نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی دانشگاه آزاد واحد اصفهان(خوراسگان)، ایران

2 استادیار گروه مطالعات برنامه درسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان(خوراسگان)، ایران

3 دانشیار گروه برنامه ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران .

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین مفهوم برنامه درسی دگرگون شونده با نظر به کاربرد آن در توسعه خلاقیت دانش‏آموزان در نظام آموزشی ایران در سال 1398 بود. در این مطالعه از روش پژوهش کیفی از نوع کاوشگری فلسفی انتقادی استفاده شد. حوزه پژوهش شامل کتب، کلیه مقالات و منابع علمی در دسترس چاپی و دیجیتالی مرتبط با برنامه درسی دگرگون‏شونده از سال 1979 تا 2019 بود. در این پژوهش از روش نمونه‏گیری هدفمند استفاده شد. بررسی متون و اسناد مرتبط با برنامه درسی دگرگون شونده به‏صورت تدریجی انجام شد و تا اشباع نظری ادامه یافت. با بررسی 3 مقاله و 10 فصل از کتب مختلف اشباع نظری محقق گردید. با استفاده از «ابزار بررسی مستندات» اطلاعات جمع‏آوری شد. در گام اول و دوم با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی نظام مقوله‌بندی استقرایی و کدگذاری موضوعی و در گام سوم پژوهش با استفاده از روش تأملی داده‏ها تجزیه‏وتحلیل شدند. یافته‏ها نشان داد برنامه درسی دگرگون‌شده دارای شش مفروضه اصلی همایند و همبسته است. مقایسه مفروضات برنامه‏ی درسی دگرگون شونده بر اساس معیار خلاقیت نشان داد که ضمن همایندی ابعاد آن، برنامه‏ی درسی به‏عنوان کیهان‏شناسی، خلاقیت داستانی، برنامه‏ی درسی به‏عنوان پیچیدگی، تحمل ابهام، برنامه درسی به‌عنوان گفتگو، تلفیق تفکر عقلانی و تفکر روایتی، برنامه درسی به‌عنوان کورره، «شدن»، برنامه درسی به‌عنوان اجتماع، روابط و برنامه درسی به‌عنوان مجموعه تجارب یادگیری دانش‏آموزان، همگامی پیشینی و برآمدنی بودن را مورد تأکید قرار داده و در بهبود خلاقیت مؤثرند. برنامه درسی دگرگون‏شونده از قبل معین نیست بلکه یک واقعیت دگرگون شونده و تحولی است.

