شناسایی مؤلفه‏ها و تحلیل محتوای برنامه درسی علوم تجربی دوره ابتدایی بر مبنای سند تحول بنیادین

فتحی, محمدرضا; سعادتمند, زهره; یوسفی, علیرضا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری رشته برنامه ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

² دانشیار گروه برنامه ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

³ استاد، معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

این پژوهش درصدد شناسایی مؤلفه‏ها و تحلیل محتوای برنامه درسی علوم تجربی دوره ابتدایی بر مبنای سند تحول بنیادین (مطالعه موردی برنامه درسی پایه پنجم) در سال تحصیلی 1398-1397 بوده است. روش پژوهش ترکیبی (آمیخته) بوده که در دو فاز کیفی از نوع تحلیل محتوا با نظام مقوله‏بندی استقرایی و در فاز کمی از نوع تحلیل محتوا با استفاده از مدل شانون انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش در سطح کیفی اسناد بالادستی نظام آموزش‏وپرورش ایران و در سطح کمی کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی بود. ابزار جمع‏آوری اطلاعات، فیش‏ها و جداول محقق‌ساخته‏ای بودند که جهت ثبت و شناسایی مؤلفه‏های کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی از آن‏ها استفاده شد. با استفاده از روش تحلیل محتوا در سطح کیفی 60 گویه و 24 مؤلفه از سند تحول بنیادین استخراج و با استفاده از مدل آنتروپی شانون در فاز کمی 47 گویه و 22 مؤلفه از کتاببرنامه درسی پایه پنجم ابتدایی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در کتاب علوم تجربی پنجم ابتدایی بیشترین ضریب اهمیت مربوط به گویه‌های نگاه علمی به مسائل و حوادث، مشارکت‏پذیری در فعالیت‏ها، آموزش اصول اولیه کارآفرینی و کمترین ضریب بهره‏گیری از محیط‏های مجازی و رسانه‏ها جهت ارتقای یادگیری، ایجادکننده فرصت‏های متنوع آموزشی برای دانش‏آموزان با نیاز ویژه، ایجاد فرصت برای راه‏اندازی و تشکیل نمایشگاه‏های علمی دست‏ساخته‏های فراگیران و توانایی کار کردن و استفاده از منابع دیجیتال بود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

اجاق، س. ز. و عبداللهیان، ح. (1392). تحلیل مقایسه‏ای مجله‏های عمومی ایرانی با تأکید بر توانایی آن‏ها در افزایش سواد علمی مخاطبان. مجله مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 9(31)، 43-62.

اشرافی بوئیه، ش. (1393). پرورش انواع تفکر معطوف به آینده در آموزش‏وپرورش، همایش ملی آینده‏پژوهی.

بابارحمتی، ف.، روحانیان، س.، رحیمی، ز. و ناصری، ح (1397). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی ششم ابتدایی به روش ویلیام رومی، دومین کنفرانس ملی دانش و فناوری روان‏شناسی، علوم تربیتی و جامعه‏شناسی ایران، تهران.

پیری، م. و محمدی مولود، س. (1397). بررسی مؤلفه‏های تحول نظام سلامت در برنامه درسی علوم تجربی دوره ابتدایی با تکنیک آنتروپی شانون. مجله سلامت و بهداشت، ۹(۴)، ۴۶۲-۴۷۴.

جعفری، ک. (1390). بررسی و تحلیل ارتباط عمودی محتوای کتاب‏های درس علوم تجربی دوره ابتدایی، پایان‏نامه کارشناسی ارشد آموزش دبستانی، دانشکده روان‏شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

حسنلو، ح.، فرجی خیاوی، ز. و شکراللهی، ر (1391). تحلیل محتوای کتاب‏های علوم تجربی چهارم و پنجم بر اساس اهداف آموزشی مریل. پژوهش در برنامه‏ریزی درسی، 9(33)، 116-130.

سند برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران. (1391). شورای عالی آموزش پرورش.

سند تحول بنیادین نظام تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران در افق چشم‏انداز. (1390). تهران: دبیرخانه شورای عالی آموزش‏وپرورش.

صالحی عمران، ا.، عابدینی بلترک، م. و مهرعلی تبار فیروزجایی، ق. (1397). تحلیل محتوای کتاب‏های درسی دوره ابتدایی بر اساس میزان توجه به مؤلفه‏های انرژی نو. فصلنامه علمی - پژوهشی تعلیم و تربیت، ۳۴(۱)، ۷۵-۹۴.

علیپور، م. (1395). تحلیل محتوای کتب علوم تجربی پایه‏های اول تا ششم ابتدایی چاپ 1394 بر اساس مؤلفه‏های آموزش سلامت پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی، چهاردهمین همایش سالانه مطالعات برنامه درسی ایران فرهنگ و برنامه درسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان.

کبیری، م.، قاضی طباطبایی، م. و بازرگان، ع (1396). تعیین شایستگی‏های پایه مورد انتظار از دانش‏آموزان پایه هشتم در علوم تجربی و مقایسه آن‏ها با تأکیدات برنامه درسی علوم ایران کبیری مسعود، نشریه مطالعات برنامه درسی، 12(2)، 109-140.

منصوری، ا. و سعادتمند، ز. (1396). تحلیل محتوای برنامه درسی علوم تجربی دوره‏ی دوم ابتدایی بر اساس مدل خلاقیت گیلفورد، پایان‏نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‏شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

نصر اصفهانی، ا. (1392). عوامل مؤثر در بهبود کیفیت تدریس، فصلنامه تعلیم و تربیت، 29.

هارلن، و. (2011). نگرشی نو بر آموزش علوم تجربی در دوره ابتدایی، ترجمه شاهده سعیدی. (1392). تهران: مدرسه.

یادگارزاده، غ. ر. و سرمدی انصار، ح. (1392). وزن دهی و اولویت‏بندی عوامل و نشانگرهای ارزشیابی برنامه درسی علوم تجربی دوره ابتدایی. دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش‏های آموزش و یادگیری، ۲(۲)، ۳۹-۶۰.

References

Bugliarello, G. (2000). Reflections on technological literacy. Bulletin of Science, Technology & Society, 20(2), 83-89.

Martin, M. O., Mullis, I. V., & Chrostowski, S. J. (2004). TIMSS 2003 Technical Report: Findings from IEA's Trends in International Mathematics and Science Study at the Fourth and Eighth Grades. TIMSS & PIRLS International Study Center. Boston College, 140 Commonwealth Avenue, Chestnut Hill, MA 02467.

New Jersey department of education. (2004). New Jersey core curriculum content standards for language arts literacy.

Nordtveit, B. H. (2004). Managing public-private partnership: Lessons from literacy education in Senegal (No. 32816, p. 1). The World Bank.

پژوهش در نظام‌های آموزشی

شناسایی مؤلفه‏ها و تحلیل محتوای برنامه درسی علوم تجربی دوره ابتدایی بر مبنای سند تحول بنیادین

مراجع

مراجع

دوره 14، ویژه نامه
تیر 1399
صفحه 69-81

شناسایی مؤلفه‏ها و تحلیل محتوای برنامه درسی علوم تجربی دوره ابتدایی بر مبنای سند تحول بنیادین

مراجع

مراجع

دوره 14، ویژه نامهتیر 1399صفحه 69-81

دوره 14، ویژه نامه
تیر 1399
صفحه 69-81