایی در تربیت شهروندی اجتماعی بر اساس الگو تایلر. دو فصلنامۀ نظریه و عمل در برنامۀ درسی، 4(7)، 80-55.
قلتاش، ع. (1391). مبانی اجتماعی و سیاسی تعلیم و تربیت: بررسی تطبیقی رویکردها و دیدگاه‏های تربیت شهروندی. پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، 2(1)، 64-47.
لطف‌آبادی، ح. (1385). آموزش شهروندی ملی و جهانی همراه با تحکیم هویت و نظام ارزشی دانش‌آموزان. نوآوری‏های آموزشی، 5(17)، 44-11.
مطهری، ع. (1395). توجه به آموزش‌وپرورش اجتماعی و سیاسی دانشجویان. گروه علوم پزشکی.
میر، م، شمشیری، ب (1394). بررسی انسان‏شناسی عرفان اسلامی و دلالت‏های آن در تربیت شهروندی. فصلنامه علمی تربیتی اندیشه‏های نوین تربیتی، 11(3)، 154-135.
Dewey, J. (1960). Democracyand education. An introduction to the philsophy of education. USA: Macmillan Company.
Creswell, J. W., & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into practice39(3), 124-130.
Midha, A., Mathur, S., & Jain, M. R. (2017). Determinants of Organization Citizenship Behaviour: A Study on Professional College Teachers in Delhi/NCR. Ushus-Journal of Business Management, 13(2), 39-52.