کلیدواژه‌ها

ادموند سی، ش. (1991). روش‌شناسی مطالعات برنامه درسی. ترجمه محمود مهرمحمدی و همکاران. (1387). تهران: سمت.
خنیفر، ح.، رحمتی، م ح. و رستمی پور، ع. (1389). مبانی تحول بنیادین نظام آموزش‏وپرورش مبتنی بر دیدگاه: حضرت امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری حضرت آیت ا... خامنه‏ای مدظله‌العالی و صاحب‏نظران تعلیم و تربیت ایران. تهران: نورالثقلین.
شعبانی، م. ملکی، ح. عباس پور، ع. و سعدی پور، ا. (1397). طراحی مدل برنامه درسی مبتنی بر خلاقیت در دانشگاه سازمانی. پژوهش در برنامه‏ریزی درسی، 15(31)، 62-78.
شهرآرای، م. سیدان، ا. و فرزاد، و. (1381). تحلیل خلاقیت در کودکان: معرفی آزمون تفکر خلاق در عمل و حرکت، مجله روان‏شناسی و علوم تربیتی، 32 (2)، 191-213.
صالحی، م. (1395). دلالت‏های اندیشه ریزوماتیک ژیل دلوز بر پرورش تفکر خلاق. پایان‏نامهکارشناسی ارشد. دانشکده روان‏شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
طباطبایی، ز. و قلتاش، ع. (1394). بررسی میزان و انطباق سند تحول بنیادین آموزش‏وپرورش با شاخص‏های خلاقیت. اولین کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی با رویکرد بومی ـ اسلامی و تأکید بر پژوهش‏های نوین.
طوطیان، ص.، مهرآرا، ا. و بیگدلی، م. (1397). بررسی رابطه بین ویژگی‏های شخصیتی با خلاقیت و عملکرد سازمانی منابع انسانی مدیران آموزش‏وپرورش منطقه 5 استان تهران. نشریه پژوهش در نظام‏های آموزشی، 12، 749-766.
قادری، م. (1391). عمل و نظریه در مطالعات برنامه درسی. تهران: آوای نور.
ملیح، س. ر. و شجاعی، ز. (1389). نقد و بررسی دیدگاه‏های اصلی رقیب در مورد مسئله‏ی بازگشت‏پذیری، پژوهش‏های فلسفی، 6(17)، 57-96.
میلر جی. پی. (1984). نظریه‏های برنامه درسی. ترجمه محمود مهرمحمدی. (1379). تهران: سمت.
Doll Jr, W. E. (1986). Prigogine: A new sense of order, a new curriculum. Theory into practice, 25(1), 10-16.
Doll Jr, W. E. (1993). A Post-Modern Perspective On Curriculum. New York: Teachers College Press.
Doll Jr, W. E. (2003). Modes of thought. In proceedings of the 2003 Complexity Science and Educational Research Conference, October 16-18, Edmonton Alberta.
Doll Jr, W. E. (2012). Complicity and the Culture of Curriculum. Complicity: An International Journal of Complicity and Education, 9(1), 10-29.
Edmund C.Sh. (1991). Methodology of Curriculum Studies. Translation by Mahmoud Mehrmohammadi, PhD et al. (1387). Tehran: SAMT. [In Persian]
Gang, X. (2015). Doll’s Pedagogical Theory and Its Enlightement on British and American Literature Teaching. English Language Teaching, 8(3), 104-109.
Hernandez-Torrano, D., & Ibrayeva, L. (2020). Creativity and education: A bibliometric mapping of the research literature (1975-2019). Thinking Skills and Creativity, 35, 1-17.
Khannifer, H., Rahmati, M. H., &Rostamipour, A (2010). Basics of the fundamental development of the educational system based on Imam Khomeini and Supreme Leader Ayatollah Khamenei, and Iranian educators viewpoints. Tehran: Noor-e-Sagalin. [In Persian]
Malih., S., R., & Shojaei., Z. (2010). Review of the main controversial views on the issue of irreversibility, philosophical research, 6(17), 57-96. [In Persian]
McManimon, S. K. (2019). Teaching and Research as Blurred Translating. Journal of Curriculum Theorizing, 34(2), 58-71.
Miller J. P. (1988). Theories of the curriculum, translation by Mahmoud Mehrmohammadi. Tehran: SAMT. [In Persian]
Prigogin, I. (1996). The End of Certainty: Tim, Chaos, and the New Laws of Nature. New York: The Free Press.
Prigogin, I. (1997). The end of certainty: Time, chaos, and the new laws of nature. New York: The Free Press.
Qaderi, M. (2012). Practice and theory in curriculum studies. Tehran: Avaye Noor. [In Persian]
Quinn, M. (2019). Complexifying curriculum studies, reflections on the generative and generous giftes of williame. Doll, JR. New York: Routledge.
Salehi M. (2016). Gilles Deleuze's Rismatic Thinking Impressions on the Development of Creative Thinking. Master's Thesis. Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran. [In Persian]
Shabani, M., Maleki, H., Abbaspur, A., & Sadipur, E. (2018). Designing a creative based curriculum model in corporate university. Research in Curriculum Planning, 15(31), 62-78. [In Persian]
Shaheen, R. (2010). Creativity and Education. Journal of Creative Education, 1(3), 166-169.
Shahr Aray, M., Sidan A. & Farzad, V. (2001). Creativity analysis in children: Introducing the theory of creative thinking in action and movement. Journal of Psychology and Education, 32(2), 191- 213. [In Persian]
Stuever, N. (2009). Review Article a Post-Modem Perspective on Curriculum. Journal of Teaching and Learning, 6(1), 87-90.
Tabatabai., Z. & Ghaltash., A. (2015). Study of the extent and adaptation of the document on the fundamental transformation of education with the indicators of creativity. The first international human sciences conference with a native-Islamic approach and an emphasis on modern research. [In Persian]
Tutian, S., Mehrara, A., & Bigdley, M. (1397). Study of he Relationship between Personality Traits and Creativity and Organizational Performance of Human Resources Educational Managers, Region 5, Tehran Province. Journal of Research in Educational Systems, 12, 749-766.
Varbelow, S. (2012). Instruction, Curriculum and Society: Iterations Based on The Idwas of Willam Doll. International Journal of Instruction, 5(1), 87-98.
White, D. G., & Levin, J. A. (2016). Navigating the Turbulent Waters of school reform Guided by Complexhty Theory. An International Journal of Complexity and Education, 13(1), 43-80.